ბაზელი. 1995 წელი – შეგიძლია გაიხადო, – მითხრა მამაჩემმა, სანამ გასაშლელ სავარძელზე დაგებულ ზეწარზე დავწვებოდი, – დაგცხება ღამე...
მე დაეჭვებულმა შევხედე და მხოლოდ მისი სიტყვების მიმართ ნდობის გამო, ჩემში გამჯდარი გამოცდილების უგულებელყოფით, ჩემი ნების საწინააღმდეგოდ გავიხადე თხელი ლურჯი შარვალი, რომელიც შარვლის ქვეშ მეცვა.
მე ჩამოვედი ქვეყნიდან, სადაც საშინლად ციოდა ბოლო სამი წელიწადი. სახლები უშუქობით და უგაზობით იყო გამოყინული და საბნებისა და პლედების ქვეშ შეწოლილი განძრევას ვერ ვბედავდი, რომ ჩემი სხეულით შემთბარ კონტურებს არ გადავცდენოდი.
დავიწყებული ჩვევები რომ უნდა აღმედგინა, ამას ბაზელში ჩასვლის პირველივე საღამოს მივხვდი, მაგრამ ეტყობა, მაინც ვჭოჭმანობდი, რადგან მამაჩემი კიდევ უფრო კატეგორიული გახდა:
– აღარ ხარ საქართველოში, გაიხადე.
შინაგანად ჯერ კიდევ საქართველოში ვიყავი. შეიძლება სხეულითაც, რადგან სულ რაღაც დღე-ნახევარი გასულიყო მას შემდეგ, რაც შავი ზღვა, ნახევარი ევროპა და, არსებითად, მთელი ცივილიზაცია გადმომელახა – ჯერ თვითმფრინავით (რომელიც არ მახსოვდა, რა იყო), მერე – მატარებლით (რომელიც გამახსენდა, რომ არსებობდა).
ძველი ჩვევები ნელ-ნელა უნდა აღმედგინა:
სრულად და არა ნაწილ-ნაწილ რომ შემეძლო ბანაობა და საერთოდ შხაპის ქვეშ შედგომა, არა ნელთბილი, არამედ ცხელი წყლის ქვეშ და შუბლის, მოხუჭული თვალების და მომუწული პირის შეშვერა წყლის სქელი და ძლიერი ნაკადისთვის. თურმე ცეცხლის სტიქია ჯერ კიდევ არსებობდა და ეს სტიქია ცხელი წყალი ყოფილა. იქ, სადაც აქამდე ვცხოვრობდი, უკვე სამ წელზე მეტი იყო გასული, რაც უიმედოდ დასუსტებულიყო წყლის ნაკადი და ერთ უსუსურად მოწანწკარე სევდიან ძაფად ქცეულიყო. წყალი მოკვდა.
აქ კი აღარც წყლის ავსება-შეთბობა იყო აუცილებელი და არც ნაწილ-ნაწილ ბანაობა – როცა ალაგ-ალაგ უნდა აგეწყო დაშლილი სხეული – მხოლოდ იქ რომ იგრძნობდი სიცოცხლეს, სადაც შემთბარი წყალი შეგეხებოდა. „სითბო აცოცხლებს, სისხლი მოძრაობას იწყებს“, განა ასე არ გვიყვებოდა გაფილტრულ წყალზე, სუფთა ჰაერზე, გაზის ქურაზე ავარდნილ მაცოცხლებელ ცეცხლზე და მყარად ჩამოსადგომ მიწაზე ნოსტალგიურად მოსაუბრე ფიზიკის, ქიმიის ან შეიძლება ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი, სანამ უსარგებლო გაკვეთილს გვიტარებდნენ 1991 წლის დეკემბრისთვის გასარემონტებელ და 1992 წლის იანვრიდან კი სამუდამოდ გაურემონტებელ სკოლაში...
არათუ შეგრძნებები, არამედ დროის გამქრალი მახასიათებლებიც დაბრუნებულიყვნენ ჩემს ბიოგრაფიაში: აღდგა ავტობუსი, რომელიც ტროლეიბუსთან ერთად გამქრალიყო 1992 წლის მიწურულს, ამონათებულიყო ჩამქრალი წითელი, მწვანე და ყვითელი შუქები შუქნიშანზე, ფანჯრებიდან გამომავალი სინათლე, მაღაზიის ვიტრინები, სადაც იმაზე ათჯერ და ასჯერ მეტი იდო, რაც ჩემს ქვეყანაში მოიპოვებოდა; იმ შუშების მიღმა ისევ საკუთარ ანარეკლს თუ დაინახავდი და არა რაიმე ისეთს, რისი დაუფლებაც მოგინდებოდა... დაბრუნდა და მოვიდა ახალი სუნი – პურის თუ ნამცხვრის, ყავის თუ ტკბილ-ეგზოტიკური ჩაის, ოღონდ თითქოს არა საკვებთან და სასმელთან, არამედ ჰაერთან დაკავშირებული – გეგონება, ჰაერს ჰქონოდა გემო. სუნი, რომლის გასინჯვაც შეგეძლო.
აქამდე მხოლოდ ერთი სუნი არსებობდა: ნავთის, ფითილის და ნაცრის, რომელსაც ადამიანის სხეულის სუნი გაექრო.
ორი კვირის შემდეგ მამაჩემმა გამიმხილა, რომ როცა გადამეხვია, ნაცრის მსგავსი სუნი ეცა ჩემგან – თითქოს ფერფლიდან აღმოვცენებულიყავი, – და არა დაუბანლობის, რადგან რომც არ მებანავა, ჩემს სხეულს არც არაფერი ებადა, რაც ასაქოთებლად გამოდგებოდა.
სულ რაღაც დღე-ნახევარში და აქ ჩამოსვლიდან სამიოდე საათში სხეულს ჩემივე სუნი და მეხსიერება დაუბრუნდა– გამქრალი 1992 წლიდან, ისევე როგორც ცივილიზაციური სიწითლე ფერმკრთალ სახეს...
შეიძლება განმაახლებელ ცხელ წყალთან შეხების, ან სწორედ სახლთან განშორების გამო, სიტყვები, რომელიც სხვა დროს ტრაფარეტულად მომეჩვენებოდა, ახლა კომიზმისგან დაცლილი დამაჯერებლობით გამოხატავდა ჩემს ახლებურ შეგრძნებებს: ისე ვიყავი, თითქოს ხელახლა დავიბადე.
ჩუქება
