იმედის გაცრუება
უნდა გამოგიტყდეთ, ერთი უცნაური კაცის ნაამბობმა სულით ხორცამდე შემაძრწუნა და ვშიშობ, იქნებ ახლა ვერც შევძლო იმგვარად გადმოვცე მისი ნაამბობი, რომ სხვებიც ჩემსავით ააღელვოს. ვინ იცის, იქნებ ჩემზე იმ უცნაურმა გულახდილობამაც იმოქმედა, რაც სრულიად უცნობმა კაცმა გამოიჩინა.
ის უცნობი პირველად ამ ორიოდე თვის წინ, შემოდგომის ერთ მშვენიერ დილას შევნიშნე პიაცა სან მარკოზე. ვრცელ მოედანზე ცოტა ხალხი იყო. დიდებული შენობის თავზე, რომლის მდიდრული, ზღაპრული კონტურები და ოქროს სამკაულები თვალწარმტაცად ელვარებდნენ ნაზი ფირუზისფერი ცის ფონზე, მსუბუქი ზღვაური დროშებს აფრიალებდა. მთავარ შესასვლელთან პატარა გოგონა საკენკს უყრიდა ირგვლივ მორიალე მტრედებს, რომელთა ახალახალი გუნდები ყოველი მხრიდან მოისწრაფოდნენ. საოცარი, შეუდარებელი, საზეიმო სანახაობა იყო.
აქ შევხვდი პირველად იმ უცნობ ადამიანს და ახლაც, როცა ამ სტრიქონებს ვწერ, საკვირველი სიცხადით მიდგას იგი თვალწინ. უცნობი საშუალო სიმაღლისა ძლივს იქნებოდა. დადიოდა სწრაფად, წელში მოხრილი, ორივე ხელში ჩაბღუჯული ჯოხი ზურგს უკან ეჭირა. შავი ქვაბქუდა ეხურა, მუქზოლებიანი შარვალი ეცვა და ღია ფერის წამოსასხამში იყო გახვეული. მე იგი რატომღაც ინგლისელად მივიჩნიე. უცნობი შეიძლება ოცდაათი წლის ყოფილიყო, შეიძლება ორმოცდაათისაც. მიმქრალი, ნაცრისფერი თვალები, მომსხო ცხვირი და სუფთად გაპარსული სახე ჰქონდა. ბაგეებზე მუდამ გაურკვეველი, შეცბუნებული კაცის ღიმილი დასთამაშებდა. დროდადრო წარბებს აზიდავდა, ირგვლივ მიმოიხედავდა, შემდეგ ისევ მიწას დააშტერდებოდა, რაღაცას ჩაიბურტყუნებდა, თავს გაიქნევდა და გაიღიმებდა.
იმ დღიდან მოყოლებული უცნობს თვალს არ ვაშორებდი. ეტყობოდა, სხვა საქმე არ აწუხებდა და ყოველთვის მოედანზე სეირნობდა. დარსა და ავდარში, შუადღისას თუ ნაშუადღევს, ყოველთვის მარტო, ყოველთვის უცნაურად მოღიმარი, ორმოცდაათჯერ მაინც ჩაისეირნებდა პიაცა სან მარკოზე.
იმ დაუვიწყარ საღამოს მოედანზე სამხედრო ორკესტრი უკრავდა. მე კაფე „ფლორიანის“ ერთ-ერთ მაგიდას ვუჯექი, რომელიც პირდაპირ მოედანზე გამოეტანათ. კონცერტი რომ დამთავრდა, შეჯგუფებულმა ბრბომ დაშლა დაიწყო. უცნობი, როგორც ყოველთვის, უმიზეზოდ მოღიმარე, ჩემ გვერდით, ახალგათავისუფლებულ მაგიდას მიუჯდა.
დრო გადიოდა. ირგვლივ თანდათან სიჩუმე ისადგურებდა. კაფე დაცარიელდა. მოედანზე აქა-იქ თუ გაიჭაჭანებდა ვინმე. დიდებული სიმშვიდე გამეფდა. ცა ვარსკვლავებით მოიჭედა და სან მარკოს მდიდრული თეატრალური ფასადის თავზე ნახევარმთვარე დაეკიდა.
მე, ჩემი მეზობლისკენ ზურგშექცეული, გაზეთს ვკითხულობდი. ის იყო წასვლა დავაპირე, რომ სულმა წამძლია და მისკენ ოდნავ შემოვბრუნდი. უცნობი, რომელიც აქამდე ხმას არ იღებდა, მოულოდნელად ალაპარაკდა.
- თქვენ პირველად ხართ ვენეციაში, ბატონო ჩემო? - მომმართა დამტვრეული ფრანგულით. სანამ ინგლისურად გაპასუხებას მოვახერხებდი, მან სუფთა გერმანულ ენაზე გააგრძელა ლაპარაკი. უცნობს ჩახლეჩილი, დაბალი ხმა ჰქონდა და ყელის ჩასაწმენდად ხშირად ახველებდა.
- თქვენ ყველაფერ ამას პირველად ხედავთ? გაგიმართლდათ კი მოლოდინი? იქნებ მეტს არც ელოდით? ჰა! ეგებ უფრო ლამაზად არც გქონდათ წარმოდგენილი? ასეა ხომ? იქნებ ამას მხოლოდ იმიტომ ამბობთ, რომ გინდათ თქვენი ბედნიერება შეშურდეთ?
უცნობი უკან გადაიხარა და თან დამაკვირდა. რაღაც გაურკვეველი გამომეტყველება ჰქონდა და თვალებს სწრაფად ახამხამებდა. უხერხული დუმილი ჩამოვარდა. უკვე აღარ ვიცოდი, ეს უცნაური საუბარი როგორ უნდა გაგრძელებულიყო და ხელახლა წამოდგომა დავაპირე. უცნობი მოულოდნელად ჩემკენ გადმოიხარა.
- იცით თუ არა, ბატონო ჩემო, რა არის იმედის გაცრუება? - შემეკითხა იგი წყნარად და დაჟინებით, თან თავის ჯოხს ორივე ხელით დაეყრდნო. - პატარა, უმნიშვნელო ხელის მოცარვა კი არა, დიდი, საერთო იმედის გაცრუება, რომელსაც ცხოვრება ადამიანს უმზადებს! ეს თქვენ არ გეცოდინებათ. მე კი ახალგაზრდობიდან მისი მეგზური ვარ და ამან ეული, უბედური და, უნდა გამოვტყდე, ცოტა უცნაურიც კი გამხადა.
შეგიძლიათ კი გამიგოთ, ბატონო ჩემო? მაგრამ, ალბათ, ორიოდე წუთით ყურადღებას არ დამამადლით. ორიოდე წუთით, რადგან გულგატეხილობის გამოხატვას, თუკი ეს საერთოდ შესაძლებელია, დიდი დრო არ დასჭირდება.
ნება მიბოძეთ, მოგახსენოთ, რომ გავიზარდე პატარა ქალაქში, პასტორის ოჯახში. ჩვენი სახლის ზედმეტად სუფთა ოთახებში ძველმოდური პედანტური სწავლულობის ოპტიმიზმი სუფევდა. იქ ყველაფერი სუნთქავდა საეკლესიო კათედრისათვის დამახასიათებელი რიტორიკით, ბრტყელ-ბრტყელი ფრაზებით სიკეთესა და ბოროტებაზე, მშვენიერებასა და სიმახინჯეზე. როგორ მძულს ყოველივე ეს, რადგან, ალბათ, მხოლოდ ამ სიტყვებს მიუძღვის ბრალი ჩემს ტანჯვაში.
ჩემთვის ცხოვრება მხოლოდ და მხოლოდ ამ ბრტყელ-ბრტყელი ფრაზებისგან შედგებოდა, რადგან წუთისოფლის არაფერი გამეგებოდა, გარდა ხელშეუხებელი, ბუნდოვანი წარმოდგენებისა, რომლებსაც ჩემში ეს სიტყვები იწვევდა. ადამიანებისგან მხოლოდ ღვთიურ სიკეთეს ან შემაძრწუნებელ ბოროტებას მოველოდი, ცხოვრებისგან მე მოველოდი ზეაღმტაც სიმშვენიერეს ან უკიდურეს სიმახინჯეს და ყოველივე ამის დაწაფების დაუოკებელმა წყურვილმა შემიპყრო, შემიპყრო შიშნარევმა სწრაფვამ სინამდვილისკენ, განცდისკენ, სულერთია, ეს ნათელი ბედნიერება იქნებოდა თუ ენით აუწერელი, წარმოუდგენლად საშინელი ტანჯვა.
ბატონო ჩემო, მე მაგონდება პირველი
ჩუქება
