ნაწილი მეოთხე -
იდილია პლუმეს ქუჩისა და
ეპოპეა სენ-დენის ქუჩისა -
წიგნი მეთორმეტე -
„კორინთი“ -
თავი პირველი -
„კორინთის“ ისტორია დღიდან მისი დაარსებისა
პარიზელი დღეს რამბიუტოს ქუჩაზე რომ გავა ცენტრალური ბაზრის მხრიდან, მარჯვნივ, მონდეტურის ქუჩის პირდაპირ, კალათების ერთ მაღაზიას დაინახავს; აბრად ამ მაღაზიას ერთი დიდი კალათი აქვს, იმპერატორ ნაპოლეონ I-ის ფორმისა, და ზედ წარწერა:
NAPOLEON EST BAIთ
TOUT EN OSIეღ.
ის ვერც კი წარმოიდგენს, რა საშინელი ამბები დატრიალდა ამ ოცდაათი წლის წინ სწორედ ამ სახლთან.
სწორედ აქ იყო შანვრერის ქუჩა, რომელსაც ძველებურად შანვერერი ერქვა, და სახელოვანი სამიკიტნო, სახელად - „კორინთი“.
მკითხველს ეხსომება ყოველივე, რაც ამ ადგილას აგებული ბარიკადის შესახებ ვთქვით, რომელიც მერე სენ-მერის ქუჩის ბარიკადმა დაჩრდილა. სწორედ ამ შანვრერის ბარიკადს, დღეს დავიწყების სიბნელეში ჩაძირულს, გვინდა მოვფინოთ შუქი.
მაშ, ნება გვიბოძეთ, უფრო მეტი სიაშკარავისათვის იმავე უბრალო საშუალებას მივმართოთ, რომელიც ვატერლოოს აღწერისთვის გამოვიყენეთ. თუ ნებავს ვინმეს, სრული სინამდვილით წარმოიდგინოს ის მრავალი შენობა, რომლებიც იმ დროს სენტ-ესტაშის ირგვლივ იყო აგებული, ცენტრალური ბაზრიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით, სადაც დღეს რამბიუტოს ქუჩა იწყება, წარმოიდგინოს ასო ნ, რომელიც თავით სენ-დენის ქუჩას ებჯინება და ძირით - ბაზარს, ორი შვეული გვერდით ტრუანდერისა და შანვრერის ქუჩებს და ამ გვერდების შემაერთებელი განივი ხაზით კი ლა პტიტ-ტრუანდერის ქუჩას. ძველი მონდეტურის ქუჩა ნ-ის სამივე მხარეს დახლართული ხვეულებით კვეთდა და მრავალ კუთხეს ქმნიდა. ამ ოთხი ქუჩის ლაბირინთი, ერთი მხრივ, ცენტრალურ ბაზარსა და სენ-დენის ქუჩას შორის, და მეორე მხრივ, დე-სინისა და პრეშერის ქუჩებს შორის, ორასმეტრიან ოთხკუთხა ფართობზე ქმნიდა უცნაური ფორმის, სხვადასხვა ზომის, უსწორმასწოროდ, თითქოს შემთხვევით განლაგებულ და ერთმანეთისგან ვიწრო გასასვლელებით დაშორებულ შვიდ კვარტალს.
ვიწრო გასასვლელითო, ვთქვით და უკეთ, უფრო გასაგებად, სხვას ვერაფერს ვიტყოდით, რომ ზედმიწევნით ზუსტად გამოგვესახა ეს ვიწრო, გაუვალი, დაკლაკნილი, რვასართულიანი სახლებით ჩაბნელებული ქუჩები; ამ ქუჩებში ძველი შენობები იდგა, იმდენად ძველი და დამსკდარი, რომ შანვრერისა და პტიტ-ტრუანდერის ქუჩებში დიდრონი ბიჯგები ჰქონდათ შედგმული გასამაგრებლად ერთი სახლიდან მეორემდე. ქუჩა ვიწრო იყო, ჩასადინარი თხრილი კი - ფართო; გამვლელები სარდაფების მსგავსი სამიკიტნოების, სქელი, რკინისსალტეებიანი ქვის ტუმბოების, აუტანლად მყრალი ნაგვის გროვებისა და უზარმაზარი, საუკუნოვანი გისოსებიანი ჭიშკრის გავლით სველ ფილაქანზე მიაბიჯებდნენ. რამბიუტოს ქუჩამ გადაყლაპა ეს ყველაფერი.
სახელი მონდეტური სწორედ კარგად ახასიათებდა ამ ქუჩების ქსელს. ცოტა იქით ერთ ქუჩას უფრო მეტყველი სახელი ჰქონდა - პირუეტი, რომელიც მონდეტურისას უერთდებოდა, და რომლის სახელი კიდევ უფრო დამახასიათებელი იყო ამ უბნისათვის.
გამვლელი სენ-დენის ქუჩიდან რომ შანვრერზე გადაუხვევდა, ნახავდა, რომ ქუჩა ნელ-ნელა ვიწროვდებოდა, თითქოს დაგრძელებული ძაბრიაო. ამ მოკლე ქუჩის ბოლოს, ცენტრალური ბაზრის მხრიდან, წინ, მას გზას გადაუღობავდა მაღალი სახლების რიგი და იფიქრებდა, ჩიხში ვარო, რომ არა ორივე მხარეს, მარჯვნივ და მარცხნივ, ორი ბნელი გასასვლელი, რომლებითაც შეეძლო იქიდან გამოსვლა. მონდეტურის ქუჩის ერთი მხარე პრეშერის ქუჩას უერთდებოდა, მეორე კი სინისა და პტიტ-ტრუანდერის ქუჩებს. ამ ჩიხის მსგავს გასასვლელების გზაჯვარედინზე, მარჯვენა გასასვლელის კუთხეში, ერთი დაბალი სახლი იდგა.
ამ ორსართულიან სახლში სამი საუკუნის განმავლობაში ერთი მხიარული, სახელგანთქმული სამიკიტნო იყო. იმისთანა მხიარულებითა და ხმაურით ავსებდა უბანს, რომ ლექსიც უძღვნა ბებერმა თეოფილმა:
იქ ქანაობს, ქანაობს ჩონჩხი გულსაკლავი,
უბედურმა მიჯნურმა ჩამოიხრჩო თავი.
კარგ უბანში იყო ეს სამიკიტნო და მამისაგან შვილებზე გადადიოდა მემკვიდრეობით.
მატურენ რენიეს დროს ამ სამიკიტნოს სახელად „ვარდების ქოთანი“ ერქვა და რადგან მაშინ ძალიან მოდური იყო რებუსები, აბრად ვარდისფრად შეღებილი ბოძი ჰქონდა. ამ სამიკიტნოს გასულ საუკუნეში რამდენჯერმე ეწვია ღირსეული ნატუარი, მეოცნებე, რომანტიკოსი მხატვარი, რომელსაც დღეს ამრეზით უყურებენ რეალიზმის მიმდევრები, და კარგადაც გადაკრა. რამდენჯერმე მოულხინა იმ მაგიდასთან, რომელსაც რენიეც უჯდა, და ვარდისფერ ბოძზე ერთი მტევანი კორინთული ყურძენი მიახატა. ძალიან გაუხარდა მიკიტანს, მაშინვე შეცვალა ძველი წარწერა და ყურძნის მტევნის ქვეშ ოქროსფერი წარწერა გააკეთებინა: „კორინთული ყურძენი“. მას შემდეგ სამიკიტნოს „კორინთი“ დაერქვა. ისე არაფერი ეხერხებათ ლოთებს, როგორც სიტყვის „გადაკვრა“. სიტყვის „გადაკვრა“ ფრაზის ხვეულია. „კორინთმა“ ნელ-ნელა განდევნა ამ სამიკიტნოს ძველი სახელი და მისი ადგილი თვითონ დაიჭირა. ამ სამიკიტნოს პატრონების უკანასკნელ შთამომავალს, უშლუს, თავისი გვარის ტრადიციებისა არაფერი გაეგებოდა და ვარდისფერი ბოძი ცისფრად შეაღებვინა.
ერთი დახლიანი დარბაზი ქვედა სართულზე იყო. ერთიც - მეორეზე, ბილიარდით. ამ დარბაზს იატაკი გახვრეტილი ჰქონდა და ქვედა სართულზე ხის სპირალური კიბე ჩადიოდა; მაგიდებზე ღვინის ბოთლები იდგა, კედლებს კვამლი ჩაჰკვდომოდა, დღისითაც კი სანთელი ენთო. აი, რას წარმოადგენდა ეს
ჩუქება
