თავი 1. უცნობს ნურასოდეს გაუბამ საუბარს
გაზაფხულის ერთ მცხუნვარე დღეს, საღამო ხანს, პატრიარქის ტბორებს ორი მოქალაქე ეწვია. პირველს, ორმოციოდე წლის კაცს, ნაცრისფერი საზაფხულო კოსტიუმი ეცვა, ტანმორჩილი იყო, შავთმიანი, ჩასუქებული, გამელოტებული. ახალი ღვეზელისებური შლაპა ხელში ეჭირა, წვერი საგულდაგულოდ ჰქონდა გაპარსული, შავი რქისჩარჩოიანი ვეებერთელა სათვალე ეკეთა. მეორეს, მხარბეჭიან, თმააბურძგნილ, მოწითურო ახალგაზრდა კაცს კუბოკრული კეპი კეფაზე მოეგდო, კოვბოურა, დაჭმუჭნილი თეთრი შარვალი და შავი ჩუსტები ეცვა.
პირველი გახლდათ მიხაილ ალექსანდროვიჩ ბერლიოზი, სქელტანიანი მხატვრული ჟურნალის რედაქტორი და გამგეობის თავმჯდომარე მოსკოვის ერთ-ერთი უდიდესი ლიტერატურული ასოციაციისა, შემოკლებით „მასოლიტი“ რომ ერქვა, მისი ახალგაზრდა თანამგზავრი კი - პოეტი ივან ნიკოლაევიჩ პონირევი, ფსევდონიმად ბეზდომნი რომ ჰქონდა.
მწერლებმა ახლად ამწვანებული ცაცხვების ჩრდილს თავი შეაფარეს თუ არა, მაშინვე ნაირფერად აჭრელებული ჯიხურისკენ გაექანნენ, რომლის თავზე მოჩანდა წარწერა: „ლუდი და წყლები“.
უნდა აღვნიშნოთ მაისის ამ საშინელი საღამოს პირველი უცნაურობა: მარტო ჯიხურთან კი არა, მთელს ხეივანში, მალაია ბრონნაიას ქუჩის გასწვრივ, კაციშვილი არ ჭაჭანებდა. მზე მთელი დღე მოსკოვს ალმურს უნთებდა, ახლა კი გაფიცხებულ ბურუსში გახვეული, დასავლეთისკენ მიექანებოდა და, სადაცაა, სადღაც სადოვოე კოლცოს იქით ჩაესვენებოდა. მაგრამ ამ პაპანაქება სიცხეში, როცა კაცს სულის მოთქმაც კი უჭირდა, ცაცხვებთან არავინ მისულა, სკამზე არავინ ჩამომჯდარა, უკაცრიელი იყო ხეივანი.
- ნარზანი დაგვისხით, - სთხოვა ქალს ბერლიოზმა.
- ნარზანი არა გვაქვს, - უპასუხა რატომღაც განაწყენებულმა ქალმა.
- ლუდი გაქვთ? - ჩახლეწილი ხმით ჰკითხა ბეზდომნიმ.
- ლუდს საღამოთი მოიტანენ, - უპასუხა ქალმა.
- მაშ რა გაქვთ? - ჰკითხა ბერლიოზმა.
- გარგარის წვენი, ოღონდ თბილია, - თქვა ქალმა.
- კარგი, დაგვისხით, დაგვისხით!
გარგარის წვენმა ყვითელი ქაფი ბლომად მოიგდო და ჰაერი საპარიკმახეროს სუნით გაიჟღინთა. ლიტერატორებმა წვენი დალიეს და მაშინვე სლოკინი აუტყდათ. მერე ფული გადაიხადეს, სკამზე ბრონნაიასკენ ზურგშექცევით ჩამოსხდნენ და მზერა ტბორს მიაპყრეს.
ამ დროს მეორე უცნაურობა მოხდა. ეს კი მხოლოდ ბერლიოზს ეწვია. სლოკინი უცაბედად შეუწყდა, გული შეეკუმშა, ერთ წამს ჩასწყდა, მერე მოუბრუნდა, მაგრამ ისე ჩხვლეტდა, თითქოს ბლაგვი ნემსი გაუყარესო. ამას გარდა, უსაფუძვლო, მაგრამ ისეთი უსაზღვრო შიში დაეუფლა, რომ უნდოდა, პატრიარქის ტბორებს მაშინვე უკანმოუხედავად გასცლოდა.
ბერლიოზმა მწუხარედ მიმოიხედა, ვერ მიმხვდარიყო, რამ შეაშინა. გაფითრდა, შუბლი ცხვირსახოცით შეიმშრალა და გაიფიქრა: „რა მემართება? ასეთი რამ არასოდეს მომსვლია... გული ვერა მაქვს კარგად... ალბათ გადავიღალე, მიჯობს, კისლოვოდსკისკენ გავეშურო, ეშმაკსაც წაუღია ყველაფერი...“
ამ დროს გაფიცხებული ჰაერი მის წინ შედედდა და უცნაური გარეგნობის გამჭვირვალე მოქალაქე გამოიძერწა. მოქალაქეს პატარა თავზე ჟოკეის კარტუზი ეხურა, მოკლე და ვიწრო, კუბოკრული, ქარქატინა პიჯაკი ეცვა... სიმაღლით საჟენს აღარა უკლდა რა, მაგრამ ვიწრომხრებიანი და უზომოდ გამხდარი იყო, თანაც, უნდა მოგახსენოთ, დამცინავი სახე ჰქონდა.
ბერლიოზი ისე ცხოვრობდა, უცნაურ მოვლენებს მიჩვეული არ გახლდათ. უფრო მეტად გაფითრდა, თვალები დაჭყიტა და შეძრწუნებულმა გაიფიქრა: „ეს შეუძლებელია!“
მაგრამ, ვაი რომ, ეს ნამდვილად იყო... აწოწილი, გამჭვირვალე მოქალაქე მის წინ აქეთ-იქით ქანაობდა, მიწას ფეხს არ აკარებდა.
ბერლიოზი შიშმა ისე აიტანა, თვალები დახუჭა. როცა გაახილა მოჩვენება უკვე გამქრალიყო. კუბოკრულპიჯაკიანი აღარსად ჩანდა და ბლაგვი ნემსიც გულიდან მოსცილდა.
- ფუ ეშმაკს! - შესძახა რედაქტორმა. - იცი, ივან, ახლა სიცხისგან კინაღამ სისხლი ჩამექცა! თითქოს ჰალუცინაციაც მქონდა... - გაცინება სცადა, მაგრამ თვალებს ისევ შეშინებული აცეცებდა და ხელები უკანკალებდა. მერე თანდათან დამშვიდდა, ცხვირსახოცის ქნევით სახე გაიგრილა. საკმაოდ მხნედ თქვა: „მაშ ასე...“ და გარგარის წვნის სმისას შეწყვეტილი საუბარი განაგრძო.
როგორც შემდეგ შეიტყვეს, ისინი იესო ქრისტეზე საუბრობდნენ. საქმე ის იყო, რომ რედაქტორმა პოეტს ჟურნალის მორიგი ნომრისთვის დიდი ანტირელიგიური პოემა დაუკვეთა. ივან ნიკოლაევიჩმა პოემა დაწერა, თანაც ძალზე მოკლე ვადაში, მაგრამ, სამწუხაროდ, მისმა ნამუშევარმა რედაქტორი ვერ დააკმაყოფილა. ბეზდომნიმ პოემის მთავარი მოქმედი პირი, ანუ იესო, ძალზე მუქი ფერებით დახატა, და მაინც მთელი პოემა, რედაქტორის აზრით, ხელახლა იყო დასაწერი. ჰოდა, რედაქტორი პოეტს ახლა იესოზე რაღაც ლექციის მსგავსს უკითხავდა, რათა პოეტის მთავარი შეცდომისთვის ხაზი გაესვა.
ძნელი სათქმელია, ივან ნიკოლაევიჩს მაინც რა დაემართა, წარმოსახვის უნარმა უმტყუნა, თუ სრულებით არ იცნობდა იმ საკითხს, რაზედაც წერდა. მაგრამ იესო გამოუვიდა მთლად ცოცხალი, ოდესღაც არსებული, ოღონდ ყოველგვარი უარყოფითი თვისებებით აღჭურვილი.
ბერლიოზს კი სურდა, პოეტისთვის დაემტკიცებინა, რომ მთავარი ის კი არ არის, იესო როგორი იყო, ცუდი თუ კარგი, არამედ ის, რომ იესო, როგორც პიროვნება, ამქვეყნად საერთოდ არ არსებობდა და მისი ამბავი მოგონილი, ჩვეულებრივი
ჩუქება
