დამალულის იდუმალება
ამ ახალ კრებულში, რომელიც ხუთწლეულის ნამუშაკევს მოიცავს, გიორგი კეკელიძე თავისი პოეტური მრწამსის, სხვაგვარად, მოწოდების, გზნების თუ ძახილის ერთგული რჩება. რამდენიმე წლის წინ ამ სიტყვების ავტორს ჰქონდა შემთხვევა სიტყვიერად გამოეთქვა მისი წინანდელი კრებულის - „ოდებისგან“ მიღებული შთაბეჭდილებები. მეჩვენებოდა, თითქოს პოეტი ერთზე წერდა, მკითხველი კი სხვას კითხულობდა. ასეთი იყო საერთო შთაბეჭდილება, რომელიც ახალი კრებულის თუნდაც ზერელე გადაკითხვამ განაახლა. ერთის წერა და სხვის კითხვა პოეზიის ბედისწერაა. სურდეს, არ სურდეს, ამას ვერ ასცდება პოეტი, თუ ის ნამდვილ პოეზიას ქმნის და არა უბრალოდ ლექსებს. ამჯერადაც ასეა, მაგრამ ამჯერად ეს სიტყვა - სიტყვა თითქოს - უკვე აღარ გამოხატავს რეალურ ვითარებას. მიღებული შთაბეჭდილებაც, როგორც რეალობის ანაბეჭდი, უკვე ონტოლოგიაზე მიუთითებს, სცილდება რა ინტენციის (განზრახვის) ან მოჩვენებითობის კატეგორიას. ავტორს შეუძლია თქვას: ასე მე კი არ მსურს, არამედ ეს ასეა... მე მივყვები, არათუ მივყვები, უფრო: მივყავარ, მინდობილი ვარ ენის დინებას. ენისადმი ნდობა „პოეზიაში 2008-2013“ უსაზღვროა. რამდენადაც უსაზღვროა, იმდენად ღრმაა, ფსკერამდე, ძირამდე, სემანტიკურ სიშიშვლემდე დადის. ენა პოეტის ინსტრუმენტია, მაგრამ თავად მკეთებელი (პოიეტეს) ენის ინსტრუმენტი ხდება, რომლის უნარითაც ენა აჩენს თავის სიღრმისეულ შესაძლებლობებს. თუმცა ამით იმას არ ვამბობთ, რომ პოეტი-შემოქმედი პასიურია ამ სიტყვის ტრივიალური, ყოფითი გაგებით. პოეტი ქვეცნობიერად ფლობს ენის სტიქიას, რომელიც შემოქმედებით პროცესში, როგორც ქურაში, ახალ-ახალ, ჯერეთ უცნობ საზრისებს აჩენს. სიტყვათა ერთმანეთთან მეზობლობა, ავტორისგან დამოუკიდებლად, ახალ მნიშვნელობათა ჰორიზონტებს გადაშლის. სიტყვა ბადებს სიტყვას, სიტყვა იბადება სიტყვიდან - და ეს პოეტის უნებურად ხდება, მაგრამ რაც ხდება, მასში და ყოფიერების სახლში ხდება. ანდაზებიდან თუ იდიომატური თქმებიდან, რომლებიც მისი ენის ორგანული შემადგენელი ნაწილია, ახალი რეალობები იჩეკება. ანონიმურ თქმებს „ზღვის კოვზით სმას“ და „კოვზის ნაცარში ჩავარდნას“ ზღვის ნაცრის აპოკალიფსურ არსებობამდე მივყავართ... ყოფით პარადოქსებს ქმნის განსხვავებული რიგის ქცევათა და იდიომათა - „პირის შეკვრა“, „თასმის შეკვრა“, „სუნთქვის შეკვრა“ - სინთეზი: „...მათ პირი შეკრეს. მე შიშის თასმით სუნთქვა შევიკარი“. პარადოქსებისა და ოქსიმორონების (როგორც პოეზიის საშენი მასალის) სიმრავლე „პოეზიაში 2008-2013“ ამ ახლადმიგნებული საშუალებებით არის გამოწვეული. თუმცა ეს მოვლენა - იდიომატურ თქმათა დაშლა და კვლავ აგება განსხვავებულ სემანტიკურ კონფიგურაციაში პოეტიკურ საშუალებად არასოდეს ყოფილა გამოყენებული. რას გვახსენებს მითოპოეტური სტრიქონები „...ერთი სული / მაქვს და თოთხმეტი ტანი მაცვია, ერთი სული მაქვს როდის გავიხდი“? იდიომების ამგვარ განშიშვლებათა და ხელახლა შემოსვათა მაგალითებით სავსეა „პოეზია“. ფიგურას ხშირად ართულებს ჩართვა მითოლოგემათა, რომლებიც სხვა არაფერია, თუ არა ისევ და ისევ იდიომები: „ძველი მიწა, როგორც / წერტილი - უნებლიე წინადადების, ერთი სხეული და თოთხმეტი / სული მაქვს, ტანზე გველი შემომხვევია და ვაშლებს ვისხამ“. ამ ალუზიების აღსაქმელად, რომლებიც გასდევს მთელს „პოეზიას 2008-2013“ და, ვიტყოდი, პოეზიის არსებითი თვისებაა, მკითხველისგან გარკვეულ მზაობას მოითხოვს. ის მშობლიური ენისა და პოეზიის ტრადიციის არა მხოლოდ ზედაპირთან, არამედ მის სუბსტრატულ ძირებთან უნდა იყოს გაშინაურებული, რათა მკითხველისგან თანაშემოქმედად იქცეს. ამის გარეშე ეს ტექსტები მხოლოდ და მხოლოდ ჰომოგენური კონტინუუმია, რომელშიც ერთ სიბრტყეზე და ერთმნიშვნელოვნად აღიქმება მეტაფორული მრავალსახეობა. რეგულარული ციტაციები მსოფლიო მემკვიდრობიდან მოუმზადებელ მკითხველში იმ ეფექტს არ იძლევა, რასაც პოსტმოდერნიზმის ესთეტიკა მოელის. ის ახალ კონფიგურაციაში ახალ ნიუანსს იძენს, რომელიც ხშირად, როგორც წესი, არ ემთხვევა იმ საზრისს, რომელიც მას ორიგინალში აქვს. საკითხავია მხოლოდ, არის თუ არა ეს ნიშანი პოსტმოდერნიზმის პოეტიკის ექსკლუზიური მონაპოვარი. ყოველ შემთხვევაში, ეს ე. წ. მოზაიკური ხერხი მე-11-13 საუკუნის ესპანელ ებრაელ პოეტებს (განდაკუთრებით, იეჰუდა ჰალევის) ჰქონდათ მომარჯვებული: მათი ლექსები მოოჭვილია ბიბლიური ფრაზებით, რომლებიც ახალ კონტექსტში ახალი, ხშირად მოულოდნელი შუქით შუქდებიან. „პოეზიის 2008-2013“ ავტორი თავის თანამოკალმეთა და „თანასკოლელთა“ შორის ყველაზე მეტად იყენებს ამ ხერხს; „მოზაიკები“ მისი ტექსტების განუშორებელი ორგანული ელემენტებია. ცნობილი სტრიქონი ხელუხლებლად („როგორც, მაგალითად, „მკრთლი ნათელი სავსე მთვარისა“), ან სახეცვლილად (როგორც „მიქრის, მიაფრენს უგზო-უკვლო სიტყვებს ყორანი, //უკან მივჩხავი“), ან თუნდაც უცნობი სტრიქონის ფრაგმენტი, ან ანდაზის ნახევარი („თეთრ ყორანს ვხეხავ და ვხეხავ“), ან ანტიანდაზა („ბოლო მწამს, ფიცი მაკვირვებს“) და შელოცვების ნამსხვრევები არ ატარებს რაიმე აზრს ტექსტში მოხვედრით, ან სრულებით უსაზრისოა, მაგრამ სწორედ ეს უსაზრისობა მოსავს მას აზრით. ზოგჯერ სტრიქონი ეულად არის დაგდებული და აჩენს ამდაგვარ კითხვას „ამას აქ რა უნდა“, მაგრამ სწორედ ეს უადგილობა და გარემოში მისი უცხოობა იწვევს ეფექტს და ამაშია მისი აქ მოხვედრის საზრისი. და, მართლაც, თუ
ჩუქება
