სასარგებლოდ ერთმემამულეთა
ჩვენთათვის!
„ძმანო, ჩემნო, ყოვლად ნუ შეძრწუნდებიან გულნი თქვენნი სიმრავლისა მათისათვის და სიმცირითა თქვენისა, რამეთუ ღმერთი ჩვენს თანა არს“
თამარ მეფე
ეს წიგნი თავისებური საწმისია, რომელიც თხუთმეტიოდე წლის წინ ჩავდგით ინფორმაციის შემორჩენილ ნაკადში და ჩვენდა გასაოცრად, უამრავი ბაჯაღლო მარცვალი მოვიმკეთ. სახელდახელოდ მოწესრიგებული ამ მარცვლებით კი მოზაიკასავით აეწყო საოცრად ფერადოვანი სურათი მრავალწახნაგა და თვითმყოფადი ქართული საბრძოლო ხელოვნებისა.
წიგნის თავფურცელზე მოთავსებულ ფოტოზე აღბეჭდილია გურული მატეკარნი, ჯანღონითა და სიცოცხლის ხალისით აღსავსე, საუკუნეს გადაცილებული ორი მოხუცი. ალბათ მთელს დედამიწაზე ვერ იპოვნი კუთხეს, სადაც მსგავსი რამის ნახვა იქნება შესაძლებელი.
ეს ასი საუკუნის შუბისპირი კი სადღაც იქვე, გუბაზოულის ხეობაში ნაწარმოები გათხრების დროსაა ნაპოვნი. მასთან ერთად ნაპოვნია სხვადასხვა სამეურნეო დანიშნულების იარაღი და ხელსაფქვავიც კი, რაც იმის დასტურია, რომ ათი ათასი წლის წინ ჩვენი წინაპარი, გარდა ნადირობისა, უკვე მიწათმოქმედებასაც მისდევდა და ამ არემარის მკვიდრი მოსახლე იყო.
მეორე ათასწლეულის მიწურულს კოლხეთი უკვე წერილობით წყაროში მოიხსენიება ქვეყნად. მას აქეთ ქართულმა სახელმწიფოებრიობამ სამი ათასი წლის გამოცდას გაუძლო. ამ ხნის განმავლობაში მრავალი დიდი ცივილიზაცია აღიგავა პირისაგან მიწისა, მუზეუმებსღა შემორჩა არაერთი ბრწყინვალე კულტურა.
საქართველო კი გადარჩა და მისი გადარჩენის უმთავრესი პირობა საბრძოლო ხელოვნების საარაკო ცოდნა გახლდათ.
უკანასკნელი დამპყრობი, რუსეთის იმპერია ძალაუფლების გასამყარებლად, გარდა იდეოლოგიური წნეხისა, არ მორიდებია არაერთი აჯანყების სისხლში ჩახრჩობას, უსასტიკეს რეპრესიებს, ერისთვის თავდადებულ მამულიშვილთა კვლასა და გადასახლებას, ეროვნულ ტრადიციათა ამოძირკვას, ბრძოლას ქართული ენისა და დედა ეკლესიის წინააღმდეგ...
მისი ერთ-ერთი ყველაზე ვერაგული ძალისხმევა მიმართული იყო ქართველში მებრძოლი სულის მისაძინებლად, სამხედრო აღზრდის ტრადიციის მოსაშლელად და, სანაცვლოდ, გაუკუღმართებულ „ტრადიციათა“ დასამკვიდრებლად. ზვიად გამსახურდიას თქმით - „ეს იმის გამო ხდებოდა, რომ სურდათ ქართველი ერისთვის შთაენერგათ არასრულფასოვნების კომპლექსი“. ეს ძალისხმევა, უნდა ვაღიაროთ, საკმაოდ შედეგიანი აღმოჩნდა, იმდენად შედეგიანი, რომ დღეს საქართველოში ძალზე ცოტამ თუ იცის, რა განძის პატრონნი ვართ ამ თვალსაზრისით.
საბრძოლო ხელოვნებაში იგულისხმება არა მხოლოდ ფანდების ერთობლიობა, არამედ ქვეყნის მოწყობა, ყოფიერებაში დამკვიდრებული პრიორიტეტები, იდეოლოგია, აღზრდის სისტემა და სხვა მისთანანი. ჩვენებური ცეკვა, სიმღერა და სახიობაც ასევე უმჭიდროეს კავშირშია სამხედრო აღზრდასთან.
ქართველთა საბრძოლო სული და გაწაფულობა საუკეთესოთა შორის გამორჩეული გახლდათ და, ბუნებრივია, რომ ამ ცოდნის წაშლა თუ საქართველოდან გატანა იმპერიის ერთ-ერთ უმთავრეს ამოცანას წარმოადგენდა.
XIX საუკუნის მიწურულს აიკრძალა მუშტი-კრივი, ამას მოჰყვა „ყეენობის“ აკრძალვა, რადგან ამ თამაშობის პატრიოტული სულისკვეთება აშინებდა იმპერიის მსახურთ. აკრძალვის მოტივიც ფრიად „მამაშვილური“ გახლდათ - ქართველი ხალხის ჯანმრთელობაზე „ზრუნვა“...
უმოწყალო ძარცვის ნიმუშად ქართული ჭიდაობის თავგადასავალიც კმარა. საბაბი აქაც ჭიდაობის ტრავმატულობა იყო და ქვეშევრდომებზე ფარისევლური ზრუნვა, ხოლო მიზანი - ქართული ჭიდაობის ძირითადი საბრძოლო არსენალის გადაქაჩვა სახელდახელოდ შეთხზულ სამბოში, რომელიც დღეს მსოფლიო პოპულარობით სარგებლობს, გაძარცული ქართული ჭიდაობა კი ერთეულ ქომაგთა მონდომებითღა სულდგმულობს (უფრო ვრცლად ამ საკითხს შესაბამის თავში შევეხებით).
საქართველოს პირველი დემოკრატიული რესპუბლიკის ანექსიისთანავე ბოლშევიკური იმპერიის ერთ-ერთი პირველი სამიზნე გახდა სპორტული საზოგადოება „შევარდენი“, რომელიც პატრიოტული სულისკვეთებით გამოირჩეოდა და გასაბჭოებიდან ლიკვიდაციამდე, წლისა და ცხრა თვის განმავლობაში განაგრძობდა ბრძოლას დამპყრობთა წინააღმდეგ.
საზოგადოების ქუთაისის ფილიალის ჟურნალ „შევარდენში“ (1920 წლის #1) ვკითხულობთ: „ტანვარჯიშს გარდა „შევარდენი“ მიზნად ისახავს დანერგოს სამხედრო ვარჯიშობაც. მას სურს მთავრობის დახმარებით მოაწყოს თავისი წევრებისთვის სამხედრო იარაღის სწავლება, მას სურს ხელი შეუწყოს ისეთი არმიის შექმნას, რომელიც მომზადების, შეგნებული დისციპლინის, ამტანობისა და ბრძოლის უნარიანობის მხრივ შეუდარებელი უნდა იყვეს და რომელიც ჯერჯერობით მხოლოდ ოცნებაში არსებობს. თავისთავად ცხადია, რომ ასეთი სატანვარჯიშო საზოგადოებანი მძლავრ სამხედრო ძალას შექმნიან და შეუდარებლად შეამცირებენ იმ ხარჯებს, რომლებიც რესპუბლიკას მძიმე ტვირთად აწევს“. ჩვენი აზრით, ამ სიტყვებს დღესაც არ დაუკარგავთ აქტუალობა.
ამდენად, გასაგებია, თუ რითაა განპირობებული ამ მიმართულებით წარსულში წარმოებულ გამოკვლევათა სიმწირე და მით უფრო დასაფასებელია იმ მეცნიერთა ღვაწლი, რომელნიც, მიუხედავად მრავალი წინააღმდეგობისა და დევნისა (გაიხსენეთ - სკოლაში საქართველოს ისტორია არ ისწავლებოდა), შეეცადნენ ჩვენამდე მოეტანათ ცოდნა ქართული ყოფიერების იმ უნიკალური წახნაგის შესახებ, რასაც ქართული საბრძოლო ხელოვნება ჰქვია. ჩვენს თაობას კი არავითარი გამართლება არ ექნება, თუ დროულად არ მივხედეთ ამ საქმეს და სამუდამოდ დავკარგეთ კიდევ ერთი განძი. თითქოს „ოთხავ კუთხით“ მძარცველ-წამღლეტი გვაკლდეს, რომ ჩვენი უნიათობაც ზედ არ დავურთოთ.
როდესაც ენთუზიასტ მკვლევართა მცირე ჯგუფი კახაბერ ზარნაძისა და ლევან კიკალიშვილის თაოსნობით ჯერ კიდევ 1985 წელს შეუდგა გადარჩენილი ცოდნის მოკრებას, მაშინ ცოტას
ჩუქება
