წინასიტყვაობა არიან ქალაქის პოეტები, რომლებიც უმღერიან ქალაქს, ან მის დინამიკას აღწერენ, კარგად გრძნობენ მის ფეთქვას, მაგრამ მაინცდამაინც არ იციან მისი ამბები. რომ გააჩერო და ჰკითხო, ვერ გეტყვიან, რა სად რატომ არის, და შეიძლება ქალაქის პოეტების უმრავლესობა ასეთიც კი იყოს, ლაღი, დაუდევარი და დაუკვირვებელი. მაგრამ არიან ისეთებიც, რომლებიც სწავლობენ ქალაქს, ძირისძირში ეძიებიან ყოველ მის ქვას, ხეს, ქუჩას თუ შენობას, მის ენას და ზნე-ჩვეულებებს, და მათი ლექსებიც ამ ცოდნითაა გამსჭვალული. თუმცა მანდაც ერთი საკითხია, რა თანმიმდევრობით მოხდა ეს: ქალაქზე ლექსების წერამ უბიძგა პოეტს, რომ ქალაქი ღრმად შეესწავლა, თუ პირიქით, ქალაქის ექსპერტობამ მიიყვანა პოეზიამდე. იოსებ გრიშაშვილის შემთხვევაში ჯერ ლექსი იყო და მერე ქალაქი, ან პარალელურ რეჟიმში მაინც, დათო ქარდავა კი მრავალი წელი იკვლევდა თბილისს, წერდა წერილებს და წიგნებს, სხვადასხვა ღონისძიებებზე საუბრობდა მის შესახებ, და აი, ბოლოს იფეთქა – მთელი ეს ცოდნა ამ ფორმატში ვეღარ დაეტია და პოეზიად გარდაიქმნა. ოღონდ საფანელივითაა აქ ცოდნა, რომ უნდა ააგუნდავოს და შეკრას იმ ლექსის ცომი, რომელშიც ახალი ამბები თამაშდება ძველი კოდებით დატვირთულ გარემოში, ხან სევდიანად, ხან ირონიულად, ხანაც პრობლემების მტკივნეული განცდით.
აღსანიშნავია, რომ თავად ავტორი რუსთავიდანაა და, შესაძლოა, სწორედ ეს გარკვეული დისტანცია (ზომიერი, ნახევარსაათიანი გზის), აძლევდა მას განსაკუთრებულ უნარს, ობიექტურად დაენახა ქალაქი, შეემჩნია საინტერესო დეტალები, დაეჭირა ის უმნიშვნელო, მაგრამ სახიფათო ცვლილებები, რომელსაც სულ მუდამ ქალაქის წიაღში მოტრიალე ადამიანი ხშირად ვერც ამჩნევს. ეს მუდმივი გასვლა ქალაქიდან და მერე უკან დაბრუნება, შესაძლოა, სწორედ ის რიტუალია, რომელმაც დათო ქარდავას თბილისზე დაკვირვების ვნება გაუჩინა და გაუღვივა და ბოლოს მასზე ლექსებიც კი დააწერინა.
დათო ქარდავა არაა მხოლოდ ქალაქის პოეტი, თუმცა კი ტყუილად არ დავიწყეთ მისი ასე მოხსენიება, რადგან, როგორც ყველანაირად ჩანს, ქალაქი იყო ის მუხტი, რომელსაც ეს ორსახოვანი შემოქმედი, ძალიან კარგი და მრავალმხრივ გამოცდილი ჟურნალისტი (ანუ ჯიმშერ რეხვიაშვილი) და პროზაიკოსი და ესეისტი (ანუ დათო ქარდავა), სოლიდურ ასაკში მოულოდნელად პოეზიის სივრცეში უნდა გადაეტყორცნა. მერე კი თანდათან თემებიც გაიშალა, ოღონდ მაინც იმ ფაქტურას, შინაგან განწყობასა და თხრობის მანერას მოჭიდებით, რაც ქალაქურ ლექსებში მკაფიოდ ჩამოყალიბდა. ეს თემატური მრავალფეროვნება კი წიგნზე მუშაობისას კონცეპტუალურად იდეალურად მოერგო კვირის შვიდ დღეს. თუ სათაურის პერიფრაზირებას გავაკეთებთ, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ეს კრებული დათო ქარდავას „მეორადი შესაქმეა“, სადაც „ორშაბათი მძიმე დღეა“, დატვირთული ყველაზე მეტი ლექსით, სადაც სადაგ დღეებში ინდმეწარმეები, მალიარები, მეეზოვეები, სანტექნიკოსები და თვით პოეტებიც კი შრომობენ, წვალობენ, თავიანთ ხარისხიან თუ უხარისხო პროდუქციას ქმნიან და ბოლოს კვდებიან, სადაც უქმე დღეები ბავშვობის გასახსენებლად და ფილოსოფიური მოცალეობისთვისაა განკუთვნილი, და სადაც წუნდებული საქონელიც კი არსებობს, როგორც ერთგვარი უნიკალური პოეტური პროდუქტი, ამ დღეებს მიღმა დარჩენილი. ეს ინდმეწარმე დათო ქარდავას პოეტური 24/7-ზეა, არაპრეტენზიული, მისივე სახელდებით ერთგვარი სექენდ-ჰენდი, მაგრამ ჩვენ ხომ ვიცით, რომ სექენდ-ჰენდის მაღაზიებში ხშირად ყველაზე ორიგინალური და გემოვნებიანი ტანისამოსი იძებნება ხოლმე, აი, ისეთი, გლამურულ ბუტიკებში რომ ვერც კი იპოვი.
ჰოდა, ამიტომაც გირჩევთ დათო ქარდავას ნაცრისფერ პულოვერს, ტვიდის პიჯაკს თუ აქილევსის წინდას. ეს ერთ-ერთი ის ტანისამოსია, რომელშიც თანამედროვე ქართული პოეზია ბოლო წლებში ასე მოდურად, დახვეწილად და თვითირონიულად გამოეწყო.
შოთა იათაშვილი
2022
ჩუქება
