I
ახლა წვიმს. საღამოა. შინ მარტო ვარ. სექტემბერია, ფოთოლცვენა უკვე დაიწყო. ფანჯარასთან ვდგავარ და ვფიქრობ, ვინ იცის, მერამდენედ ვიხსენებ, როგორ მოხდა ყველაფერი. ოთახში ბნელა, მხოლოდ ლამპიონების ყვითელი, რბილი შუქი შემოდის ქუჩიდან. მერე სინათლეს ვანთებ, მაგიდასთან ვჯდები და ვიწყებ წერას. რა დღე იყო მაშინ? გამახსენდა. ძალიან უბრალოდ დაიწყო ყველაფერი.
ხუთშაბათს საღამოს დამირეკეს და მითხრეს, შაბათს დილაადრიან მივდივართო. საკუთარი მანქანებითაც შეგვეძლო წავსულიყავით, თითქმის ყველას გვქონდა, მაგრამ ავტობუსი ვარჩიეთ, იმ მოსაზრებით, რომ ერთად უფრო მხიარულად ვიქნებოდით. იმათ... თორემ ჩემთვის სულერთი იყო, მსუბუქი მანქანით გავემგზავრებოდი თუ ავტობუსით და, საერთოდ, წავიდოდი თუ არა. ხათრი ვერ გავუტეხე. თან რა მიზეზი უნდა მეთქვა? ივლისის შუა რიცხვები იდგა, ცოლ-შვილი ყველას გაგზავნილი გვყავდა, ვის სად და ვის სად, ესე იგი, „თავისუფლებით ვტკბებოდით“, უფრო სწორად, ასე ითვლებოდა, თორემ როგორც კი სახლები ცარიელდებოდა და ყოველდღიური ოჯახური თუხთუხი წყდებოდა, მე, მაგალითად, ვხედავდი, რომ ეს თავისუფლება ბევრში აღარაფერში მჭირდებოდა. მივეგდებოდი ხოლმე სამსახურის შემდეგ, თბილისური სიცხით დაოსებული, დავუშვათ, საძინებლის მაგივრად, შუა ოთახში და ფიქრსაც ვერ ვახერხებდი. ირგვლივ ავეჯზე მტვერი გროვდებოდა და სამზარეულოში - გასარეცხი ჭურჭელი. დავუშვათ, ამ დროს ქალებთან კი არ მივდიოდით, შინ მოგვყავდა (თუ ვინმე გულისხმიერი შეგვხვდებოდა იმ ზაფხულს, მაშინ ავეჯიდან მტვერი ქრებოდა და ჭურჭელიც ირეცხებოდა; აკრძალული გზით შემოდიოდა სისუფთავე), ესეც ისე, კაცმა რომ თქვას, სეზონი რომ გამოგვეყენებინა, თორემ მე, მაგალითად, მთელი თვე ისე გავიდოდა, ქალის არსებობა არც მახსენდებოდა. ცოლთანაც დიდი ხანი იყო, უფრო მოვალეობას ვიხდიდი, თან, რომ არაფერი ეფიქრა. ვერ ვიტყვი, რომ ფიზიკურად სუსტად ვგრძნობდი თავს. უბრალოდ, თანდათან უხალისობა და უსურვილობა დამჩემდა და ესეც ისე ჩუმად და ბუნებრივად მოხდა, რომ მაინცდამაინც არ მაწუხებდა... ერთი სიტყვით, მაშინაც არაფერი მინდოდა. წასვლა მეზარებოდა, მაგრამ უარი ვერ ვთქვი. კიდევ ვინ მოდის-მეთქი. ჩვენი განყოფილება თითქმის მთლიანად, ორნი რაშჩენკოს განყოფილებიდან და სამიც უცნობი ქალიო. ერთი იდას ამხანაგია, არ ვიცი, მსახიობი თუ მხატვარი, ერთი რუსუდანს მოჰყვება, შორიდან ვიცნობ, ძალიან ლამაზი ქალია, ცისფერთვალება, და მესამე, ვიღაც მითხრა, იმისი ბიძაშვილიაო.
ჩვენი ქალებიდან, ყველანი ამხანაგებად მიმაჩნდა იდას გარდა. ისიც, კაცმა რომ თქვას, მაგრამ მგონი, თვითონ არა ფიქრობდა ასე შარშანდელი ზაფხულის შემდეგ. ამიტომ ყველანაირად თავს ვარიდებდი. სხვათა შორის, არაფერი უთქვამს, გარდა იმისა, რომ ერთი-ორჯერ მწარედ გადმომკრა, რაც უსამართლობად ჩავთვალე და ქალების აუტანელ ხასიათს მივაწერე, მაგრამ ჩვენმა ურთიერთობამ ბუნებრიობა დაკარგა და ეს მართლა მწყინდა, რადგან ცხადი იყო, რომ ჩვენი ამხანაგობა წყალმა წაიღო, რაც გადაჭარბებად და ზედმეტობად მიმაჩნდა. დიდი ამბავი, ერთმანეთი გინდოდათ და ერთად იყავით, რა აუცილებელია, მერე ერთმანეთი დაჭამოთ-მეთქი, ასე ვფიქრობდი: თანაც მაინცდამაინც ჩემი წამოწყებით არ დავახლოებულვართ და არც არაფერს დავპირებივარ. ახლა რაღა უნდოდა, აზრზე არ ვიყავი. მაგრამ ხომ ყოველთვის ვიცოდი, რომ თუ გინდა ქალი დაკარგო (ადრე თუ გვიან), უნდა ფიზიკურად დაუახლოვდე. სულერთია, ცოლია, თუ ისე... ცოლქმრობა ხომ ამის უტყუარი გარანტიაა. სხვაგან არა, როგორც ვხედავ, მაგრამ, ჩვენში რატომღაც ასე ხდება. რატომ, არ ვიცი, ამაზე აღარ მიფიქრია.
არა, რას მოვაყოლე ეს ყველაფერი? ჰო! ერთი სიტყვით, იდას წამოსვლა არ მესიამოვნა. ჩვენი ქალები არ ითვლებოდნენ. ყოველდღე ცხვირწინ არა მყავდნენ სამსახურში? ასე რომ, თუკი რაღაცამ ოდნავ დამაინტერესა და მიმიზიდა, ის სამი უცნობი ქალი თუ ქალიშვილი იყო. აი, იტყვი რაიმეს და, რომ დაფიქრდები, შეიძლება სულაც არ იყოს ისე, როგორც თქვი. ახლაც არ ვიცი, მართლა დამაინტერესა და ცოტა ხალისი გამიჩინა, თუ ჩემს თავს მევე ვარწმუნებდი: სამი უცნობი ქალი მოდის, თანაც ერთი ძალიან ლამაზი ყოფილა, წადი, ცოტა თვალს წყალი დაალევინე, ვინ იცის, ვინ არიან-მეთქი. რაიმეს ხომ უნდა გაჰყოლოდა გული. თორემ ხევსურეთში სამ-ოთხჯერ ვიყავი ნამყოფი და მართალი რომ ვთქვა, ახლა არაფერი აღარ მეძახდა. ათენგენობა, ლაშარობა და მსგავსი რამ საჩემო გართობა არ იყო. იქ არაფერი მეგულებოდა.
აი, რას ნიშნავს, რომ წერას ისე გადავეჩვიე, ხეირიანად არც დავჩვეულვარ. ვინ იცის, რამდენმა წყალმა ჩაიარა მას შემდეგ, ერთი სული რომ მქონდა, როდის მივიდოდი შინ, ჩემს ბნელ, პატარა ოთახში და როგორ მივუჯდებოდი საწერ მაგიდას, რომელიც დაბალი ფანჯრის წინ იდგა და სულ ჭრიალი გაჰქონდა. ვწერდი და ვწერდი. აზრზე არა ვარ, რა მქონდა იმდენი საწერი. მაგრამ ციებიანივით ვწერდი, სულმოუთქმელად, დღიურებს, ნოველებს, ლექსებს, ათას რამეს. მერე, ოჯახი რომ წამოვიკიდე და ჩემი