ფეხეჟვანა თხა
იყო და არა იყო რა, იყო ერთი თხა, სახელად ფეხეჟვანას ეძახდნენ. ამ თხას სამი შვილი ჰყავდა: შანგული, მანგული და ჰაფეიეანგური. მას საძოვრის მახლობლად ერთი სახლი ედგა და თავისი შვილებით იმ სახლში ცხოვრობდა.
ერთ მშვენიერ დღეს თხამ შეიტყო, რომ მათ მეზობლად ერთი ბასრკბილა მგელი ჩამოსახლებულა. ამ ამბავმა იგი ძალიან შეაშინა და შვილები ასე დაარიგა:
_ ფხიზლად იყავით, თუ ვინმე მოვიდა და კარზე დააკაკუნა, ჭუჭრუტანიდან გაიხედეთ და კარგად დააკვირდით: თუ მე ვიქნები, ხომ გამიღებთ კარს, ხოლო თუ მგელი ან ტურა იქნება, არაფრით შინ არ შემოუშვათო.
_ კარგიო, _ უპასუხეს შვილებმა.
თხა წავიდა თუ არა, მგელიც მოცუნცულდა და კარზე დააკაკუნა.
_ ვინ არის? _ შეეკითხნენ ციკნები.
_ მე ვარ, თქვენი დედა, _ უპასუხა მგელმა.
_სტყუი! ჩვენს დედას ნაზი ხმა აქვს და ტკბილად ლაპარაკობს, შენ კი საშინელი პირი და ბოხი ხმა გაქვსო!
მგელი წავიდა, რამდენიმე წუთის შემდეგ კი უკან დაბრუნდა და ხელმეორედ დააკაკუნა.
_ ვინ არის? _ კვლავ იკითხეს ციკნებმა.
_ მე ვარ, თქვენი დედა, ბალახი და რძე მოგიტანეთ, _ დანაზებული ხმით უპასუხა მგელმა.
პატარებმა კარიდან გახედეს და დაუძახეს:
_ სტყუი! ჩვენს დედას თეთრი ხელები აქვს, შენ კი _ შავი.
მგელმა მაშინვე წისქვილს მიაშურა, ხელები ფქვილში ამოიგანგლა, უკანვე გამობრუნდა და იგივე სიტყვები გაიმეორა.
ციკნებმა ისევ ჭუჭრუტანიდან გაიხედეს და უპასუხეს:
_ სტყუი! ჩვენს დედას წითელი ფეხები აქვს, შენ კი არაო.
მგელი წავიდა და ფეხები წითლად შეიღება, მერე ისევ ციკნებთან მივიდა და იგივე სიტყვები გაიმეორა.
ახლა კი გაუღეს კარი ციკნებმა. მგელი შევარდა და, შანგული და მანუგლი ხელად გადასანსლა. ჰაფეიეანგურმა კი მოასწრო და წყლის სადინარში დაიმალა.
საღამო ხანს ფეხეჟვანა საძოვრიდან დაბრუნდა და სახლის კარები ღია რომ დახვდა, შეშფოთდა.
შვილებს დაუძახა, მაგრამ არავინ გამოეხმაურა. შეშინებულმა თხამ ხმას აუწია. წყლის სადინარში დამალულმა ჰაფეიეანგურმა დედის ხმა იცნო, სამალავიდან გამოხტა და თავიანთი თავგადასავალი დაწვრილებით უამბო.
_ მგელი იყო თუ ტურა? _ ჰკითხა დედამ.
_ შიშისაგან ისე დავიბენი, ვერც კი გავარჩიე, რომელი იყოო, _ უპასუხა ჰაფეიეანგურმა.
თხა ტურასთან მივიდა და ჰკითხა:
_ მართალი მითხარი, ჩემი შანგული და მანგული შენ შეჭამეო?
_ არა, მე არ შემიჭამია! აი დამხედე, შიმშილისაგან მუცელი წელზე მაქვს მიკრული. თუ გინდა, სახლიც დაათვალიერე, შიგ არავინ არის. ეგ საქმე ნამდვილად მგლის ჩადენილი იქნებაო, _ უპასუხა ტურამ.
თხა მგლის სახლისაკენ გაეშურა და პირდაპირ ბანზე ავიდა. სწორედ ამ დროს მგელს ქვაბი შეედგა ცეცხლზე და თავისი შვილებისათვის საჭმელს ამზადებდა. თხამ ბანზე ხტუნაობა დაიწყო.
მგელმა თავი გარეთ გამოჰყო და იკითხა:
ვინ არის, ვინა?
ბანზე ხტუნაობს, ხმაურობს,
ჩემი შვილების საჭმელს კი
მტვრითა და ნაგვით ავსებს.
თხამ უპასუხა:
მე ვარ, მე ვარ, ფეხეჟვანა,
დავხტუნაობ ორ-ორ ფეხზე:
ორი რქა მაქვს ჰაერში,
ორი ჩლიქი მიწაში,
ვინ მომტაცა შანგული,
ვინ შეჭამა მანგული,
მე ვინ შემებრძოლება?
მგელმა უპასუხა:
მე ვარ, მე ვარ ბასრკბილა,
მე მოგტაცე შანგული,
მე შევჭამე მანგული,
შენ მე შეგებრძოლები.
_ რომელ დღეს აირჩევ საომრადო? _ ჰკითხა თხამ.
_ პარასკევსო.
თხა შინ დაბრუნდა. იქიდან კი მინდორში წავიდა და ბალახით კარგად გამოძღა. მეორე დღეს გლეხთან მივიდა და სთხოვა: მომწველე, რძეს ერთი ჩამჩა ნაღები მოხადე და ერთი ჯამი კარაქი შემიდღვიბეო. შემდეგ თხამ კარაქი და ნაღები ხელოსანს მიუტანა და სთხოვა _ რქები გამილესეო. ხელოსანმა რქებზე ფოლადის ორი ისარი ჩამოაცვა.
თავის მხრივ მგელი დალაქთან წავიდა და კბილების გალესვა სთხოვა.
_ გასამრჯელოს რას მომცემო? _ ჰკითხა დალაქმა.
_ როგორ! კბილების გალესვაში გასამრჯელო გინდაო? _ გაიკვირვა მგელმა.
_ განა არ იცი, რომ უსაფუაროდ ცომი არ გაღვივდებაო? _ მიუგო დალაქმა.
მგელი შინ დაბრუნდა, ერთი გუდა აიღო, გაბერა და დალაქს წაუღო, ვითომ გასამრჯელო არისო.
დალაქმა მოხსნა თუ არა გუდას პირი, მაშინვე მიხვდა, რომ ცარიელი იყო, მაგრამ არაფერი შეიმჩნია და თავისთვის თქვა:
_ გასამრჯელოს ნაცვლად ქარს მაძლევ, არა? დამაცა! ისეთ უედურებას დაგაწევ, სულ თავბედი გაწყევლინოო.
დალაქმა გაზი აიღო, მგელს კბილები დააძრო და კბილების ნაცვლად ბამბები ჩაუწყო.
გათენდა პარასკევი დღეც. მგელი და თხას საბრძოლო მოედანზე გამოცხადდნენ.
ბრძოლის წინ წყლის დალევა მოისურვეს. თხამ ცხვირ-პირი წყალში ჩაყო, მაგრამ არ დალია, მგელმა კი იმდენი დალია, რომ მუცელი გაებერა.
მგელი მოედნის შუაგულისაკენ გაემართა. თხაც თავისი ისრიანი რქებით თამამად მიაბაკუნებდა.
_ რას მითამამდები, ეხლავე გიჩვენებ სეირსო! _ შესძახა მგელმა. გადახტა და თხას ეცა, მაგრამ ბამბის კბილებით აბა რას გახდებოდა, სულ ერთიანად ძირს ჩამოუცვივდა.
თხამ ეს რომ დაინახა, ცოტა უკან დაიხია, ის იყო მგლისკენ უნდა გამოქანებულიყო, რომ შეშინებულმა მგელმა შანგული და მანგული მუცლიდან ამოსვა და თავქუდმოგლეჯილი გაიქცა.
გახარებული ფეხეჟვანა შვილებთან ერთად შინ დაბრუნდა და დაარიგა:
_ შვილებო, ჭკუით იყავით, დროა მტერი მოყვარისაგან გაარჩიოთ და გაიძვერას კარი აღარ გაუღოთო.
ჩვენმა ზღაპარმა დასასრულს მიაღწია,
ყვავმა კი ბუდეს ვერ მიაღწია.
ჩუქება
