წმიდა გუნდი ცამეტთა კაბადოკიელთა მამათა
ძლიერი მეფის ვახტანგის უდროოდ დაკარგვამ ჩვენი ქვეყანა ჩააგდო დიდს განსაცდელში. ვახტანგის მემკვიდრე თავის გმირს მამას ბევრით არაფრით ჰგავდა და მან ვერ შეძლო გამარჯვებული სპარსელების შეკავება. ამათ კვლავ მოიმაგრეს ფეხი ჩვენს ქვეყანაში, იწყეს ბრძანებლობა ქართველ მეფესა და ხალხზე, მოიწადინეს გაძლიერება თავისი სარწმუნოებისა და ამოფხვრა ქრისტიანობისა. განახლდა ორ სარწმუნოებას შორის სასტიკი ბრძოლა. ბრძოლა ქართველთათვის მეტად ძნელი იყო, რადგანაც მაშინდელი სპარსეთი უძლიერეს სახელმწიფოდ ითვლებოდა. ბევრი სულმოკლე ქართველი ღალატობდა ქრისტეს და სპარსელების სარწმუნოებაზე გადადიოდა, რათა ეამებინა მბრძანებელთათვის და ჯილდო მიეღო. ქრისტიანობა სუსტდებოდა და წარმართობა ძლიერდებოდა.
ამ საშინელის გაჭირვების დროს სამხრეთიდან ქართველებს ძმურად გამოუწვდინა ხელი ერთმა ქვეყანამ, რომელიც იდო საქართველოს სამხრეთით და სადაც ესახლა ქართველთა მონათესავე ერი. ეს ქვეყანა იყო კაბადოკია, რომელშიაც იმ დროს ჰყვაოდა ქრისტიანობა და განათლება. ამ ქვეყნიდან იყო წმიდა ნინო, ქართველთა განმანათლებელი, წმიდა გიორგი; გამოჩენილი ღვთისმეტყველნი: წმიდა ვასილი, გრიგოლ ღვთისმეტყველი და სხვანი განთქმულნი მსწავლულნი და ღვთისმეტყველნი. ესენი ყველანი, როგორც კაბადოკიელნი, ჩამომავლობით ახლო ნათესავები იყვნენ ქართველებისა.
აი, ამ ქვეყნიდან წამოვიდა საქართველოში ქრისტეს სულის გასამტკიცებლად და გასაძლიერებლად ცამეტი წმიდა მამა. ამ მამებმა კარგად იცოდნენ, რომ სპარსელებისაგან მათ მოელოდათ ტანჯვა, წვალება და თვით სიკვდილიც, მაგრამ ამას იგინი არ შეუშინდნენ. გამოემგზავრნენ კაბადოკიიდან ჩრდილოეთით ჩვენს ქვეყანაში და მოვიდნენ მცხეთაში, რომელიც იყო სატახტო ქალაქი ქართველთა კათალიკოზისა. აქ მათ დიდი სიხარულით მიეგებნენ: კათალიკოზი, სამღვდელოება და ერი.
დიდხანს არ დარჩენილან ძვირფასი სტუმრები მცხეთაში. ისინი გაეშურნენ სხვადასხვა კუთხეებში, სადაც უფრო შესუსტებული იყო ქრისტიანობა და აქ დააარსეს მონასტრები. ყველა მონასტრებთან გამართეს სკოლა და წიგნთსაცავი და ამ სახით მონასტრები გახადეს წყაროდ წმიდა ცხოვრებისა და განათლებისა. ამითი მეტად ხელი შეუწყეს ქრისტიანობის გაძლიერებასა და ქვეყნის წარმატებასა. ამ მონასტრებში ითარგმნებოდა სხვადასხვა საღმრთო და საერო წიგნები, იწერებოდა თხზულებანი და გროვდებოდა ურიცხვი ხელთნაწერები. ყველა მონასტერი სცდილობდა გაემდიდრებინა თავისი წიგნთსაცავი სხვადასხვა თხზულებითა, რომლითაც სარგებლობდნენ ყველა წოდების ქართველები და იძენდნენ განათლებასა.
უფრო შესანიშნავი ამ ცამეტ მამათა შორის იყვნენ: იოანე, რომელმაც დააარსა მონასტერი მთა ზედაზენზე, აღმოსავლეთით მცხეთისა, და ამის გამო დაერქვა ზედაზნელი; შიო, რომელმაც დააფუძნა მონასტერი მცხეთის დასავლეთით დიდს მღვიმეში და დაერქვა შიო მღვიმელი; ანტონ მარტყოფელი, დავით გარეჯელი, იოსებ ალავერდელი, აბიბოს ნეკრესელი.
ჩუქება
