ნოტრ-დამ-დე-ფლერი მორის პილორჟი რომ არ ყოფილიყო, რომლის სიკვდილმაც საბოლოოდ გამიმწარა სიცოცხლე, ამ წიგნს არასოდეს დავწერდი. იგი მის ხსოვნას ეძღვნება.
ჟ. ჟ.
ვაიდმანი დილის ხუთსაათიან გამოშვებაში გამოჩნდა - თეთრი ბანდით თავშეხვეული - მონაზონი ან უფრო სექტემბრის ერთ დღეს ჭვავის ყანაში ჩამოვარდნილი თვითმფრინავის დაჭრილი მფრინავი გეგონებოდათ. ეს დღე კი იმ დღეს ჰგავდა, როცა საყოველთაოდ ცნობილი გახდა ნოტრ-დამ-დე-ფლერის სახელი. სტამბის მანქანებით გამრავლებული მისი მშვენიერი სახე პარიზსა და მთელ საფრანგეთს - შორეულ, ღვთისგან დავიწყებულ სოფლებს, ციხე-კოშკებსა და ქოხმახებს - დაატყდა თავს და ბურჟუებს სევდით აგრძნობინა, რომ მათ ყოველდღიურ ერთფეროვან ცხოვრებაში არაჩვეულებრივი მკვლელები შეჭრილიყვნენ; მალულად, უკანა კიბიდან ძილში შეჰპარვოდნენ და ახლა სიზმრების აფორიაქებას უპირებდნენ; კიბეს, მათ თანამზრახველს, ერთხელაც არ გაუჭრაჭუნია. ვაიდმანის პორტრეტის ქვეშ მისივე დანაშაულებანი კაშკაშებდა: პირველი მკვლელობის, მეორე მკვლელობის, მესამე მკვლელობისა და ასე - ექვსამდე. ეს საზარელი მკვლელობები მის იდუმალ სიდიადეზე ღაღადებდა და მომავალ დიდებას უწინასწარმეტყველებდა.
ცოტა უფრო ადრე ზანგმა, სახელად ანჟ სოლეიმ, საყვარელი მოკლა. მოგვიანებით რიგითმა ჯარისკაცმა, მორის პილორჟმა, თავისი საყვარელი, ესკუდერო გამოასალმა სიცოცხლეს, მისთვის სულ რაღაც ათასიოდე ფრანკი რომ მოეპარა; მერე, ოცი წელი რომ შეუსრულდა, თვითონაც თავი მოჰკვეთეს; ალბათ, გემახსოვრებათ გააფთრებული ჯალათი, რომელსაც მაშინ დამცინავად დაეჯღანა.
დაბოლოს, სამხედრო გემის ჯერ კიდევ უწვერულმა ოფიცერმა ღალატი ჩაიდინა მარტო იმისთვის, რომ ეღალატა. და დახვრიტეს. სწორედ მათ დანაშაულებს ვუძღვნი ჩემს წიგნს.
როგორ იფურჩქნებოდა ეს ლამაზად გადაპენტილი მშვენიერი, ნაღვლიანი ყვავილები, უცბად არ გამიგია: მხოლოდ აქა-იქ, ნაწყვეტ-ნაწყვეტად წავკარი ყური მათ თავგადასავლებს: ერთის ამბავი გაზეთის ნაგლეჯზე ამოვიკითხე, მეორისა დაუფიქრებლად წამოსცდა ჩემს ადვოკატს, მესამისა პატიმრებისგან მოვისმინე თითქმის სიმღერით, - მათი სიმღერა ფანტასტიკურ სულთათანას ჰგავდა (როგორც
De Profundis);
იმ ნაღვლიანი ჰანგებივით, საღამოობით რომ მღერიან ხოლმე პატიმრები; მათი ხმა სატუსაღოს საკნებს შორის მდორედ მოედინება, ჩემამდე ნაწყვეტ-ნაწყვეტ, დამახინჯებულად, სასოწარკვეთით სავსე აღწევს; ფრაზების ბოლოს ხმა წყდება, იკარგება და სიმღერას ისეთ საამო ხიბლს ანიჭებს, გეგონება, ბანს ანგელოზები აძლევენო. ანგელოზებისა მეშინია. ძრწოლა მიპყრობს, როგორც კი წარმოვიდგენ, რომ არც სულიერნი არიან, არც ხორციელნი და თეთრები და მსუბუქები არიან, მოჩვენებათა ნახევრად გამჭვირვალე სხეულებივით.
ეს მკვლელები, აწ უკვე მიცვალებულნი, მაინც მოდიან ჩემთან და მუდამ, როცა ერთი ამ მწუხარე ვარსკვლავთაგან ჩემს საკანში ეცემა, გული მიჩქარდება და იმ დოლივით ბაგუნებს, ქალაქის დაცემას რომ იუწყება. ისეთი მღელვარება მეუფლება, ზუსტად ისევე ვიკრუნჩხები და რამდენიმე წუთს უაზროდ ვგდივარ, როგორც მაშინ, სატუსაღოს თავზე გერმანული თვითმფრინავის გადაფრენისა და იქვე ახლოს ბომბების აფეთქების ხმა რომ შემომესმა. წამიერად ბავშვი დავლანდე. მარტო იყო, თავის რკინის ფრინველს დააქროლებდა, სიკვდილს თესავდა და იცინოდა. ამ ბიჭის გამო გააფთრდნენ სირენები და ზარები, ას ერთჯერ გავარდა ქვემეხი დოფინის მოედანზე. სიძულვილისა და შიშის ყვირილი ატყდა. ყველა საკანი აზანზარდა, აძაგძაგდა, შიშისგან შეიშალა. პატიმრები კარებს აწყდებოდნენ, აბრახუნებდნენ, იატაკზე გორავდნენ, ღრიალებდნენ, ტიროდნენ, უფალს გმობდნენ და ევედრებოდნენ. ვიმეორებ, დავინახე ან დავიჯერე, რომ დავინახე თვრამეტიოდე წლის ყმაწვილი თვითმფრინავში და ჩემი 426-ე საკნის სიღრმიდან სიყვარულით გავუღიმე.
არ ვიცი, მართლა მათი სახეებია თუ არა, ჩემი საკნის კედელს ალმასისდარი ტალახივით რომაა შეშხეფებული, მაგრამ არც შემთხვევით ამომიჭრია ჟურნალებიდან ეს ცარიელთვალებიანი მშვენიერი თავები. ცარიელი-მეთქი, ვამბობ, რადგან ღია ფერის თვალები აქვთ, არადა, ცისფერი უნდა ჰქონდეთ, ლითონის ძაფზე დაკიდებული მანათობელი გამჭვირვალე ვარსკვლავივით - ცისფერი და ცარიელი, დაუმთავრებელი სახლების ფანჯრებივით, საიდანაც მოპირდაპირე სახლის ფასადის ფანჯრებიდან ცის დანახვა შეიძლება, დილაობით ყველა ქარისთვის ღია ყაზარმებივით ცარიელი და სუფთა რომ გვგონია, სინამდვილეში კი თავიანთ საწოლებზე დაუდევრად გადაშხლართული საშიში მამრებითაა დასახლებული. ცარიელი-მეთქი ვამბობ, მაგრამ თვალს თუ დახუჭავენ, მათი შესახედაობა უფრო მეტად შემაშფოთებს; როგორც მოწიფულ გოგოს შეაშფოთებს იმ ადგილების გვერდით ჩავლა, სადაც რკინის გისოსებით აჭედილფანჯრებიანი უზარმაზარი ციხეებია, რომელთა მიღმაც სძინავს, ოცნებობს, იგინება და იფურთხება მთელი ტომი მკვლელებისა, ყოველი საკანი მოსისინე ასპიტთა ბუდედ და იმავე დროს სარჟის მტვრიანფარდებიან სააღმსარებლოდაც რომ უქცევიათ. ამ თვალებში, ერთი შეხედვით, მისტიკური და იდუმალი არაფერია, როგორც ზოგიერთ ძველ გამაგრებულ ციხე-ქალაქში - ლიონში თუ ციურიხში - მაგრამ, რომლებიც ისევე მნუსხავენ, როგორც ცარიელი თეატრები, მიტოვებული სატუსაღოები, გაჩერებული მანქანები და უდაბნოები, რადგან უდაბნოც გამაგრებულია, ჩაკეტილი და უსასრულობასთან ურთიერთობა არა აქვს. ასეთსახიანი ადამიანებისა მეშინია, როცა მათ შორის ალალბედზე მიხდება გავლა. სამაგიეროდ, რა საუცხოო მოულოდნელობაა, როცა მათ სამყოფელში, უკაცრიელი ჩიხის მოსახვევთან, რომელსაც გულის კანკალით
ჩუქება
