ბავშვობისა და ყმაწვილობის წლები (1483-1505)
ლუთერის ბავშვობისა და ყმაწვილობის წლებმა საეკლესიო კანონთა წნეხის ქვეშ განვლო, რაც გამოიხატებოდა ოჯახის, სკოლისა და ეკლესიის ცხოვრების მკაცრი რეგლამენტირებით და მასში წინააღმდეგობის განცდას იწვევდა.
მშობლების სახლში
რეფორმატორი გლეხის ოჯახიდან იყო. ღარიბი მშობლების (1) არასოდეს შერცხვენია. ამის შესახებ მეტოქეების სულელურ თავდასხმებზე საპასუხო წერილებშიც არაერთხელ აღუნიშნავს(2). ლუდერისა თუ ლიუდერის ძველი მდაბიო გვარი(3) უხსოვარი დროიდან ცხოვრობდა თიურინგიაში, ზალცუნგსა და აიზენახს შორის მდებარე სოფელ მიორაში. აქედან ლუთერის მამა, რომელსაც ძმისაგან - პატარა ჰანსისაგან - განსხვავებით, დიდ ჰანსს ეძახდნენ, 1483 წლის შემოდგომით ცოლთან ერთად, რომლის ქალიშვილობის გვარი ლინდემანი გახლდათ, აისლებენში გადასახლდა, რადგან იმედოვნებდა, რომ ქალაქში სპილენძის მადნების დამუშავების განვითარების გამო გაუმართლებდა. თავისი პატიოსნებითა და შრომისმოყვარეობით მალე მოიპოვა მოქალაქეებში პატივისცემა და აღიარება. ყყოველ შემთხვევაში, მანსფელდში, სადაც ოჯახთან ერთად 1484 წელს გადასახლდა, იმ ოთხ წარმომადგენელთა შორის სახელდება, რომლებიც ქალაქის მაგისტრატურის პოლიტიკის წინააღმდეგ გამოდიოდნენ და ბიურგერთა უფლებებს იცავდნენ. თუმცა მატერიალური შეძლებისათვის მას ერთბაშად არ მიუღწევია, ამას წლები დასჭირდა(4).
მარტინ ლუთერი 1483 წლის 10 ნოემბერს დაიბადა ქალაქ აისლებენში. მეორე დღეს მონათლეს წმინდა პეტრეს ეკლესიაში. ლლუთერი ყოველთვის აღიარებდა და ხშირად აღნიშნავდა, რომ მისი წარმომავლობა და ცხოვრების გზა ბუნების ბრმა კანონითა და ბედის თვითნებობით კი არა, ღვთის ნებით განისაზღვრა.
იმ დროისათვის მიღებული აღზრდის მკაცრი წესების მიხედვით როგორც მამა(5), ასევე დედა, მას მკაცრად, შეიძლება ითქვას, სასტიკადაც კი ზრდიდა(6). მოგვიანებით, ლუთერი ამას გარკვეულწილად წყენითაც კი აღნიშნავდა; თუმცა მშობლების მაინც მადლიერი იყო, უპირველეს ყოვლისა, მამის მისი ამგვარი აღზრდის გამო.
1. მარტინ ლუთერის მშობლები
ახალგაზრდობაში მამაჩემი ღარიბი მაღაროელი იყო. დედა ზურგით ეზიდებოდა შეშას. წვალებით გვზრდიდნენ. მმძიმე დუხჭირი ცხოვრება ჰქონდათ. ასეთი შრომა დღეს არავის სურს.
TR. 3, 2888 ა (1533 წლის იანვარი)
2. გლეხური წარმომავლობა
მან [ჰერცოგმა გეორგ საქსონელმა]1 საოცრად დამამცირა. ეშმაკის ნაშიერი, მეაბანოეს ვაჟი მიწოდა... მე კი ვაცხადებ, რომ ვარ გლეხის შვილი, აიზენახის ახლოს მდებარე სოფელ მიორადან, მაგრამ ამასთან ერთად - ღვთისმეტყველების დოქტორიც და პაპობის მოწინააღმდეგეც.
TR. 3, 3838 (1538 წლის აპრილი)
3. ცხოვრების გაუთვალისწინებელი გზა
გლეხის შვილი ვარ. ჩემი მამა-პაპა ნამდვილი გლეხები იყვნენ. კაცმა რომ თქვას, როგორც [ფილიპ მელანხტონი] ამბობდა, სოფლის მამასახლისი ან სოფლის რომელიმე მოხელე უნდა გავმხდარიყავი, უფროსი მსახური, რომელიც სხვებს ხელმძღვანელობს. მაგრამ მამაჩემი მანსფელდში გადასახლდა2 და იქ მაღაროელი გახდა. ასე გაიარა ჩემმა ბავშვობამ. მოგვიანებით გავხდი ბაკალავრი და მაგისტრი3, შემდეგ კი ყავისფერი ბერეტი მოვიხადე, სხვებს გადავეცი და თავად მონასტერში წავედი. ეს სამარცხვინოდ ჩამეთვალა, რამაც მამასაც გული დასწყვიტა. ის, რომ ყველაფრის მიუხედავად, პაპის წინააღმდეგ დავიწყე ბრძოლა, მან კი - ჩემ წინააღმდეგ, ან ცოლად გაქცეული მონაზონი რომ შევირთე, განა შეეძლო ვინმეს ვარსკვლავებზე ამოეკითხა, ვინმეს ჩემთვის ეწინასწარმეტყველა?
TR 5, 6250 (1532 წლის მაისი)
4. მამა შეძლებული ადამიანი გახდა
როცა ჩემი პირველი მესა4 უნდა ა.შ.ესრულებინა, მაშინ მამამ [სამონასტრო] ტრაპეზისათვის 20 გულდენი გამოაგზავნა და 20 ნაცნობით ჩამოვიდა.
TR 2, 1559 (1532 წლის მაისი)
5. მამის მკაცრი აღზრდა
არ შეიძლება ბავშვის მკაცრად დასჯა. ეერთხელ მამამ ისე დაუნდობლად გამროზგა, რომ გავექეცი, მერე კი მის ყოველ დანახვაზე, მანამ ვცახცახებდი შიშისაგან, სანამ ხელახლა [თანდათან] არ შემიჩვია.
TR. 2, 1559 (1532 წლის მაისი)
6. დედის სიმკაცრე
მშობლები ძალზე მკაცრად მზრდიდნენ, დაშინებასაც არ ერიდებოდნენ. დედა უმნიშვნელო ცელქობისთვისაც კი დასისხლიანებამდე მცემდა. ასეთი მკაცრი აღზრდის შემდეგ ბოლოს და ბოლოს მონასტერში ამომაყოფინეს თავი. მათ არ შეეძლოთ ერთმანეთისათვის შეეხამებინათ [წახალისება] [ბავშვის] ბუნებრივი მონაცემები და სასჯელი. ჩემი შიშის ქვეშ ყოფნა სურდათ. მათი აზრით: „როზგიც საჭირო იყო“...
TR. 3, 3566 ა (1537 წლის მარტ-მაისი)
7. მადლიერი მოგონებები მამაზე
ყველაფერი იცვლება. უკან, მამისეულ სახლში რომ შემეძლოს დაბრუნება, ბევრი რამ სულ სხვა სახით წარმომიდგებოდა, ვიდრე უწინ. საუკეთესო, რაც მამის მემკვიდრეობიდან მივიღე ისაა, რომ მან აღმზარდა.
TR 2, 2756 ა (1532 წლის სექტემბერ-ნოემბერი)
ჩუქება
