ქურდი ის ამბავი სულ უბრალოდ მოხდა, და თვითონ ამბავიც ისეთივე უბრალო იყო, როგორც მისი ჩამდენის დაობლებული ცხვირ-პირი, ჩაჟანგებული კბილები, მიბნედილი თვალები და დაკონკილი შალვარი, რომელიც პატრონს ისე ედგა ვიწრო თეძოებზე, თითქო შიგ ორი მრუდე კონკილა ეკიდაო.
გვარიც ზედგამოჭრილი ჰქონდა: სტეფანე ჩირაძე. მისი სახე გადიდებულ ლეღვის ჩირს ჰგავდა – მორჩილს, გამხმარსა და გამოფიტულს.
სტეფანე ჩირაძე იმ საღამოსაც ისეთივე გამოვიდა სახლიდან – უფრო კი გამოეთრია – როგორც მუდამ გამოდიოდა: დახაშმული, ამრეზილი და გესლიანი.
ან რაღა ჰქონდა სახალისო! ჩირაძე ნაკაცარია. ერთ დროს ყველაფერი ჰქონდა: ატესტატი, მუნდირი, დიდი უფლება და ჯამაგირი.
ოდესღაც სამსახური სასამართლოს კანდიდატობიდან დაიწყო. ერთგული, პირნათელი და მორჩილი მოხელე გამოდგა. ამიტომ და მხოლოდ ამიტომ დაწინაურდა. მართალია, მრისხანე მოსამართლე ჩეხოვსკი დიდ მფარველობას უწევდა, მაგრამ ეს ხომ საანგარიშო არ არის, ან ვინ წასწევდა სამსახურში, თუ წყალწაღებულივით დიდ ხამორს ან ტივს არ მოეჭიდებოდა და თვითონაც ოდნავ მაინც ხელს არ გააქნევდა.
სტეფანე ჩირაძეც იქნევდა ხელს, ორივე ხელს იქნევდა – გულმოდგინედ, მარჯვედ და პირნათლად. იქნევდა და კუნძულებს ეტანებოდა. ეტანებოდა და მიატანა კიდევაც: ოცდაათი წლისა ძლივს იქნებოდა, რომ დუშეთში მოსამართლის თანაშემწედ დანიშნეს. მერმე უფრო მოზრდილ კუნძულზე გადაცურდა – ნამდვილ მოსამართლედ გადაიყვანეს თელავში. იჯდა და ასამართლებდა.
თელავიდან ქალაქამდე პატარა მანძილია. სტეფანემ ეს მანძილიც ადვილად დასძლია, ვინაიდგან პირნათლად იქნევდა ხელებს, და ნელნელა დედაქალაქში ჩამოცურდა.
ერთგული, პირნათელი და გულმოდგინე მოსამართლე იყო მეთქი ჩირაძე. ზეპირად იცოდა კანონები, სენატის განმარტებანი, სანიმუშო განაჩენები; საგულეს გულის ნაცვლად ქვის ლოდი ედო; იყო მკაცრი, ვითარცა რომაელი; მიუკარებელი ვითარცა ლორდი; მშრალი და პირქუში როგორც ათი წლის ჩირი და დინჯი, ვითარცა ბებერი კამეჩი.
ხშირად ეტყოდა ხოლმე ვექილებს:
– თქვენს თვალში ყოველი ბრალდებული ანგელოზია. ჩემს თვალში კი იგი მგელია. თუ შეუძლიან, დამიმტკიცოს, რომ მგელი კი არ არის, არამედ ანგელოზია, და მეც მშვიდობიანად გავისტუმრებ.
ბრალდებული ჩირაძეს ათასობით ჰყავდა. ყველანი უმტკიცებდნენ, რომ ანგელოზები ვართო, მაგრამ განა ჩირაძის ბრალი იყო, რომ ყველა მგლისთვის მას მგლური განაჩენი გამოჰქონდა!
– შესაძლებელია, – ამბობდა ჩირაძე, – შესაძლებელია, რომ ხუთას ბრალდებულში ერთი უდანაშაულო გაერიოს, მხოლოდ ერთი, მაგრამ ისიც უეჭველად მგლის ჯიშისა გამოდგება. შესაძლებელია, დიახ, მხოლოდ შესაძლებელია, რომ ის ერთი ხელიდან წამივიდეს, მაგრამ... – და მხოლოდ ეხლა აიწევდა და აბრგვინდებოდა ხოლმე მისი ხმა: – მაგრამ გაფრთხილდეს, მომერიდოს. ვაი იმის დედას თუ მეორეჯელ ჩამივარდა ხელში! – და ამ მუქარას ისეთი მრისხანებით იტყოდა, რომ იმ "ერთის" – მაგიერ ჩირაძის
მოსაუბრეს უვლიდა ხოლმე ჟრუანტელი.
– კაცო, – უთხრა ერთხელ ერთმა ვექილმა დანარჩენებს, – კაცო, მე რომ მკითხოთ, ყველა პატიმრები კრავები არიან, ეს ოხერი კი მგელია იმათთან შედარებით, მგელი!
და იმ დღიდან სტეფანე ჩირაძეს თავისი ცხვირივით მიეკერა და შერჩა მგლის სახელი.
მისი გვარი თითქო დაავიწყდათ.
– სად არის მგელი? – იკითხავდნენ ხოლმე.
– ზემო დარბაზშია. – უპასუხებდნენ.
– ვინ ასამართლებს ამ ტუსაღს?
– მგელი.
– ვის ხელშია საქმე?
– მგლისა.
– ვინ დაუნიშნეს?
– მგელი.
– ვინ გამოუტანა განაჩენი?
– მგელმა.
– ვის ჩააბარეს შენი საქმე?
– იმ ოხერ მგელსა.
და ჩამოყალიბდა ვითარცა კანონი კანონთა სასახლეში: "მგელი მოდის... მგელმა სთქვა... მგელს უთხრეს... მგელი შევიდა... მგელი შეხვდა".
გამჭრიახი და მოხერხებული პატიმარი მგლის კერძი უეჭველად ავად გახდებოდა საპატიმროში, რათა მგლის კლანჭებში არ ჩავარდნილიყო. ვექილები ტვინს ილესავდნენ და ათასნაირ ხრიკს იგონებდნენ, ოღონდ მათი პატიმრის საქმე გადაედებინებინათ, რათა იგი მგლის კერძი არ გამხდარიყო.
მგელმა იცოდა, რა შიშის ზარსა სცემდა მისი სახელი ვექილებსაც და პატიმრებსაც, მაგრამ არა სწყინდა. გულში უხაროდა და ამაყობდა კიდევაც. ეს შიში სამსახურის ორთაყვირი იყო, რომელიც სანატრელ ნაპირებზე გასვლის დროს ეხმარებოდა.
ბოლოს, ერთ დილას, წყეულიმც იყოს ის საზარელი დილა! მოსასვლელი მოვიდა.
მგელი ისე არ ელოდა იმ ამბავს, როგორც მტკვრის აღმა წასვლას. კიდევ კარგი, რომ ჩირაძეს არც ერთი პოლიტიკური საქმე არ ჰქონდა გარჩეული და არც ერთი მომავალი ხელისუფალი არა ჰყავდა მომდურებული.
– საწყალი მგელი! – დაირხა აქა-იქ ჩურჩული.
– დაითხოვენ.
–
ჩუქება
