უილიამ ფოლკნერი უილიამ ფოლკნერმა (1897-1962), გაღატაკებული პლანტატორის შთამომავალმა, მთელი სიცოცხლე გაატარა ამერიკის შეერთებული შტატების შუაგულ სამხრეთში ე.წ. “ღრმა სამხრეთში“, მისისიპის შტატის პატარა ქალაქ ოქსფორდში, ყოფილ პლანტატორულ და მონათმფლობელურ მხარეში, რომელიც მეოცე საუკუნის ოციან წლებშიაც ძალზე ჩამორჩენილ მხარედ ითვლებოდა ეკონომიკურად და კულტურული თვალსაზრისითაც. ფოლკნერმა დიდი ღვაწლი დასდო ამერიკის შეერთებული შტატების სამხრეთის შტატების ლიტერატურისა და საერთოდ კულტურის აღორძინების საქმეს. მან მთელი თავისი შემოქმედება სამხრეთის შტატების წარსულისა და აწმყოს დასურათებას მიუძღვნა.
უ. ფოლკნერმა მოღვაწეობა დაიწყო ოციან წლებში და შემდგომში ამერიკის ეროვნული ხელოვნებისა და ლიტერატურის ინსტიტუტშიაც იყო არჩეული, ამერიკის ხელოვნებისა და ლიტერატურის აკადემიაშიც, მაგრამ მისი სახელი ბევრმა ამერიკელმა მხოლოდ 1950 წელს გაიგო, როცა მწერალს ნობელის პრემია მიენიჭა. ფოლკნერი ამ დროისათვის საკმაოდ იყო ცნობილი ევროპის ქვეყნების ლიტერატურულ წრეებში, განსაკუთრებით საფრანგეთში, სადაც იგი თარგმნილიც იყო და საინტერესო გამოკვლევებიც არსებობდა მის შემოქმედებაზე. მწერლის სამშობლოში კი, თუ მხედველობაში არ მივიღებთ რამდენიმე დადებითი ხასიათის წერილს, ფოლკნერს კიცხავდნენ რთული რიტორიკული სტილისათვის, გრძელი, მძიმე წინადადებებისთვის, აცხადებდნენ რეაქციონერად, კოშმარებით აღსავსე, მელოდრამატული, ლამის სადისტური რომანების ავტორად. მაგრამ ნობელის პრემიის მიღების დროს მის მიერ წარმოთქმულმა სიტყვამ, მწერლის ჰუმანურმა მოწოდებამ აღტაცება გამოიწვია მსოფლიოს მოწინავე ადამიანებში, ხოლო ამერიკულმა ლიტერატურათმცოდნეობამ ახალი თვალით შეხედა ფოლკნერის შემოქმედებას. მკვლევარებიც და მფლობელებიც მანამდე შეუმჩნეველ სიღრმეებში ჩაახედა. მწერლის შემდგომმა ნაწარმოებებმა კიდევ უფრო ნათელჰყო, რომ მისი მთელი შემოქმედება - ეს იყო დაძაბული ძიება და სწრაფვა ჰუმანიზმისაკენ.
უ. ფოლკნერმა შექმნა ლეგენდარული ოლქი და უწოდა “იოკნაპატოფა“ (ინდური სახელწოდებაა); ოლქის ცენტრს - ჯეფერსონი. ეს ლეგენდარული სამყარო, თავისი ფანტაზიის ნაყოფი, მრავალფეროვანი პერსონაჟებითა და ლეგენდარული გმირებით დაასახლა. “იოკნაპატოფას ოლქის“ ციკლში თოთხმეტი რომანი და მწერლის მოთხრობების უმრავლესობა შევიდა.
ფოლკნერი ასამდე მოთხრობის ავტორია. მას აქვს, აგრეთვე, ჟანრობრივად შერეული ნაწარმოები რომანი-პიესა: “სამონაზვნო რექვიემი“ (1951 წ.). ეს ნაწარმოები პიესაა იმდენად, რამდენადაც მასში დიალოგები ჭარბობს, ხოლო რემარკების ნაცვლად მასში ძალიან ვრცელი ეპიკური აღწერილობაცაა მოცემული, რითაც რომანს უახლოვდება. სწორედ ამ რომანიდან აღებული დიალოგები გამოსცა პიესად ცნობილმა ფრანგმა მწერალმა ალბერ კამიუმ და მკითხველს მიაწოდა როგორც დამოუკიდებელი ნაწარმოები.
ფოლკნერის მხატვრული აღმოჩენების ბრწყინვალე შედეგი გახლავთ მისი უზარმაზარი მოცულობის პროზაული მემკვიდრეობა, ისეთი მნიშვნელოვანი რომანები, როგორიცაა “ჯარისკაცის საზღაური“ (1926 წ.), “სარტორისი“ (1929 წ.), “ხმაური და მძვინვარება“ (1929 წ.), “მომაკვდავი რომ ვესვენე“ (1930 წ.), “სავანე“ (1931), “აგვისტოს ნათელი“ (1932 წ.), “აბესალომ, აბესალომ!“ (1936 წ.), “სოფელი“ (1940 წ.), “ჩამოვედ, მოსე“ (1942 წ.), “ნეშტის გამთხრელნი“ (1948 წ.), “იგავი“ (1954 წ.), “ქალაქი“ (1957 წ.), “სახლი“ (1959 წ.), “გამტაცებელნი“ (1962 წ.).
უილიამ ფოლკნერი, დიდი ამერიკელი მწერალი, დღეს უკვე მეოცე საუკუნის კლასიკოსადაა აღიარებული.
წარმოდგენილ კრებულში შესულია მისი დიდი შემოქმედების მცირედი ნაწილი.
ციალა თოფურიძე
ჩუქება
