წინათქმა
„აღმოსავლური სიბრძნე და თანამედროვეობა“ ალან უოტსის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის უკანასკნელ, ყველაზე ნაყოფიერ ათწლეულს ეკუთვნის. ამ პერიოდში უოტსმა გზა გაუკაფა ისეთ იდეებსა და ცოდნის მეთოდებს, რომლებიც მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა 60-იანებისა და მომდევნო წლების კულტურული ლანდშაფტის ჩამოყალიბებისთვის. უოტსი შორეული აღმოსავლეთის სიბრძნის მოწინავე ინტერპრეტატორია. ის იკვლევდა ადამიანური ცოდნის საზღვრებს, სადაც შემეცნება და კვლევა წარმოადგენს ინსა და იანს შეკითხვებისა: „რა არის ადამიანი?“, „რა აზრი აქვს ცხოვრებას?“, „რატომ ვარსებობთ ამ სამყაროში?“
წარმოშობით ინგლისელი უოტსი კენტერბერის კათედრალთან არსებულ სამეფო სკოლაში სწავლობდა. თოთხმეტი წლის ასაკში შორეული აღმოსავლეთის ფილოსოფოსების მოძღვრებებმა გაიტაცა; თექვსმეტი წლიდან რეგულარულად ესწრებოდა ლონდონის ბუდისტურ ლოჟაში მიმდინარე ლექციებს. სწორედ აქ გაიცნო ძენის გამოჩენილი მკვლევრები - ქრისმას ჰამფრიზი და დაეტარო სუძუკი. ლოჟის ჟურნალში „შუა გზა“ უოტსმა უამრავი ფილოსოფიური კომენტარი გამოაქვეყნა. ოცდაერთი წლის იყო, როცა მისი პირველი წიგნი გამოვიდა აღმოსავლური სიბრძნის შესახებ - „ძენის სულისკვეთება“.
30-იანი წლების ბოლოს უოტსი ნიუ-იორკში გაემგზავრა, რამდენიმე წლის შემდეგ კი ანგლიკანური ეკლესიის მღვდელი გახდა. 1942 წელს საცხოვრებლად ილინოისში გადავიდა. მეორე მსოფლიო ომის წლები ჩრდილო-დასავლეთის უნივერსიტეტის კაპელანად გაატარა.
1950 წელს დატოვა ეკლესია, უარი თქვა ორგანიზებულ რელიგიაზე, აღმოსავლურ ფილოსოფიას დაუბრუნდა და სააზროვნო ჰორიზონტის გაფართოებას მიჰყო ხელი. ამ პერიოდში უოტსმა ნიუ-იორკში გაიცნო მითოლოგიის მკვლევარი, მწერალი ჯოზეფ კემპბელი და კომპოზიტორი ჯონ კეიჯი. ამ ნაცნობობამ განაპირობა მისი გამგზავრება კალიფორნიაში, სადაც სან-ფრანცისკოს აზიური კვლევების ამერიკულ აკადემიაში დაიწყო სწავლება. უოტსის პოპულარული ლექციები კაფეებში მიმდინარე უშუალო საუბრებსა და ცნობილ ბიტნიკ მწერლებთან - გერი სნაიდერთან, ჯეკ კერუაკთან და ალენ გინზბერგთან მეგობრობაში გადაიზარდა. 1953 წელს წამოიწყო საკვირაო რადიო-საუბრების სერია, რომელიც ამგვარი საუბრების ყველაზე ხანგრძლივ ციკლად ითვლება. ის, ალან უოტსის ლექციების აუდიოჩანაწერების მეშვეობით, დღესაც გრძელდება. 1957 წელს ავტორმა გამოაქვეყნა ბესტსელერი „ძენის გზა“. ამით დაიწყო ათწლიანი ნაყოფიერი პერიოდი, რომლის მანძილზეც მან შემდეგი წიგნები გამოსცა: „ბუნება, კაცი და ქალი“, „ბიტნიკთა ძენი, ოთკუთხედი ძენი და ძენი“, „ეს არის ეს“, „აღმოსავლეთისა და დასავლეთის ფსიქოთერაპია“, „ღმერთის ორი ხელი“, „მხიარული კოსმოლოგია“, „წიგნი თვითშემეცნების ტაბუს შესახებ“.
1960 წლისთვის უოტსის რადიო-ლექციები „გზა დასავლეთის მიღმა“ ბერკლის კომუნალური რადიოთი გადაიცემოდა. მათ მრავალი გულმოდგინე მიმდევარი გამოუჩნდა დასავლეთ სანაპიროზე. მალევე ტელეკომპანია NET-მა მთელ ქვეყანაში აჩვენა გადაცემების სერია „აღმოსავლური სიბრძნე თანამედროვეობაში“. პირველი სეზონი, რომელიც სან-ფრანცისკოს ტელევიზიის სტუდიებში იწერებოდა, ბუდიზმის მნიშვნელობას დაეთმო, მეორე კი - ძენის მოძღვრებასა და ხელოვნებას. ამ წიგნის პირველი ნაწილის თავები მომზადებულია მეორე სეზონის პირველი გადაცემების მიხედვით: „ბუდა და ბუდიზმი“, „მაჰაიანა-ბუდიზმი“ და „ძენის დისციპლინა“. მათი მიზანი რელიგიის ფსიქოლოგიისადმი ბუდიზმის დამოკიდებულების ჩვენება იყო.
მეორე ნაწილში უოტსის მიერ 1963-1965 წლებში ჩაწერილი ზოგიერთი შთამბეჭდავი საუბარი შედის, კერძოდ კი, წამყვან უნივერსიტეტებში წაკითხული ლექციები: „მისტიკა და მორალი“ „მეტაფორები ადამიანის შესახებ“, „ორიენტალური ფილოსოფიის მნიშვნელობა“ და „რელიგია და სექსუალობა“. ამ ლექციებში უოტსი მკვეთრად და ბრწყინვალედ აკრიტიკებს რელიგიის როლს თანამედროვე დასავლურ საზოგადოებაში და ახალგაზრდა, მიუკერძოებელ აუდიტორიას ღვთაებრიობის უფრო ფართო ხედვას სთავაზობს.
მესამე ნაწილი 1965-1967 წლებში ჩაწერილ ლექციებსა და სემინარებს ეყრდნობა. საუბრებში „დროიდან მარადისობამდე“, „ბუნების ფილოსოფია“, როგორც უოტსი უწოდებდა დაოს, ანუ გზის ფილოსოფიას, „დაოიზმის გზები“ და „უთავოდ ცურვა“ სიღრმისეულადაა განხილული ბუნების, ასევე, ადამიანური ბუნების, დინებები და მოძრაობები. მესამე ნაწილი ბოლოვდება საუბრით „ძენის ძვლები“. ამ ლექციაში უოტსი ამაღელვებლად საუბრობს ინტელექტუალური თავისუფლების მიღწევის ძენ-ბუდისტურ მეთოდებზე და მისტიკური ცნობიერების ანაბანას წარმოგვიდგენს.
მეოთხე ნაწილი მესამის თემატური გაგრძელებაა. 1967 წელს ჩაწერილ ლექციაში „ღვთაებრივი ალქიმია“ საუბარია საკრამენტულ ნივთიერებებზე და, ზოგადად, მისტიკურ გამოცდილებაზე. დანარჩენ სამ საუბარში - „დემოკრატია ზეციურ სამეფოში“, „არა ის, რაც უნდა იყოს, არამედ ის, რაც არის“ და „რა არის სინამდვილე?“ - უოტსი წამოჭრის და პასუხს სცემს კითხვას: „სად მივდივართ სიკვდილის შემდეგ?“ და გვთავაზობს დაოს პრინციპის მიხედვით ცხოვრებას თანამედროვე საზოგადოებაში.
წიგნში შესული საუბრები უოტსის მიერ 60-იან წლებში ჩატარებული ლექციების მხოლოდ ნაწილს წარმოადგენს, მაგრამ ისინი ისეა შერჩეული, რომ შინაარსობრივ მთლიანობას ქმნის. ეს საუბრები გვიჩვენებს მოაზროვნის კარიერის იმ უმნიშვნელოვანეს მომენტებს, რომლებიც კარგად ასახავს 60-იანი წლების ფილოსოფიურ პირდაპირობას და რომლებმაც გზა გაუხსნა შორეული აღმოსავლეთის სიბრძნისადმი უდიდეს ინტერესს.
მარკ ოუტსი
ჩუქება
