როგორ არ შევიშალოთ ამ დაქსაქსულ მსოფლიოში სწორედ იმ დღის ჩასული ვიყავი სტამბოლში. სექტემბრის ქარიანი საღამო იყო. კარგა დიდი დრო გავიდა მას შემდეგ. ახალგაზრდა გახლდით, მწერლობა მწყუროდა და ამ ქალაქში ისე გადმოვბარგდი, არავის ვიცნობდი. ბრმად ავყევი გულისთქმას (რომელსაც ვერც ახსნას ვუძებნიდი და ვერც წავუყრუებდი) და ქალაქის ყველაზე მჭიდროდ და ქაოსურად დასახლებულ, ყველაზე კოსმოპოლიტურ უბანში, ტაქსიმის მოედნის მახლობლად, პაწაწინა ბინა ვიქირავე.
ვიწრო ქუჩის მოპირდაპირე მხარეს განლაგებული მდებარე ჩაიხანიდან შემდგომში ხშირად ჩამესმოდა ხოლმე ნარდის დაფაზე გაგორებული კამათლის ჩხაკუნი, რასაც ერთვოდა თოლიების ჭყივილი, მოულოდნელად რომ გამოექანებოდნენ ხოლმე და გაოგნებულ გამვლელებს ხელიდან სენდვიჩებს აცლიდნენ. მაგრამ ახლა გვიანი ღამე იყო და თოლიები უკვე სახურავებზე მოკალათებულიყვნენ.
ფანჯრებზე არც ფარდები მქონდა ჩამოფარებული და არც დარაბები. ქუჩის ლამპიონის მკრთალ შუქში გახვეული ვიჯექი წიგნებითა და გაზეთებით სავსე მუყაოს ყუთზე და მღვიძარე ქალაქის ხმებს ვაყურადებდი. როგორც ჩანს, წამით ჩამთვლიმა კიდეც, მაგრამ უცებვე გამომაფხიზლა რაღაც აურზაურმა. ფანჯრიდან გავიხედე და აი, ისიც დავინახე. გაგულისებული, კოჭლობით მიუყვებოდა ქუჩას. ცალ ხელში ქუსლმოტეხილი ფეხსაცმელი ეჭირა, მეორეს კი ჯიუტად არ იხდიდა. მოკლე ქვედაკაბაში გამოკვართულს, აბრეშუმის ბლუზა ეცვა. ტანმაღალი ტრანსგენდერი ქალი იყო. ვიცოდი, რომ ქალაქის შედარებით ლიბერალური ეს უბანი სექსუალური უმცირესობების საბინადროდ იყო ქცეული, თუმცა საზოგადოების მიკერძოებული წარმოდგენები და სისტემატური დისკრიმინაცია ამ ადამიანებს ცხოვრებასაც უძნელებდა და ლუკმაპურის შოვნასაც. რაკი სხვა შესაძლებლობებზე ხელი არ მიუწვდებოდათ, ტრანსგენდერთა ადგილობრივი თემის ბევრ წარმომადგენელს სექსმუშაკობით გაჰქონდა თავი. ზოგი ქუჩაში, ზოგიც ბარებში, კლუბებსა და ტავერნებში იყო დასაქმებული, რაც სტამბოლის ღამის ეკონომიკის ღერძს წარმოადგენდა. ახლომდებარე უბნიდან, რომელშიც ე.წ. ჯენთრიფიკაცია (ურბანული გარემოს კომპლექსური ცვლილება და კეთილმოწყობა; ხელმოკლე მოქალაქეებით დასახლებულ უბნებში ფინანსურად ძლიერი მოქალაქეების გადმოსახლების პროცესი (მთარგმნელის შენიშვნა)) ძალიან სწრაფი ტემპით მიმდინარეობდა, ამ ადამიანებს პოლიციის სისასტიკემ ფეხი ამოაკვეთინა, მაგრამ ჩემს ქუჩაზე, რომელსაც მექვაბეთა ქუჩა ეწოდებოდა, ჯერ კიდევ შემორჩენილიყო მათი საკმაოდ მკვიდრად შეკრული სათვისტომო, რომელსაც სიამაყე და ღირსების გრძნობა არ აკლდა.
როცა ქალმა ჩემი ფანჯრის ქვეშ ჩაიარა, გავიგონე, საკუთარ თავს როგორ ელაპარაკებოდა. ამ მონოლოგიდან რამდენიმე სიტყვაც კი დავიჭირე. იოლად მივხვდი: ვიღაც (სატრფო იყო ეს თუ სულაც მთელი ქალაქი) ძალიან ცუდად, უსამართლოდ მოჰქცეოდა. დაღონებული კი ჩანდა, მაგრამ ბრაზი უფრო ეტყობოდა.
ამასობაში გაწვიმდა კიდეც. გამალებით ახმიანდნენ წვეთები: წკაპ-წკუპ, წკაპ-წკუპ... ქალის ფეხსაცმლის ცალი ქუსლი კი ქვაფენილზე ბანს აძლევდა: კაკ-კუკ, კაკ-კუკ...
თვალს იქამდე ვაყოლებდი, სანამ კუთხეში არ გაუხვია. ასე აშკარად გათელილი, მაგრამ, ამავდროულად, იხტიბარგაუტეხელი ადამიანი ადრე არასოდეს მენახა. თავი დამნაშავედ ვიგრძენი, ფანჯარა რომ არ გამოვაღე, არ გამოველაპარაკე და არ მოვიკითხე. სირცხვილმაც შემაწუხა ჩემი პირველი რეაქციის გამო: ფანჯარას მყისვე მოვცილდი და ჩემს უსაფრთხო საცხოვრებელს შევეფარე, თითქოს მეშინოდა, რომ ამ ადამიანის მელანქოლია სენივით გადამდები აღმოჩნდებოდა. თუმცა მსგავსებები და კონტრასტები გონებაში სამუდამოდ ჩამებეჭდა. მაგალითად, ვიგრძენი, რომ ქალი მარტო იყო და ეს სიმარტოვე ჩემი სიმარტოვისგან არაფრით განსხვავდებოდა. სამაგიეროდ, ჩემს სიმორცხვეს აშკარად უპირისპირდებოდა მისი სითამამე. მას სტამბოლი უკვე მობეზრებული ჰქონდა, მე კი ჯერ არც დამეწყო ამ ქალაქის აღმოჩენა. მაგრამ, რაც ყველაზე მთავარია - ის ძლიერი მებრძოლი ჩანდა, მე კი, უბრალოდ, დამკვირვებელი ვიყავი.
მას შემდეგ ბევრმა წყალმა ჩაიარა. მე სტამბოლში აღარ ვცხოვრობ, მაგრამ დღეს, ლონდონში, როცა ჩემს სამუშაო მაგიდასთან ვზივარ და ჩვენს პოლარიზებულ, შფოთვითა და ვნებათაღელვით აღსავსე მსოფლიოზე ვწერ, უნებურად მახსენდება ის წუთები; მახსენდება ის ქალი და ვგრძნობ, როგორ მიპყრობს ფიქრი რისხვაზე, მარტოობასა და ტკივილზე.
* * *
პანდემია. როცა კორონავირუსმა დედამიწას ჩამოუარა, ასობით ათასი ადამიანი დახოცა, მილიონობით მათგანი უმუშევარი დატოვა და ჩვენს ჩვეულ ცხოვრებას საფუძველი მოურყია, ლონდონის პარკებში აქა-იქ გამოჩნდა დაფები შემდეგი წარწერით: „როცა ეს ყველაფერი დასრულდება, მსოფლიოს რა ცვლილებებს უსურვებდით?“
„ეს ყველაფერი...“
რას იტევდა ეს ფრაზა, ერთმნიშვნელოვნად ვერავინ იტყოდა. გამვლელ-გამომვლელი ამას თვითონ უნდა მიმხვდარიყო. ალბათ ჩვენი ყოველდღიური რუტინის ამ უეცარ რღვევას, გაურკვევლობის მორევში მოქცევის უსიამოვნო განცდას და მომავლის შიშს; ჯანდაცვის სისტემის ამ საყოველთაო კრიზისს, რომელსაც გრძელვადიან პერსპექტივაში ეკონომიკური, სოციალური და პოლიტიკური შედეგებიც კი შეიძლება მოჰყვეს; გვირაბს, რომელიც ჩვენ, კაცობრიობას, ჯერ კიდევ გასავლელი გვაქვს, თანაც ისე, რომ ვარაუდის დონეზეც არ გვეცოდინება, როგორ ან როდის მოეღება ამ განსაცდელს ბოლო, ან ხელმეორედ იფეთქებს თუ არა მორიგი ვირუსული, სწრაფად გავრცელებადი სენი.
ხსენებულ დაფებზე საგანგებოდ დაეტოვებინათ ცარიელი ადგილი, რათა შეკითხვის ქვეშ მსურველს პასუხი დაეწერა, რაც ბევრმა
ჩუქება
