9 მაისი ერთი კვირის წინ სტეფანწმინდის სასტუმროში მომიწია ღამის გათევა. ტელევიზორი ყველაზე უკეთესად რომელიღაც რუსულ არხს აჩვენებდა, იქ კი მეორე მსოფლიო ომის თემაზე გადაღებული ფილმი გადიოდა. ფილმი იყო ახალი, სპეცეფექტებით სავსე და ფუყე. რაღაცნაირი ტყუილი კინო იყო. გმირებიც და მათი ჩადენილი გმირობებიც ნამდვილები არ იყვნენ. ფილმი ხშირად წყდებოდა მოკლე საინფორმაციო გამოშვებით, რომლის მთავარი ნიუსი წითელ მოედანზე გასამართი ჯერ არნახული საცხრამაისო აღლუმისთვის სამზადისი იყო. კინომ და სამოცდაათი წლის წინდანდელი გამარჯვების აღსანიშნავმა იარაღის ჟღარუნმა მე ჩემი ბავშობის ცხრა მაისებთან დამაბრუნა.
მაშინაც მთელი კვირა უშვებდნენ ომის თემაზე გადაღებულ ფილმებს, რომელთა შორის რამდენიმე ნამდვილი შედევრი იყო. ერთს, მახსოვს მე და ჩემი უმცროსი და განსაკუთრებით ველოდით, შეიძლება იმიტომ რომ ჩვენს ბებიას უყვარდა და ჩვენც შეგვაყვარა. ფილმს ერქვა „ბალადა ჯარისკაცზე“ და ფრონტიდან შვებულებაში დედის სანახავად შინ წასული ჯარისკაცის თავგადასავალი იყო. მგონი, ამ ფილმს სადღაც დღის პირველიდან ორ საათამდე უშვებდნენ. მანამდე კი დილით ბაბუას მივყავდით ვაკის პარკში, რომელსაც სინამდვილეში გამარჯვების პარკი ჰქვია. ვეტერანებში ბაბუა ენერგიულად მიიკველვდა გზას და მათში ყველაზე ახოვანი და ლამაზი ჩანდა. მაინც, ეხლა რომ ვფიქრობ, რაღაცნაირად დაკარგულად გამოიყურებოდა იქ. ორდენებით დახუნძლულ ადამიანებში სწრაფად მოსიარულე და თითქოს რაღაცის მაძებარი მახსოვს. მერე სახლში ვბრუნდებოდით, ჯარისკაცის ბალადაც იწყებოდა და ჩვენი საცხრამაისო სტუმრებიც მოდიოდნენ.
ამ ხალხს მე განსაკუთრებით ველოდი და სწორედ მათ გამო ველოდი ყოველ 9 მაისს. მათი მსგავსი არავინ მინახავს არც მანამდე და არც მერე. ეს სამი მხატვარი ბაბაუჩემის ომში დაკარგული ძმის თანაკურსელები და მეგობრები იყვნენ. ბაბუას ძმა მოქანდაკე უნდა გამოსულიყო და სამხატვრო აკადემიაში სწავალობდა. კურსელები ომის პირველივე დღეებში წაიყვანეს ფრონტზე. რამდენიმე კვირაში გაიწვიეს ბაბუაჩემიც, რომელმაც ბერლინამდე იარა. მისი უფროსი ძმა კი ომის პირველივე დღეებში უგზო-უკვლოდ დაიკარგა, ხოლო მისი სამი მეგობარი ტყვედ ჩავარდა და ჯერ გერმანული საკონცენტრაციო ბანაკების ჯოჯოხეთი გაიარა და მერე სტალინური ბანაკების. ჩვენ მათ წელიწადში მხოლოდ ერთხელ ვხედავდით, საგანგებოდ ამ დღეს ბაბუაჩემის მიერ დაღუპული ძმის მეგობრებისთვის გაშლილ სუფრაზე. ბაბუამ ძმის საფლავი ათწლეულების მანძილზე ჯიუტად ეძება და ბოლოს უკრაინაში მიაგნო. საერთოდაც ეს ძალიან ძნელი და თან მრავალჯერ მომხდარი ამბავია ორ ძმაზე: გადარჩენილზე და დაღუპულზე და ამ ამბავში, როგორც წესი, შინმოუსვლელი დაბრუნებულზე უკეთესია. ასეც რომ არ იყოს, მაინც ასე იტყვიან და თუ არ იტყვიან, გაიფიქრებენ მაინც.
9 მაისი კი ჩემთვის ორჯოჯოხეთ გამოვლილი სამი მოხუცი მხატვრის სმენის დღე იყო. არც მერე და არც მანამდე მე არ მინახავს ასეთი კეთილი და უბოროტო ხალხი, რომლებიც ღიმილით ყვებოდნენ მათ თავზე დატრიალებული საშინელებებს. ამბებზე მეტად მე ეს განწყობა მახსოვს. ამბები კი ერთმანეთში აირია და ეხლა გამიჭირდება თქმა, სად ხდებოდა თეფში სუპისთვის ატეხილი ჭყლეტვა, გერმანულ თუ საბჭოთა ბანაკში. ამ სამი ადამიანის სახე და მათგან მომავალი სიმშვიდე კი დღემდე თვალწინ მიდგას.
წლები გადიოდა. სამეულს ჯერ ერთი კაცი გამოაკლდა, მერე მეორე და საცხრამაისო სუფრაზე ერთი სტუმარიღა შემოგვრჩა. მერე ისიც გარდაიცვალა. უკვე მეთერთმეტე წელია აღარც ბაბუაა ცოცხალი. რამდენიმე წლის წინ კი ჩემმა დამ მითხრა, რომ ყოველ ცხრა მაისს მარტო დადის ვაკის პარკში ბაბუის საპატივცემულოდ...
ჩვენიანები ჩვენ უბრალოდ გვიყვარს და არასოდეს ვეკითხებით საკუთარ თავს - რატომ? მაგრამ სასტუმროში ტელევიზორის წინ წამომწოლილმა ზუსტად ვიცოდი, რომ ჩემი და განსაკუთრებულად ისეთი მიყვარს, როგორიც ვაკის პარკში წარმომიდგენია. ალბათ, ბორდიურზე ზის, ცოცხლად დარჩენილ კანტი-კუნტ მოხუც ვეტერანებს უცქერს და ჩუმად ეწევა სიგარეტს, რომელსაც ორივე მუდმივად ვანებებთ თავს და თან ვერც ვანებებთ.
ამეებზე ფიქრში ისიც ვიფიქრე, რომ სამი მხატვარი ალბათ არასოდეს დადიოდა გამარჯვების პარკში. ეს მათი გამარჯვება არ იყო. თვითონ ალბათ არც კი ფიქრობდნენ, გამარჯვებულები რომ იყვნენ. ჰოდა, ისიც ვიფიქრე რომ ჩემი და ამ სამი კაცის მაგივრადაც დადის მეთქი იქ. დარწმუნებული ვარ, ისინიც ახსენდება და მათზეც ფიქრობს...
სასტუმროს ტელევიზორს პულტი არ ჰქონდა. გამოსართავად ადგომა მეზარებოდა. ვიწექი. ტელევიზორიდან მომავალ აბსურდულ, უაზრო და ამიტომ კიდევ უფრო საშიშ ბაქი-ბუქს ვუცქერდი და ვფიქრობდი, რომ ალბათ ძალიან კარგია, როცა შენთვის 9 მაისი უბოროტო, კეთილ და ძალიან ადამიანურ ადამიანებთან არის დაკავშირებული.
ჩუქება
