წინათქმა
დღევანდელ საქართველოში, სამწუხაროდ, რელიგიაზე მსმჯელობა პოპულარული და პოლიტიკურად ძალიან მომგებიან თემად იქცა. პროფესიონალიზმს, მეცნიერულ მიუკერძოებლობას ზურგი აქციეს და არაგულწრფელი საუბრების, რეალობას მოკლებული დაპირებების მიღმა დილეტანტიზმი, პროტექციონიზმი და პოლიტიკური კონიექტურა გაბატონდა.
საქართველოში ახლა ყალიბდება რელიგიათმცოდნეობა. ისტორიის, ფილოსოფიის, ხელოვნებათმცოდნეობისა და სოციოლოგიის სფეროდან მოსული ქართველი რელიგიათმცოდნეები პირველ ნაბიჯებს დგამენ. მართალია, ეს ნაბიჯები მეტად მოკრძალებულია, მაგრამ მათი მნიშვნელობა ჩვენს ქვეყანაში მეცნიერების ამ დარგის განვითარებისათვის მეტად აქტუალურია. მათ ისტორიული მნიშვნელობა ენიჭება. ქართველი რელიგიათმცოდნეები ცდილობენ, ყოველგვარი კონიუნქტურის გარეშე შეისწავლონ მსოფლოში და ჩვენს ქვეყანაში მოქმედი რელიგიები, ამ კვლევის შედეგად დაგროვილი მდიდარი გამოცდილება გაუზიარონ რელიგიით დაინტერესებულ ყოველ ადამიანს, ამით კი თავისი წვლილი შეიტანონ სამოქალაქო საზოგადოების ჩამოყალიბების, რთულ, ზოგჯერ მტკივნეულ, მაგრამ უაღრესად მნიშვნელოვან ისტორიულ პროცესში.
ნაპოლეონმა ერთხელ თქვა, რომ „არაფერია იმაზე უფრო უზნეო, ვიდრე იმის კეთება რაც არ იცი”. ალბათ, ამაზე მეტი უზნეობაა, პირადი ინტერესებიდან გამომდინარე, დაამახინჯო ესა თუ ის რელიგიური სწავლება, სიძულვილი, ქსენოფობია, შეუწყნარებლობა დანერგო საზოგადოებაში. რელიგიათმცოდნეთა ფორუმების ჩატარების უმთავრეს მიზანს სწორედ რელიგიის შესახებ მიუკერძოებული, მართალი კვლევის პოპულარიზაციაა.
რელიგიათმცოდნეობა, რელიგიის ისტორიას, რელიგიის ფილოსოფიას, რელიგიის ეთიკას, რელიგიის ფსიქოლოგიას და მათთან ახლოს მდგომ სხვა დარგებს აერთიანებს. მართალია, ზოგადად ეს დისციპლინები ჩვენს უმაღლეს სასწავლებლებში ისწავლებოდა, მაგრამ ისწავლებოდა ათეისტური მსოფლმხედველობით და აქცენტი მხოლოდ რელიგიის ისტორიაზე კეთდებოდა. ათეისტური იდეოლოგიით რელიაგიათმცოდნეობის სწავლება რელიგიათმცოდნეობის არსისა და პრინციპების სრულ დამახინჯებაა. თუმცა, მხოლოდ წმინდა თეოლოგიური მოძღვრების გადმოცემაც არ წარმოადგენს რელიგიათმცოდნეობის დანიშნულებას. როგორც ცნობილი თეოლოგი და მღვდელი გიორგი ჩისტიაკოვი წერს, „ღვთისმეტყველება, ასევე, მეცნიერული ათეიზმი, მსმენელს რელიგის შესახებ ინფორმაციას აწვდის, მაგრამ ამგვარი ინფორმაციის მიწოდება მათთვის სწავლების მიზანი კი არ არის, არამედ მხოლოდ საშუალებაა. მიზანს კი რელიგიის მამართ გარკვეული დამოკიდებულების გამომუშავებაა. მხოლოდ რელიგიათმცოდნეობაში იქმნება ისეთი ვითარება, როცა რელიგიის შესახებ ინფორმაციის მიწოდება სწავლების საშუალება კი არა, არამედ მისი მიზანია.”
თეოლოგია არის დისციპლინა, რომლის მიზანია ერთი კონკრეტული აღმსარებლობის შესწავლა და ისეთი შეხედულების ფორმირება, რომლის თანახმად, მხოლოდ ერთი მოცემული კონფესია, სწავლება შეიცავს ჭეშმარიტებას. თუ მეცნიერული ათეიზმი ტოტალურად უპირისპირდება რელიგიას და, საერთოდ, უარყოფს ღმერთის არსებობას, ღვთისმეტყველება შიდა კონფესიურ ანტაგონიზმის მატარებელია, ვინაიდან გამორიცხავს ჭეშმარიტების მატარებლობიდან, საკუთარის გარდა, ყველა სხვა რელიგიურ აღმსარებლობასა და დენომინაციას.
რელიგიათმცოდნეობა, საერთოდ, არ ეხება საკითხს, რელიგური ჭეშმარიტებების შესახებ და შეისწავლის მხოლოდ რელიგიებს. მეცნიერი, „სანამ ის მეცნიერად რჩება, არ უნდა იღებდეს მხედველობაში ამა თუ იმ მოძღვრების პრეტენზიებს, უნიკალურობასა და მარადიული ჭეშმარიტების ფლობაზე. მან უნდა შეისწავლოს, უპირველეს ყოვლისა, რელიგიური პრობლემის ადამიანური მხარე, მიმართოს პირველად რელიგიურ გამოცდილებას, დამოუკიდებლად იმისა, როგორ იყო ეს გამოცდილება გამოყენებული სხვადასხვა მოძღვრებებში (კ. გ. იუნგი. „არქეტიპი და სიმბოლო”). რელიგიათმცოდნემ მეცნიერულად და მიუკერძოებლად უნდა შეისწავლოს თავისი საგანი და ხელი არ უნდა შეუწყოს რელიგიური შუღლის გაღვივებას. იმისათვის, რომ „არ მიიღოს მხედველობაში ამა თუ იმ მოძღვრების პრეტენზია უნიკალურობასა და მარადიუ ლი ჭეშმარიტების ფლობაზე”, რელიგიათმცოდნემ უნდა შეძლოს რელიგიურობისაგან დისტანცირება, მაგრამ იმის შესაცნობად, თუ რა არის რელიგიური გამოცდილება, საჭიროა ამ გამოცდილების განცდა.
რელიგიათმცოდნე, როდესაც რომელიმე აღმსარებლობის უპირატესობისა და ჭეშმარიტების დამტკიცების სურვილით არის მოტივირებული, უკვე სცილდება მეცნიერების საზღვრებს და კონკრეტული აღმსარებლობის უბრალო აპოლოგეტად იქცევა, მისი საუბარი საკვირაო სკოლის კატეხიზაციისაგან არაფრით განსხვავდება.
დასავლეთში არსებობს ტრადიცია, - მას შეიძლება საზოგადოებრივი ურთიერთობების „ოქროს წესიც” კი ვუწოდოთ, - რომელიც გვირჩევს, რომ სტუმრად ყოფნისას თავი უნდა შევიკავოთ პოლიტიკაზე, სექსსა და რელიგიაზე საუბარს. რატომ იქცევა რელიგია ყოველთვის გააფთრებული დავის საგნად? მათთვის, ვინც მას ეზიარება, საკითხი ღრმად პირადულ ხასიათს იძენს. ადამიანები წყვეტენ, რისი უნდა სწამდეთ მათ. ოდნავ განსხვავებული აზრი, ნებისმიერი ეჭვი, მათი რწმენის არჩევანის მართებულობაზე, მომენტალურად იწვევს მათ უკიდურეს გაღიზიანებასა და აღშფოთებას. ეს აღშფოთება კი ხშირად მოსაუბრის ინტელექტუალურზნეობრივი მენტალობისა პირდაპირპროპორციულია.
პოსტსაბჭოურ საზოგადოებაში რელიგიის, განსაკუთრებით პოლიკონფესიურობისა და რელიგიური პლურალიზმის, შესახებ მსჯელობა პირველად ოციოდე წლის წინ დაიწყეს. ცხადია, ვერ ჩამოყალიბდებოდა ობიექტური კრიტერიუმები. საქართველო, რომელიც სტაგნაციური ფეოდალიზმიდან ცარისტულ მონოკონფესიურ გარემოში აღმოჩნდა, სადაც ბიბლიის კითხვაც კი აკრძალული იყო, შემდეგ კი მონოიდეოლოგიის მქონე ათეისტურ საბჭოთა კავშირში ვითარდებოდა, ცხადია, ვერ შეიქმნებოდა დემოკრატიულ ლიბერალიზმზე დაფუძნებული საზოგადოებრივი ურთიერთობები, სახელმწიფოებრივზე რომ აღარაფერი ვთქვათ. ძნელია ფართო მასებს მოვთხოვოთ პლურალიზმი და რელიგიური ტოლერანტობა. სამოცდაათი წლის მანძილზე ხომ პლურალიზმი ერთერთი მთავარი საგინებელი სიტყვა იყო. ჰიტლერს მიაწერენ გა
მოთქმას, რომ „როცა მესმის სიტყვა ჰუმანიზმი, მსურს პისტოლეტზე
ჩუქება
