წინასიტყვაობა 1977 წელს, "სილმარილიონის" გამოქვეყნების შემდეგ, მრავალი წელი ვსწავლობდი ნაშრომის ადრეულ ეტაპებს და დავწერე წიგნი, რომელსაც "სილმარილიონის ისტორია" ვუწოდე. მოგვიანებით, ის (რატომღაც შემოკლებული სახით) საფუძვლად დაედო "შუახმელეთის მატიანის" ტომებს.
1981 წელს რეინერ ანუინს, ალენისა და ანუინის დირექტორს, წერილი გავუგზავნე, თუ რით ვიყავი დაკავებული იმ ხანებში. შევატყობინე, რომ ნაწარმოები თექვსმეტ-ნახევარი დუიმის სიგანის 1968 გვერდს მოიცავდა, რაც აშკარად არ გამოდგებოდა გამოსაცემად. მივწერე:
"თუ წიგნს გადახედავთ, მაშინვე მიხვდებით, რატომ არ მივიჩნევ მას დაბეჭდვისათვის ვარგისად. ტექსტუალური და სხვა სახის გარჩევები ზედმეტად დაწვრილმანებულია; მოცულობა კი (რაც კიდევ უფრო გაიშლებოდა) - ჩარჩოებს გაცილებული. გაწეული სამუშაო, მეტწილად, ნაშრომის მწყობრში მოყვანასა და ჩემივე სიამოვნებას ემსახურება. მსურდა გამეგო, რა გარდაქმნები გამოიარა ნაწერმა საბოლოო სახის მიღებამდე...
თუკი საერთოდ აქვს მომავალი მსგავს კრებულს, მინდა დავრწმუნდე, რომ ჯ.რ.რ.ტ-ს "ლიტერატურის ისტორიის" გვიანდელი კვლევები, მისი განვითარების ჩვეული ხაზიდან გადახვევის გამო, უინტერესოდ არ შეირაცხება. ხელნაწერებში ქაოსი და სირთულეებია (ქაღალდის მინდვრებზე დატანილი შესწორებები, არქივში ნაპოვნი მნიშვნელოვანი მინიშნებები, ნაშრომების უკანა გვერდზე მიწერილი, ნაწილობრივ ან სრულიად გაურკვეველი ტექსტები, ალაგ-ალაგ არეული და მოუწესრიგებელი ხელნაწერები...).
თეორიულად, ბევრი ისტორიული წიგნის დაწერა შემეძლო, არსებობს უამრავი ვარიანტი და კომბინაცია, მაგალითად, შემეძლო დამეწერა "ბერენი", ორიგინალი "დაკარგული ამბის", "ლეითიანის სიმღერის" მიხედვით და - ნოველა, რომელიც ამ თქმულების განვითარებას შეეხება. თუ იმედის ნაპერწკალი გაკრთა, უპირატესობად ის ჩაითვლება, რომ კონკრეტული თქმულება თვითმყოფადი და განვითარებადი იქნებოდა და არა "დაკარგულ ამბებში"("სილმარილიონში" შემავალი ამბების თავდაპირველი ვერსია.) მოქცეული; თუმცა, დეტალების მხრივ, სირთულე მეტად საგულისხმოა, რადგან თხრობისას წამდაუწუმ იმის ახსნა მომიწევდა, თუ რა ხდებოდა სხვა გამოუქვეყნებელ ნაწერებში".
როდესაც ამას ვწერდი, გამოქვეყნების შესახებ ვთქვი ის, რასაც ვფიქრობდი: არ მიფიქრია, რომ ეს შესაძლებელი იყო, მხოლოდ იდეაში მსურდა ერთეული თქმულება "განვითარებად ერთეულად" მექცია. ახლა კი აღმოჩნდა, რომ სწორედ ასე გამოვიდა - მიუხედავად იმისა, რომ ოცდათხუთმეტი წლის წინ რეინერ ანუინისადმი მიწერილ წერილში ჩემს ჩანაფიქრზე სიტყვაც არ დამისველებია, დავიწყებულიც კი მქონდა, სანამ, წიგნის დასრულებისას, შემთხვევით არ გადავაწყდი.
არსებულ ნაშრომსა და ჩემს ჩანაფიქრს შორის საგრძნობი განსხვავებაა, რაც სხვადასხვა კონტექსტს გულისხმობს. "პირველი ეპოქის", იმავე "ადრეული დღეების" ხელნაწერთა აღურიცხავი დასტების დიდი ნაწილი უკვე გამოიცა საკმაოდ დეტალურად, უმეტესად "შუახმელეთის მატიანის" ტომებში. წიგნის იდეა მიეკუთვნება "ბერენის" ამბავს, რის შესახებაც რეინერ ანუინს მოვახსენე და რომელიც აქა-იქ უცნობი და მიუწვდომელი ნაწერებიდან უნდა შემეკოწიწებინა, რომ მას რამენაირად მზის სინათლე ეხილა. თუმცა წიგნი არ გვთავაზობს ნაშრომის განსაკუთრებულ, აქამდე უცნობ ნარატივს, მაშ, მისი გამოცემის რა ინტერესი, ანდა რა საჭიროება უნდა ყოფილიყო?
შევეცდები შესაფერისი პასუხი (სრული და დასაბუთებული), ანდა პასუხები მოგახსენოთ. უპირველეს ყოვლისა, არსებული გამოცემების არსი ჩანაწერების იმ სახით გასაჯაროება გახლდათ, როგორიც ეს მამაჩემის არასტანდარტული წერის მანერას (ხშირად გარეგანი ძალდატანების ხარჯზე) შეეფერებოდა. ასევე მინდოდა გამომეკვლია ნარატივის საფეხურების თანამიმდევრობა და მოვლენათა განვითარების ჩემეული შეხედულებები გამეზიარებინა.
იმავდროულად, "შუახმელეთის მატიანეში" გადმოცემული "პირველი ეპოქა" მატიანის ორ მიმართულებას ქმნის. ცხადია, ეს არის მატიანე - მთელი შუახმელეთისა და იქ მომხდარი მოვლენების ქრონიკები; თუმცა იგი ასევე არის ლიტერატურულ კონცეფციათა წლობით განცდილი ცვლილების ისტორიაც, რომელშიც სხვადასხვა დროს წიგნებში გაბნეული ბერენისა და ლუთიენის ამბავიც შედის. უფრო მეტიც, მას შემდეგ, რაც ეს ამბავი ნელი შექმნის პროცესში მყოფ "სილმარილიონს" დაუკავშირდა და მის მნიშვნელოვან და განუყოფელ ნაწილად იქცა, თქმულების განვითარება "ადრეულ დღეთა ისტორიის" დასრულებულ ხელნაწერთა გვერდებზეც გამოჩნდა.
"შუახმელეთის მატიანეში", ბერენისა და ლუთიენის ამბის, როგორც დამოუკიდებელი და გამართული ნარატივის კვალდაკვალ მიყოლა იოლი ნამდვილად არ გახლდათ.
1951 წელს დაწერილ, ხშირად ნახსენებ წერილში მამაჩემი მას "სილმარილიონის" ერთ-ერთ უმთავრეს ამბად მოიხსენიებდა, ხოლო ბერენზე ამბობდა, რომ ის "გაძევებული მოკვდავი იყო, რომელიც წარმატებას აღწევს (ლუთიენის - ელფთა სამეფო სისხლის მიუხედავად, უბრალო ქალწულის მხარდაჭერით) იქ, სადაც არმიები და მეომრები ვერას გახდნენ, იგი მტრის ციხესიმაგრეში შეაღწევს და რკინის გვირგვინიდან სილმარილს ჩამოჭრის. ასე მოიპოვებს ლუთიენის ხელს და უკვდავისა და მოკვდავის ბედი ერთმანეთს დაუკავშირდება.
"ეს ამბავი (ვფიქრობ, ძლიერი და წარმტაცი) არის ერთდროულად საგმიროც, ზღაპრულიცა და რომანტიკულიც. მიუხედავად იმისა, რომ მასში ბუნდოვნადაა წარმოჩენილი მთლიანი ფონი, ის მაინც ფუნდამენტურ რგოლს წარმოადგენს ამბავთა ჯაჭვში, რომლის რგოლები ჯერ კიდევ ბოლომდე არ დაჰკავშირებია ერთმანეთს".
მეორე მხრივ, ამ წიგნში ორმაგი ჩანაფიქრი ჩავდე. პირველი ის, რომ - ბერენისა და ტინუვიელის (ლუთიენის) ამბავი განვაცალკევე და რამდენადაც შევძელი, დამოუკიდებლად
ჩუქება
