ბეჭდის საძმო
ჯ. რ. რ. ტოლკინის წინასიტყვაობა
„ბეჭდების მბრძანებლის“ მეორე გამოცემისთვის
ეს ამბავი თანდათან იზრდებოდა, სანამ, ბოლოს და ბოლოს, ბეჭდის დიდი ომის ისტორიად არ გადაიქცა, ამასთან, მოიცვა მცირე ნაწყვეტები უფრო ძველი მოვლენებისა, რომლებიც ამ ომს წინ უძღოდა. ყველაფერი „ჰობიტის“ დაწერიდან მალევე და 1937 წელს, მის გამოქვეყნებამდე ცოტა ხნით ადრე დაიწყო. თუმცა გაგრძელების წერას მაშინვე არ შევდგომივარ, რადგან მანამდე მსურდა, დამესრულებინა და მომეწესრიგებინა ადრეული დღეების მითოლოგია და ლეგენდები, რომელთა ფორმირება იმ დროისთვის უკვე რამდენიმე წელი მიმდინარეობდა. ჩემი მიზანი იყო, საკუთარი თავისთვის სიამოვნება მიმენიჭებინა და მცირე იმედი მქონდა იმისა, რომ საზოგადოება ამ ნაწარმოებით დაინტერესდებოდა. აზრს ისიც მიძლიერებდა, რომ იგი ჩაფიქრებული იყო უპირველესად, როგორც ლინგვისტური ნაშრომი ელფური ენების „წარმოშობის ისტორიისთვის“ აუცილებელი ფონის შესაქმნელად.
როდესაც იმ პირთა რჩევებმა და მოსაზრებებმა, რომლებსაც მე ყურადღების ღირსად მივიჩნევდი, მცირე იმედი სრულ უიმედობაში გადამიწურეს, გაგრძელების წერა დავიწყე ერთგული მკითხველის მოთხოვნებით გათამამებულმა, რათა ჰობიტებსა და მათ თავგადასავლებზე უფრო მეტი ცნობები მიმეწოდებინა. თუმცა თხრობა უხსოვარ დროში გადავიდა და საბოლოოდ ძველი სამყაროს აღსასრულის აღწერად გადაიქცა ისე, რომ მის დასაბამსა და შუახანებზე არაფერი თქმულა. ეს პროცესი ჯერ კიდევ „ჰობიტში“ დაიწყო, რადგან მასში ძველ დროსთან დაკავშირებული რამდენიმე პირი და ადგილმდებარეობაა მოცემული: ელრონდი, გონდოლინი, უზენაესი ელფები და ორკები, ისევე როგორც გაკვრით ნახსენები, მაგრამ გაცილებით ღრმა და იდუმალი დატვირთვის მქონე დურინი, მორია, განდალფი, ნეკრომანტი და ჯადოსნური ბეჭედი. სწორედ ყოველივე ზემოთ ჩამოთვლილის ერთმანეთთან შინაარსობრივად დაკავშირებით გახდა შესაძლებელი უძველესი ისტორიებისა და შუახმელეთის მესამე ეპოქის მიწურულს, ბეჭდის უდიდესი ომის აღწერა.
ჰობიტების ახალი ფათერაკების გაგების მსურველებმა უსაზღვრო ცნობისმოყვარეობის წყურვილი საბოლოოდ კი დაიკმაყოფილეს, მაგრამ დიდხანს ლოდინმა მოუწიათ; ვინაიდან „ბეჭდების მბრძანებელი“ 1936-1949 წლებში იწერებოდა, დროის იმ მონაკვეთში, როდესაც მე, ერთდროულად როგორც მოსწავლესა და მასწავლებელს, სხვა ბევრი გადაუდებელი მოვალეობა და საქმეც მქონდა, რაც ხშირად მაფერხებდა. ხელის შემშლელის როლი ითამაშა აგრეთვე 1939 წელს გაჩაღებულმა მსოფლიო ომმა, ამ წლის მიწურულს თხრობას პირველი კარის ბოლომდეც კი არ მიეღწია. მიუხედავად წყვდიადით მოსილი ომიანობის ხუთი მომდევნო წლისა, საკუთარი თავი დავარწმუნე, რომ წიგნის სრულებით მიტოვება არ ღირდა და ნელ-ნელა, მაგრამ მაინც წინსვლას მივყავი ხელი. ვწერდი უმეტესად ღამღამობით, სანამ მორიაში ბალინის აკლდამასთან საკმაო ხნით არ შევჩერდი. თითქმის ერთი წლის შემდეგ თავს ძალა დავატანე და 1941 წლის ბოლოს ლოთლორიენსა და დიდ მდინარეს მივადექი. მომდევნო წელიწადი ამჟამად მესამე კარში შემავალი თავების ზოგადი მონახაზისა და მეხუთე კარის I და III თავების შესავლის შეთხზვას შევალიე. და მაშინ, როცა ანორიენში საბრძოლო შუქურები აინთო, თეოდენი კი დუნჰარგში მივიდა, ისევ გავჩერდი. წარმოსახვის უნარი საერთოდ დამეკარგა, საფიქრალი დრო კი არ გამაჩნდა.
1944 წელს ნაწარმოებში მოსალოდნელი ომის აღწერას დროებით თავი მივანებე და ფროდოს მორდორისკენ მოგზაურობას მივუბრუნდი. ეს თავები, რომლებიც საბოლოოდ მეოთხე კარის შემადგენლობაში შევიდა, გადავწერე და ჩემს ვაჟიშვილს, ქრისტოფერს გავუგზავნე, იმხანად რომ სამხრეთ აფრიკაში სამხედრო-საჰაერო ძალებში მსახურობდა. ასე თუ ისე, წიგნის ამჟამინდელ სახემდე მიყვანასა და დასრულებას კიდევ ხუთი წელი დასჭირდა. ამ დროის განმავლობაში მე გამოვიცვალე სახლი, საყვარელი სავარძელი, კოლეჯი, სადაც ვასწავლიდი; ამასთან, ომიც დამთავრდა, მაგრამ სამუშაომ იმატა. მაშინ, როცა, როგორც იქნა, „ბოლომდე“ მივაღწიე, ჩემ წინაშე ახალი საჭიროება დადგა: ხელნაწერი უნდა შემესწორებინა და ადგილ-ადგილ თავიდან გადამეწერა; მერე კი საბეჭდ მანქანაზე ამეკრიფა მე თვითონ, რადგან პროფესიონალი მბეჭდავის დაქირავებას ჩემი ფულადი შესაძლებლობებით ვერასდიდებით გავწვდებოდი.
„ბეჭდების მბრძანებელი“ უამრავმა ადამიანმა წაიკითხა გამოქვეყნების შემდეგ; და ახლა მსურს, ნაწარმოების მოტივსა და დედააზრთან დაკავშირებით ამ ხნის განმავლობაში ჩამოყალიბებული მოსაზრებებისა და ვარაუდების შესახებ ჩემი შეხედულება მოგახსენოთ. მთხრობლის უპირველესი სურვილი იყო ისეთი გრძელი ნაწარმოების შეთხზვისთვის მოეკიდა ხელი, რომელიც მკითხველის ყურადღებას მიიპყრობდა, გაართობდა, დროდადრო აღაფრთოვანებდა ან ღრმად შეძრავდა მას. ამ დროს, რასაკვირველია, საკუთარი გრძნობები მმეგზურობდა, მაგრამ, როგორც მოსალოდნელი იყო, ბევრს თავისმა მეგზურმა უმტყუნა. ზოგიერთმა, ვინც წიგნი წაიკითხა ან, ყოველ შემთხვევაში, კრიტიკულად მიმოიხილა, ის მოსაბეზრებლად, უაზროდ და საძაგლობად მიიჩნია. მაგრამ მე წუწუნს არ ვაპირებ, რადგან თავად მეც მსგავსი შეხედულება მაქვს მათი ნაშრომებისადმი ან ნაწარმოებისადმი, როგორიც, როგორც ჩანს, მათ მოსწონთ. თუმცა, თვით წიგნისადმი დადებითად განწყობილი მკითხველებისგანაც უამრავი შენიშვნა მივიღე. ალბათ, ძნელია ამ მოცულობის თხზულებაში ყველასთვის ყველაფერი იყოს მოსაწონი, ანდა - ყოველმხრივ მიუღებელი. ვინაიდან, როგორც მკითხველის ჩემთვის გამოგზავნილი წერილებიდან ცხადად ჩანს, ის
ჩუქება
