ქართული ენის გრამატიკა - მორფოლოგია

რა არის ენა?
 
1. დაფიქრებულხართ იმაზე, რა არის ენა? რას ნიშნავს ენა ადამიანისათვის ან საზოგადოებისათვის? თქვენ რას ფიქრობთ ამის შესახებ?
2. როგორ ფიქრობთ, ენა მხოლოდ ადამიანთა ურთიერთკავშირის, ურთიერთობის საშუალებაა თუ უფრო მეტი?
3. ქართულში არსებობს ასეთი სიტყვები: „ მეტყველება “ , „ მეტყველი “ , „ უტყვი “ , „ პირუტყვი “ ... რა მნიშვნელობა აქვს თითოეულ ამ სიტყვას? თქვენი აზრით, როგორ უკავშირდება ერთმანეთს აზროვნება და მეტყველება?
4. დაუკვირდით სიტყვას „ ენათმეცნიერება “ ; რას გეუბნებათ ეს სიტყვა? რას უნდა ნიშნავდეს იგი?
5. იცით თუ არა, რას სწავლობს გრამატიკა? ან რა ნაწილებისაგან შედგება იგი?
 
რა არის ენა?
ენა ადამიანთა არსებობის განუყოფელი ნაწილია. არ არსებობს საზოგადოება ენის გარეშე. ენის ძირითადი დანიშნულებაა ადამიანის ნააზრევის გამოხატვა. იგი ადამიანებს შორის ურთიერთობის საშუალებაცაა. ბიბლიური გადმოცემა ენათა წარმოშობის შესახებ ასეთია: ძველმა ბაბილონელებმა გადაწყვიტეს აეშენებინათ უზარმაზარი სიმაღლის გოდოლი და ღმერთამდე მიეღწიათ. მაგრამ ღმერთმა ადამიანები სხვადასხვა ენაზე აამეტყველა, მათ ერთმანეთს ვეღარაფერი გააგებინეს და გოდოლიც ვერ აშენდა. მას შემდეგ კი კაცობრიობას უამრავი ენა აქვს.
ენა ეროვნულობის უმთავრესი ნიშანია.
ენა დაკავშირებულია მეტყველებასთან. ადამიანი ერთადერთი არსებაა სამყარო
ში, რომელსაც მეტყველება შეუძლია. ამიტომაც ეწოდება მას „ მეტყველი “ . ცხოველებს, მართალია, აქვთ ისეთი თვისებები, რომლებიც აზროვნებაზე მიუთითებს, მაგრამ მათ არ შეუძლიათ აზრის, სურვილის, განწყობის გამოხატვა. ამიტომაც მათ ქართულში „ პირუტყვი “ ეწოდა, ანუ არსება, რომელსაც მეტყველება არ შეუძლია. მეტყველება სხვადასხვაგვარი შეიძლება იყოს: წერითი, ზეპირი, სხეულის სხვადასხვა ნაწილებით (ჟესტიკულაციითა და მიმიკით) გამოხატული, მაგრამ ამ ყველაფერს საფუძვლად მაინც ენა უდევს. ამიტმაცაა ენა ადამიანთა ურთიერთობის ძირითადი საშუალება.
მაგრამ დაფიქრებულხართ იმაზე, როგორ მოქმედებს ენა? რამდენი სიტყვა, ფორმაა ენაში? არსებობს მათ შორის რაიმე კავშირი? იგი ერთიანი სისტემაა თუ უსისტემოდ დაკავშირებული სიტყვების ერთობლიობაა? რა მიმართებაა სხვადასხვა ენას შორის? არსებობს მათ შორის მსგავსებები, ერთგვაროვნება? რა მოვლენები მიმ დინარეობს ენაში? როგორ შეისწავლიან მეცნიერები ენას? ბოლოს და ბოლოს, როგორ უნდა ვიმეტყველოთ სწორად? რომელი ფორმაა ენაში სწორი და რომელი არასწორი? რა პრინციპები უდევს საფუძვლად სწორად წერას და მეტყველებას? — აი, ეს და კიდევ სხვა უამრავი შეკითხვა შეიძლება გაჩნდეს, თუ ენასა და ენის მნიშვნელობაზე დავფიქრდებით...
ყველა ამ და სხვა შეკითხვებზე პასუხი, რა თქმა უნდა, არსებობს... ენის რაობაზე ადამიანები ენების გაჩენისთანავე დაფიქრდნენ და კითხვებზე პასუხების გაცემაც სცადეს. ასე ჩამოყალიბდა მეცნიერება, რომელსაც „ ენათმეცნიერება “ , ანუ „ ლინგვისტიკა “ დაერქვა. „ ენათმეცნიერება “ ქართული სიტყვაა, ხოლო ლინგვისტიკა კი ლათინური სიტყვისაგან „ ლინგვა (lingua — ენა) “ მომდინარეობს, ორივე ტერმინი ერთსა და იმავეს ნიშნავს: „ მეცნიერება ენის შესახებ “ .
ენათმეცნიერებაში ძალიან ბევრი საკითხია შესწავლილი თუ შესასწავლი, ამი ტომ მასში რამდენიმე დარგია გამოყოფილი. დაუკვირდით ქვემოთ მოცემულ სქემას და თქვენ თავად იმსჯელეთ საკითხის
შესახებ:
ენათმეცნიერების დარგები:

როგორც უკვე ვნახეთ, ენა მთელი სამყაროა, რომელშიც ყველაფერს თავისი   ადგილი, თავისი ფუნქციადანიშნულება აქვს. ამ წიგნში ჩვენ გავეცნობით სიტყვის ფორმებს და მათ მნიშვნელობებს, ვნახავთ, როგორ იცვლება სიტყვა და რა მნიშვნელობას   იძენს ის ცვლილების დროს. მეცნიერების იმ დარგს, რომელიც ყველაფერ   ამას   სწავლობს, მორფოლოგია   ჰქვია.თუ ენას ერთ უზარმაზარ სახლად წარმოვიდგენთ,
მორფოლოგია მისი დიდი და ცენტრალური ოთახი იქნება, რომლიდანაც არაერთი   გასასვლელია სხვადასხვა ოთახისკენ. მორფოლოგიის ათვისებით იმ გასაღებს   მოვიპოვებთ,   რომლითაც ენის ყველა კარი გაიღება. მომავალში მისი მეშვეობით   უამრავი   საინტერესო საკითხის ახსნასა და გაგებას შევძლებთ. ეს ცოდნა კი თქვენს   სწორ   მეტყველებას შეუწყობს ხელს, იქნება ეს ზეპირი თუ წერითი მეტყველება.