რუსული კლასიკა
 ტომი I

ივან ბუნინი - 
ჩანგის სიზმრები - 

1916 წელი, ვასილევსკოე განა სულერთი არაა ვის შესახებ ვისაუბრებ? ამას, დედამიწაზე მცხოვრები ყოველი ადამიანი იმსახურებს.

ოდესღაც, ჩანგმა სამყარო და თავისი პატრონი-კაპიტანი გაიცნო, რომელთაც შეერწყა კიდეც მისი მიწიერი არსებობა. მას შემდეგ სრული ექვსი წელი გავიდა და ეს დრო ხომალდის საათის ქვიშასავით სწრაფად გაილია.

აი, კვლავ ღამე იყო-ცხადია თუ სიზმარი? აი, კვლავ თენდება-სიზმარია თუ ცხადი? ჩანგი მოხუცია, ჩანგი ლოთია- და გამუდმებით თვლემს.

ოდესის ეზოებში გაზამთრებულიყო. ამინდი იმაზე გაცილებით ავი და მოქუფრული იყო, ვიდრე ჩინეთში, როცა ჩანგმა და კაპიტანმა ერთმანეთი გაიცნეს. ცრიდა. „უკაცრიელებული ზღვისპირა ბულვარის მოყინულ, სრიალა ასფალტზე თოვლს ირიბად აყრიდა და სახეში მტკივნეულად ხვდებობა თითოეულ იმ ებრაელს, რომლებიც ჯიბეშიხელებჩაწყობილი მარცხნივ და მარჯვნივ მოუხერხებლად დარბოდნენ მობუზულები. ასევე დაცარიელებული ნავსადგომისა და თოვლისგან დანისლული ყურის მიღმა, ბუნდოვნად ჩანდა მოშიშვლებული სანაპირო ზოლი. ზღვის მოლო ნაცრისფერი კვამლში იყო გახვეული. ზღვა, თავისი აქაფებული ზვირთებით, დილიდან-საღამომდე, მოლოს წინ და უკან აწყდებოდა. ქარი კი სატელეფონო მავრთულებს შორის დაჰქროდა და ხმამაღლა სისინებდა.

ასეთ დღეებში ქალაქში ცხოვრება გვიან იწყებოდა. ჩანგი და კაპიტანი გვიან იღვიძებდნენ. ექვსი წელი-ბევრია თუ ცოტა? ამ ექვსი წლის მანძილზე კაპიტანი და ჩანგი თითქოს მოხუცდნენ, თუმცა კაპიტანი ჯერ ორმოცი წლისაც არ იყო, მაგრამ მათი ბედი მაინც ძირეულად შეიცვალა. ისინი ზღვაში აღარ ცურავდნენ და მეზღვაურები რომ იტყვიან-“ნაპირზე ცხოვრობდნენ,” თანაც არა იქ, სადაც ოდესღაც, არამედ ერთ ვიწრო და ჩაბნელებულ ქუჩაზე-ხუთსართულიანი სახლის სხვენში, რომელიც ქვანახშირის სუნით იყო აქოთებული და ისეთი ებრაელებით იყო დასახლებული, რომლებიც ოჯახში გვიანღამით ბრუნდებოდნენ და კეფაზე გადაგდებული ქუდებით ვახშმობდნენ. ჩანგის და კაპიტნის ოთახი დიდი და ცივი იყო, ხოლო ჭერი –დაბალი. ოთახში წყვდიადი გამეფებულიყო. დახრილ კედელ-სახურავში გაჭრილი ორი მომრგვალებული ფანჯარა ხომალდისას წააგავდა. ფანჯრებს შორის რაღაც კომოდისმაგვარი, ხოლო მარცხენა კედელთან რკინის ძველმანი საწოლი იდგა. აი, ასეთი იყო ამ მოსაწყენი საცხოვრებლის განლაგება თუ არ ჩავთვლით ბუხარს, საიდანაც ყოველთვის სუფთა ჰაერი უბერავდა.

ჩანგს ბუხრის კუთხეში, კაპიტანს კი საწოლზე სძინავს. თუ რას წარმოადგენს თითქმის იატაკამდე ჩაღუნული ეს საწოლი ან მასზე დაგებული ლეიბი, ადვილად შეუძლია წარმოიდგინოს ყველას, ვისაც კი სხვენში უცხოვრია. ბინძური ბალიში ისეთი გათხელებული იყო, რომ მის ქვეშ კაპიტანს თავისი ტყაპუჭის ამოდება უხდებოდა. თუმცა, კაპიტანს ასეთ საწოლზეც მშვიდად ეძინა. ის, დახუჭული თვალებითა და რუხი პირსახით, ყოველთვის ზურგზე იწვა. იწვა მკვდარივით, გაუნძრევლად. წინათ კი მართლაც მშვენიერი საწოლი ჰქონდა. სწორი, მაღალი, თავისი სათავსოებით. ღრმა და რბილი ქვეშაგებით. თხელი და სრიალა ზეწრებით და ფიფქივით თეთრი ბალიშით! მაგრამ კაპიტანს, მაშინ, რწევის დროსაც არ ეძინა ისე კარგად, როგორც ახლა. დღის განმავლობაში ის უსაშველოდ იღლებოდა. თუმცა აწი რა აქვს სადარდებელი, იმდენ ხანს იძინოს, რამდენიც უნდა. ან კი რა სიხარულს მოუტანს ახალი დღე? თურმე, ოდესღაც, სამყაროში ორი სიმართლე არსებობდა. პირველი ის, რომ სიცოცხლე ენისუთქმელად მშვენიერია, მეორე ის, რომ ცხოვრებას აზრი მხოლოდ ჭკუიდან შეშლილთათვის აქვს. ახლა კი კაპიტანი იმას ამტკიცებს, რომ იყო, არის და საუკუნიდან საუკუნემდე იქნება მხოლოდ ერთი და უკანასკნელი სიმართლე, ებრაელი იობის სიმართლე, უცნობი ტომის ბრძენკაცის-ეკლეზიელის სიმართლე. ლუდხანაში მჯდომი კაპიტანი ხშირად ამბობს: “ადამიანო, სიყრმიდანვე გახსოვდეს ის მძიმე დღეები და წლები, რომლის შესახებაც იტყვი: მე არ მქონია მათში სიამე!” იგივე დღეები და ღამეები ახლაც არსებობს. აი, კვლავ ღამე იყო და ისევ თენდება. კაპიტანი კი, ჩანგთან ერთად იღვიძებს.

მაგრამ გაღვიძებული კაპიტანი თვალებს არ ახელს და თუ რას ფიქრობს ამ წუთას, ბუხართან მწოლიარე ჩანგმაც არ უწყის. ოთახი კი ზღვის სურნელით გაჟღენთილიყო. ჩანგმა მხოლო ის იცის, რომ კაპიტანი ასე ერთ საათს იწვება. ჩანგი კაპიტანს თვალის კუთხიდან გადახედავს, შემდეგ ქუთუთოებს დახუჭავს და ისევ ჩაიძინებს. ჩანგიც მასავით ლოთია, დილაობით კი სუსტი და ამღვრეული. სამყაროს ის ისეთივე მიბნედილი ზიზღით შეიგრძნობს, რომელიც ნაცნობია ყველასთვის, ვისაც კი ხომალდით უმგზავრია და ზღვის დაავადებით იტანჯებოდა. ამიტომაც არის, რომ დილაადრიან ჩათვლემილი ჩანგი, დამღლელ და მოსაწყენ სიზმრებს ხედავს...

ის ხედავს:

გემბანზე თვალებმოჭუტული ჩინელი ამოვიდა, რომელიც მაშინვე წუწუნს მოჰყვა და ყველას ემუდარებოდა, მისგან გამხმარი თევზების აცმა შეეძინათ. ჩინეთის განიერ მდინარეზე ნისლიანი და ცივი დღე იდგა. მდინარის მღვრიობში მოქანავე ნავის ლელქაშის იალქნის ქვეშ, წითური და გაქუცული ლეკვი იჯდა, რომელსაც უფრო მგლისა და მელიის ნაჯვარს ჩამოგავდა. კისერი ხშირი და უხეში ბეწვით ქონდა დაფარაული, ხოლო შავ თვალებს მკაცრად და ჭკვიანურად