გუშინდელნი
კომედია 3 მოქმედებად
მოქმედნი
მალხაზ პიტრიშაძე, მამასახლისი.
კეკელა, მისი ცოლი
აგრაფინა
ადიკო
პაპუნა პიტრიშაძე, მალხაზის ბიძა.
ჯიბო კვანტრიშვილი, მამასახლისის მოწინააღმდეგე
დათია, ამისი მომხრე
კოწია, თავადი
მისი კნეინა
ფაცია, მათი ასული
კარლო ყაყუტაძე
ბერდოსანი, გენერალი
ჩიტუნია კნეინა
ფოფოდია
მაზრის უფროსი
ჩალიანი, ბოქაული
თავადი გორგასლანიანი
ჯვებე ქოლორდავა
სტუმრები, გლეხები, მსახურნი
მოქმედება სწარმოებს ჩვენში, 1905 წლის შემდეგ 1910 წლამდე.
მოქმედება პირველი
მამასახლისის ოდის აივანი. ზაფხულია. კეკლუცი სანახაობა: მთები, მოშორებით ძველი ციხის ნანგრევი, უფრო ახლოს მოჩანს ორსართულიანი, კიბეჩამონგრეული სასწავლებელი და გუმბათგადმომტვრეული ეკლასია. აივანზე, აქეთ-იქით კუთხეებში ხალიჩაგადაფარებული ტახტები დგას. შუაზე – დიდი სასადილო მაგიდა, ზედ მუშამბა აქვს გადაფარებული. მაგიდის ზემოთ, ჭერში, ჩვეულებრივი შუშის ფარანია ჩამოკიდებულა. შიგ ნავთის ლამპარია შედგმული. ირგვლივ მაგიდას სელის სკამები ულაგია.
ა
კეკელა, პაპუნა (მაგიდას უსხედან).
პაპუნა
ჰოდა, არ ვარგა, შენ არ მომიკვდე, არ ვარგა ასე. რამდენჯერ უთხარი, რომ არ დეიჯერა?
კეკელა
ეჰ, თავის ნათქვამი კაცია ჩემი მალხაზი. აქამდი რავა ვერ გეიგე ბეჩა, პაპუნა!..
პაპუნა
გევიგე რა?.. როცა სოფელი მამასახლისად ირჩევდა, იმიტომ გადავდევით ყველამ თავი, რომ ეს პირველი მაგალითი იყო – ასე თუ ისე ნასტავლი კაცი მამასახლისად დაგვეყენებია...
კეკელა
ნეტაი, შენის კარგა ყოფნით, სულაც არ ამოგერჩიათ... უსიამოვნობის მეტი რა შეხვდა!
პაპუნა
საზოგადოების სამსახური ეგეთია, ქალო... ვინმე მომდურავი რომ არ დაგრჩეს არ შეიძლება, მაგრამ...
კეკელა
ეჰ, გენაცვალე!.. აქ არის და ეს კვანტრიშვილები მოიმდურა... სოფელი ორად არის გაყოფილი. ზოგი ჩემ ქმარს ემხრობა და ზოგი კვანტრიშვილებს... ახლა კიდე მთავრობაც ცუდი თვალით უცქერის...
პაპუნა
არა, მაგისი არ მეშინია. ჩემი მალხაზი მეტად ჭკვიანი კაცია, ნასტავლიც არის და მთავრობასთან იცის რავარც მეიქცეს, მაგრამ მე გულს ის მტკენს, რომ აქამდის არ იქნა და ვერც ამ ეკლესიის განახლება მოახერხა, ვერც ამ უბედური სასტავლებლის გადაწყვიტა რამე... გადავყევით, ბატონო!.. შენი თქმის არ იყოს, სოფელი ერთიმეორეს შეჯახებული ვართ...
კეკელა
შენი ბრალიც კია, პაპუნა ჩემო... რომ გადეეკიდე იმ კვანტრიშვილებს... არ იქნება, სასტავლებელს ვერ დაგანებებთო...
პაპუნა
ერიჰა... ახირებული ხარ, კეკელა არ მომიკვტეს... ცხვირის წინ, ეზოში სასტავლებელი გვქონდა და ახლა საცხა, სოფლის განაპირას, კვანტრიშვილებს უნდა დავანებო?
კეკელა
არ დაანებეთ ბატონო და, აი... არის აგერ კიბეჩამომტვრეული და სახურავგადახდილი...
პაპუნა
ჰოდა, მაგას ვემდურით შენ ქმარს! მამასახლისი კაცია... გავლენა უშველებელი აქვს... არ იქნა და მთავრობას ვერ მოახერხებია, რომ სასტავლებელი ჩვენთვის დეეტოვებია...
კეკელა
იქამდე მიიყვანეთ საქმე, რომ ახლა, მგონია, თვითონ სოფელსაც აღარ უნდოდა სასტავლებელი... საცა უნდათ, იქ წეიღონო.
პაპუნა
რას ამბობ, ჩემო რძალო! ჩვენი სოფელი იტყვის „სტავლა არ გვინდაო?“ ვაი დედასა! ერთ დროს ჩვენი სოფლისთანა მოწინავე სოფელი არც კი იყო ამ მხარეზე. აბა, ერთი ჩამოთვალე, ჩვენდენი ნასტავლი ახალგაზრდობა რომელ სოფელს ჰყავს?
კეკელა
ნასტავლი თვარა.. ეგერ კარლო ყაყუტაძე რომაა, იმისთანა თუ გვეყოლა, აგვაშენებს...
პაპუნა
ოჰ, ის, შე კაცო, ცოციალისტია, ვინ არ იცის მისი ამბავი...
კეკელა
ჩამობრძანებულა ახლა და კიდევ აგვიმტუტებს სოფელს...
პაპუნა
არა! ახლა ძალიან მოთოკილია თურმე.
კეკელა
ნეტაი სულ გოუნთავისუფლებიათ?
პაპუნა
სულ. ახლა არაფერი ეხებე თურმე. მაგრამ მე მაგისთანებზე არ ვამბობ. ეგერ სიკოს შვილი... იცი, მალე მიროვი სუდიათ დანიშნავენ თურმე, ელიზბარის ვაჟი კარგი ხანია ნატარიუსია. ლადიმერი ხომ რამდენი წელიწადია სუდებნი პრისტავად არი... რომელი ერთი ჩამოვთვალო... დაწინაურებული ახალგაზრდები გვყავს... ახლა კიდე ჩვენი საერთო იმედი, შენი ვაჟიც მოგვემატა. მართლა, რაც ჩამევიდა ჯერ კი არ მინახავს... რავარია?
კეკელა
ენაცვალოს იმას დედა, რა უჭირს, კარგად არის, მაგრამ იცი, პაპუნა? თითქოს ხასიათი სულ გამოცვლია...
პაპუნა
შე დალოცვილო! ორი წელიწადი არ ჩამოსულა კაცი... ზაფხულიც იქ, რუსეთში გაატარა... და დავაჟკაცდებოდა, გამეიცვლებოდა.
კეკელა
რა ვიცი, გენაცვალე! უწინ იყოდა, გიმნაზია რომ დაასრულა, სულ იმ წიგნებს ჩასჩიჩინებდა, თავს ზეით არ იღებდა და, თუ ვინმესთან წევიდოდა, ისევ იმ შეჩვენებულ კარლო ყაყუტაძესთან მიდიოდა. მეშინოდა, არ გამიცოციალისტოს-მეთქინ. ახლა არიდა, რის წიგნები, რას ამბობ!.. სულ მუდამ ჩხუბი აქვთ ამაზე იმას და მის დას, ჩემს აგრაფინას... აგრაფინა ხომ იცი რა ქალიც დადგა...
პაპუნა
ო, ანგელოზი ბოვშია სწორედ...
კეკელა
ჰოდა, ახლა ჩემი ადიკო დილაზე რომ წამოდგება, მაშინვე საბანაოდ მიდის. მერე მოვა და სულ რაღაცა მალაყებს აკეთებს, მკლავებს ატრიალებს, ბიჭებთან ჭიდაობს. არ გინახავს რა ჩაცმულია?.. დედიშობილაო რომ იტყვიან, სწორედ ის არი. რაცხა ჭრელი პერანგი