რელიგიის ლექსიკონი

რელიგიის ლექსიკონი აბატი – სირიულ – არამეული, აბბა, აბო მამა, მონასტრის წინამძღვარი დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში V საუკუნიდან, განაგებდა სააბატოს, უფროსი ღვთისმსახური ზოგადად კათოლიკურ ეკლესიაში.

აგრარული, სამიწათმოქმედო კულტები – რელიგიური, მაგიური, ჯადოსნური რწმენებისა და ზნე-ჩვეულებათა ერთობლიობა ძველ მიწათმოქმედ ხალხთა ცხოვრებაში, მათი მიზანი იყო ჯადოქრობის ძალით ბუნების სტიქიებზე რაღაც ზებუნებრივი ძალით ისეთი ზემოქმედების მოხდენა, რომლის შემწეობითაც მოსავლიანობას გაზრდიდნენ, ასეთი ვითომ მაგიური მოქმედება მიმართული იყო რეალური საფრთხის წინააღმდეგ, რაც მოსავალს ან შინაურ ცხოველებს ემუქრებოდა გვალვა, სეტყვა, კალია, საქონლის ჭირი, წყალდიდობა და ა. შ., ისტორიულად შესაძლებელია ამ კულტებში მატრიარქალური და პატრიარქალური კომპლექსების გამორჩევა, უძველესი კომპლექსია მატრიარქალური ადრეული ეპოქისა, როცა მიწას თოხით ამუშავებდნენ, აგრარული კულტების ამ უძველესი პერიოდისათვის დამახასიათებელია ქალ – ღვთაებათა. შემადგენლობა, როცა არ იყო ქურუმობა, ქურუმთა წოდება, მატრიარქალური აგრარული კულტების ნიმუშად შეიძლება დავასახელოთ ჩრდილოეთ ამერიკელ ინდიელთა ტომ იროკეზების რელიგია, სადაც თაყვანსა სცემდნენ ძიძასულებს, სიმინდის სულს, ცერცვის სულსა თუ კვახის სულს, რომელიც მათ თითქოს კვებავდა, როგორც სული, დედისეული საგვარეულო წყობის რღვევასა და პატრიარქალური მამრობითი წყობის დამკვიდრებას მოჰყვა მამრობითი ღვთაებების გამოჩენა, რომელთაც ქალ – ღვთაებათა ადგილი დაიკავეს, პატრიარქალური აგრარული კულტის ნიმუშად გამოდგება ძველ სლავთა რელიგია და მისი პანთეონი ველესი, იარილო, დაჟდ – ბოგი, პერუნი და სხვანი, პატრიარქალური აგრარული კულტი საერთოდ არ გვხვდება სუფთა სახით, მათში ყოველთვის შესამჩნევია მატრიარქალური კულტის გადმონაშთები.

ადათი – არაბულად ჩვეულება, ჩვეულებრივი შარიათისაგან განსხვავებული კანონ – სამართალი იმ ხალხებში რომელთაც ისლამი სწამთ, ადათის მრავალი ნორმა სისხლის აღება, ძმადნაფიცობა, ქალის მოტაცება და სხვა ჩამოყალიბდა გვაროვნულ – ტომობრივ ურთიერთობათა პირობებში, მიუხედავად იმისა, რომ ადათში უდავოა ზოგიერთი მარტივი ზნეობრივი ნორმების არსებობა მოხუცების პატივისცემა, სუსტთა. შველა თუ მფარველობა, სიტყვის პატრონობა თუ სხვა ის მაინც რეაქციულ როლს თამაშობს, რადგან იცავს დრომოჭმულ პატრიარქალურ გვაროვნულ და ფეოდალურ – ბაიურ ურთიერთობას, უარყოფით ზეგავლენას ახდენს საქორწინო – ოჯახურ ურთიერთობათა სამოქალაქო სამართალთან შესაბამის რეგულირებაზე, პირადი ქონების რეგულირების კანონიერ წესზე.

ადგილობრივი კრება – სამღვდელოების, უფრო ხშირად ეპისკოპოსთა დამოუკიდებელი, ავტოკეფალური ეკლესიის ან მისი ცალკეული ნაწილის, მაგალითად სამიტროპოლიტო ეპარქიის ყრილობა, რომელსაც პერიოდულად იწვევენ სარწმუნოების, საეკლესიო წყობის და სხვა საკითხების გადასაწყვეტად, ზოგიერთ ეკლესიაში, მაგალითად რუსულ მართლმადიდებელ ეკლესიაში ადგილობრივ კრებას საკანონმდებლო უფლებებიც აქვს, უმაღლესი საეკლესიო ორგანოც არის, რომელშიაც მონაწილეობის უფლება ეძლევა არა მარტო ეპისკოპოსს არამედ დაბალი სამღვდელოების წარმომადგენლობასაც და საეროსაც, ადგილობრივ კრებას საფუძველი ჩაეყარა ჯერ კიდევ ქრისტიანობის ჩამოყალიბების ჟამს II – III ს, ასე II ს 70 – ან წლებში კრება მოიწვიეს ნორტანიზმის ერესის განსასჯელად, ხოლო 90-იან წლებში იერუსალიმსა, რომსა და გალიაში მოწვეულ კრებებზე განიხილეს აღდგომის დღესასწაულის დროის დაწესების საკითხი, III ს ცნობილია ალექსანდრიის 2 ადგილობრივი კრება ეპისკოპოსებისა ორიგენის ერესებთან დაკავშირებით, ანტიოქიის რამდენიმე ადგილობრივი კრება პავლე სამოსატელის ერესებზე და სხვა, ხოლო IV ს. ადგილობრივ კრებებთან ერთად დაიწყეს მსოფლიო საეკლესიო კრებების მოწვევა, ამას სულაც არ შეუშლია ხელი რომ კვლავინდებურად მოეწვიათ ადგილობრივი კრებები, რადგან ეს მიაჩნიათ ერესებთან ბრძოლისა და. შინაგანი დისციპლინის განმტკიცების ეფექტურ საშუალებად, ე წ სამოციქულო წესდება ეპისკოპოსებს ავალებდა წელიწადში ორჯერ მოეწვიათ ადგილობრივი კრება სარწმუნოებისა და წყობის საკითხების განსახილავად, შემდგომ კი ადგილობრივმა კრებებმა თავიანთი მნიშვნელობა საეკლესიო ცხოვრებაში შეინარჩუნეს უპირატესად აღმოსავლეთის მართლმადიდებელ ავტოკეფალიებში, კერძოდ კი რუსეთის მართლმადიდებელ ეკლესიაში, მატიანე გვაუწყებს ეპისკოპოსთა კრებებზე, რომლებიც მოუწვევიათ 1051 და 1147 წლებში, ყველაზე უფრო ინტენსიურ პერიოდად ამ მხრივ ითვლება XVI–XVII ს, მარტო XVI ს მოწვეული იყო 21 ადგილობრივი კრება, არც მომდევნო საუკუნეში მოუწვევიათ ნაკლები კრება, მონაწილეთა. შემადგენლობისა და განხილული საკითხების მნიშვნელობის მიხედვით არჩევენ დიდ და მცირე ადგილობრივ კრებას, 1721 წ პეტრე I-მა გააუქმა საპატრიარქო და. შეცვალა სახელმწიფო სინოდით, სინოდალურ პერიოდში ადგილობრივი კრება აღარ მოუწვევიათ, ადგილობრივი კრებების მოწვევა და მოქმედება განახლდა მეფის დამხობის შემდეგ, ადგილობრივმა კრებამ 1917–18 წლებში აღადგინა საპატრიარქო და პატრიარქად აირჩია მიტროპოლიტი ტიხონ ბელავინი, რომლის სახელთანაც არის დაკავშირებული რეაქციონერი მართლმადიდებელი სამღვდელოების მძიმე საქმიანობა ტიხონოვშჩინა, 1942 წ ულიანოვსკში მოწვეულმა ადგილობრივმა კრებამ ხარისხი წაართვა ეპისკოპოს პოლიკარპე სიკორსკის, რომელმაც თვითნებურად გამოაცხადა უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალია და კავშირი შეკრა გერმანელ ოკუპანტებთან, 1943 წ მოსკოვში მოიწვიეს ადგილობრივი კრება რომელმაც პატრიარქად აირჩია მიტროპოლიტი სერგი სტრავგოროცკი და მიიღო გადაწყვეტილება რომ ხარისხი ჩამოერთვათ სასულიეროებს და. შეჩვენებულ იქნან საერონი რომელნიც გადავიდნენ გერმანელთა მხარეზე,