ბედნიერი ტანჯული
1. ახალი ცა
„ახლა ცა ახალია“
.
ნიკოლოზ ბარათაშვილი
150 წელია, რაც ეს მდინარე მოედინება და ყველა ქართველის გულზე გადავლილი, მოღელავს, მოგუგუნებს, რათა სასწაულად გადარჩენილი თავისი ლექსები ყოველდღიურად ჩაატაროს ჩვენს თვალწინ, როგორც ფუძემოშლილი სამყაროს უზარმაზარი ნამსხვრევები, ანდა, როგორც უნიჩბო და უიალქნო ნავების ქარავანი, რომელთა დაობებულ ფსკერზეც საკუთარი ნიჭისა და გონიერების გამო ნაწამები ადამიანი ასვენია.
რასაკვირველია, თვითონ არ იცოდა, ამდენი თუ შეეძლო. არც მისმა ახლობლებმა იცოდნენ. არავინ არ იცოდა. საქართველოში ბნელოდა. გაუვალი წყვდიადი იდგა მყარად, არაბუნებრივი, მაგრამ უკვე ძვალ-რბილში გამჯდარი. თუმცა, სხვებისგან განსხვავებით, მას უჭირდა ამ სიბნელეში ცხოვრება, ეშინოდა ამ სიბნელისა და, ჩამონგრეულ გვირაბში მოყოლილი კაცივით, ყველა ღონეს ხმარობდა სამზეოზე ამოსასვლელად, ანუ ჯარისკაცობაზე ოცნებობდა და მეგზურს დაეძებდა განუწყვეტლივ, რომელიც ხელს ჩაჰკიდებდა და გზაზე დააყენებდა. სამზეოზე ამოსვლა იყო მისი მიზანი და ამოვიდა კიდეც, ოღონდ, უკვე გარდაცვლილი, უკვე ზეციური საქართველოს ბინადარი. წყვდიადის ლოდებიდან მხოლოდ მისმა სულმა გამოაღწია, უკვე სიტყვად გარდაქმნილმა. ჩვენდა საბედნიეროდ, შეამჩნიეს. იცნეს-მეთქი, მინდოდა მეთქვა, რადგან განგებამ თითქოს მხოლოდ იმიტომ გააქრო ყველა მისი სურათი, ღმერთივით უსახო და, ამავე დროს, მტკივნეულად ნაცნობი გაეხადა ყველა ჩვენგანისთვის.
ხალხმა საქმეს თავი მიანება და მისკენ წამოვიდა. ქალები აჩხავლებულ ჩვილებს მაღლა სწევდნენ, იმათაც რომ მოსცხებოდათ მისი მადლი. კაცებს უჭირდათ მისთვის თვალის გასწორება, მაგრამ მაინც ამაყად იშლებოდნენ წელში და ერთმანეთს აფერთხავდნენ მხრებიდან გულგრილობისა თუ სიბეცის, მორჩილებისა თუ სიბეჩავის ქერტლს. ის კი ნელა მიდიოდა პურის ყანაში და ჩამოგლეჯილი საყელოდან ბავშვურად სუსტი მკერდი მოუჩანდა. პურის მწიფე ყანაში მიდიოდა და ათრთოლებულ ხელისგულზე თავთავს იფშვნიდა. დედაბუდიანად წამოშლილი ხალხი კი უკან მისდევდა. ფეხქვეშ ყანა ითელებოდა, მაგრამ არავინ ნაღვლობდა, არავინ ცდილობდა წაქცეული პურის წამოყენებას, რადგან ხალხს სხვა პური შიოდა ახლა, სხვა პური უფრო სჭირდებოდა - პური სულისა და გონებისა! იპოვა კიდეც: მაგრამ რადგანაც კაცნი გვქვიან - შვილნი სოფლისა, უნდა კიდეცა მივსდიოთ მას, გვესმას მშობლისა. არც კაცი ვარგა, რომ ცოცხალი მკვდარსა ემსგავსოს, იყოს სოფელში და სოფლისთვის არა იზრუნვოს.
ხალხმა შვებით ამოისუნთქა, გაინაბა. მხოლოდ ჭრიჭინების ხმა ისმოდა და ასევე უჩინარი მდინარის გუგუნი. და უთხრა მან ხალხს: ვინც მაღალის გრძნობის მექონი მეგონა, იგი ვნახე უგულო; ვისიც სული განვითარებული მეგონა, მას სული არა ჰქონია. ვისიც გონება მრწამდა ზეგარდმო ნიჭად, მას არცა თუ განსჯა ჰქონია; ვისიცა ცრემლნი მეგონებოდენ ცრემლად სიბრალულისა, გამომეტყველად მშვენიერი სულისა, თურმე ყოფილან ნიშანნი მცბიერებისა, წვეთნი საშინელის საწამლავისა! სად განისვენოს სულმა, სად მიიდრიკო თავი?
მართლაც, ძალიან მწარე და გულსაკლავად ხანმოკლე აღმოჩნდა ამ დიდი პოეტის მიწიერი ცხოვრება. არადა, ერთი შეხედვით, თითქოს უკეთესად უნდა წარმართულიყო ყველაფერი და მასაც უხვად მიეღო ამქვეყნიური სიამენი, რასაც, ჩვენში რომ ვთქვათ, ნამდვილად იმსახურებდა და ყველა თანამედროვეზე მეტადაც. მაგრამ, როგორც არ უნდა გვიძნელდებოდეს ამის თქმა, კარგია, ასე რომ არ მოხდა. ის, „საუბედუროდ“
, პოეტად იყო დაბადებული, მარტო ხორცზე ვერ იზრუნებდა და გინდაც ეზრუნა, ყველა საშუალო საქმოსნის დასაცინი გახდებოდა ამ საქმეში. მისდაუნებურად მონად დაბადებული, ვერც სულიერ სიმშვიდეს მოიპოვებდა როდისმე და ვერც ბედს შეურიგდებოდა. მას, რაც განგებისგან ჰქონდა დავალებული, ის უნდა შეესრულებინა პირნათლად: ნაპრალისკენ მიმავალი ფარა, რომლის ყოჩსაც, ეჟვნის ნაცვლად, რუსთხელმწიფის ორდენი ჰქონდა ყელზე შებმული, უკანვე უნდა მოებრუნებინა როგორმე. მის პატარა წიგნში, როგორც ზღაპრულ ბოთლში - ჯინი, ყველა დამონებული და დაჩაგრული ხალხის შემზარავი სევდაა ჩამწყვდეული და ამ სევდის ძალად ჩახშობილი ხმა კიდევ მრავალ საუკუნეს გადასწვდება. ის, ერთდროულად, ხელოვნურად შექმნილ კალაპოტში მოქცეული სულიცაა და ამ სულის ნაპირზე აღმართული მრავალშტოვანი, ჰაეროვანი და მაღალი ჩინარიც - იდუმალ ხმასთან მოპაექრე, „ენა რამ საიდუმლოს“
მცოდნე და უხორცო სატრფოს მიჯნური...
მზე აცხუნებდა. ქალებს უბეები გაეღეღათ და ჩვილებს ძუძუთი აჩუმებდნენ. მდინარის ნიავს პურის მშრალი მტვერი მაღლა აჰქონდა და გარინდებულ ხალხს გაოფლილ სახეში აყრიდა. ის კი განაგრძობდა: მე ახლა იმას ვამბობ, რომ შინაგანი ხმა მიწვევს საუკეთესოს ხვედრისაკენ, გული მეუბნება, რომ შენ არა ხარ ახლანდელის მდგომარეობისათვის დაბადებულიო! ნუ გძინავსო! მე არა მძინავს, მაგრამ კაცი მინდა, რომ ამ პატარა ღრე-კლდეს გამიყვანოს, და დავდგე გაშლილს ადგილს. ოჰ, რა თავისუფლად ამოვისუნთქავ მაშინ, რა ხელმწიფურად გადავხედავ ჩემს ასპარეზსა!
„სიმართლე მხოლოდ ისაა, უფანჯრო და უკარო საკნის კედელს თავით რომ ეხეთქებიო“
- ეს სიტყვები, რა თქმა უნდა, შემთხვევით არ გაგვხსენებია. არც იმისთვის მოგვიყვანია აქ, ბარათაშვილი კაფკას
ჩუქება
