1 - აბა, რას იტყვი? ოთხმოცდაექვსის რომ მოიყარა, მამაჩემი მარჯვენა თვალით თითქმის ვეღარ ხედავდა. სხვაფრივ, მიუხედავად ხანდაზმულობისა, შესაშურად ჯანმრთელი ჩანდა, როცა ფლორიდელმა ექიმმა ბელის დამბლის დიაგნოზი დაუსვა. შეცდომით დასმული დიაგნოზი იყო, რადგანაც ბელის დამბლა ის ვირუსული ინფექციაა, სახის ცალი მხარის დროებით პარალიზებას რომ იწვევს.
დამბლა სრულიად მოულოდნელად დაეცა, ნიუ-ჯერსიდან უესტ-პალმ-ბიჩში ჩაფრენის მეორე დღესვე. იქ, ქვეიჯარით ნაქირავებ ბინაში, გამოზამთრებას აპირებდა სამოცდაათი წლის პენსიონერ ბუღალტერთან, ლილიან ბელოფთან ერთად. დედაჩემი 1981-ში გარდაიცვალა და მისი გარდაცვალებიდან ერთი წლის თავზე უკვე ლილიანთან გააბა სასიყვარულო ურთიერთობა.
უესტ-პალმ-ბიჩის აეროპორტში თავს ისე მხნედ გრძნობდა, მებარგულის დაქირავება არც უფიქრია (თანაც, მისთვის გასამრჯელოც ხომ უნდა გადაეხადა?). ჰოდა, ბარგი სულ თვითონ ათრია ტაქსების გაჩერებამდე. მეორე დილას სააბაზანოს სარკეში ჩაიხედა და დაინახა, რომ სახის ცალი მხარე თითქოს მისი არ იყო – წინა დღით თავის სრულიად ჩვეულებრივ სახეს ახლა საერთოდ ვეღარ ცნობდა: უსინათლო თვალის ამობრუნებული უპე ქვემოთკენ ჰქონდა დაქაჩული, ლოყა – ისეთი მომჩვარული, თითქოს ვიღაცამ ძვლები გამოაცალა, პირი კი – ასიმეტრიული და ცალ მხარეს მოქცეული.
მარჯვენა ლოყა ხელით დააბრუნა იმ მდგომარეობაში, წინა ღამით რომ ჰქონდა, და ასე ეჭირა, სანამ ათამდე დაითვლიდა. იმ დილას ეს პროცედურა რამდენჯერმე გაიმეორა (და ამის მერეც სისტემატურად იმეორებდა), მაგრამ, ხელს გაუშვებდა თუ არა, ლოყა ისევ უსიცოცხლოდ ჩამოეკიდებოდა ხოლმე. თავს იმშვიდებდა – ეტყობა, ცუდად ვიწექი და ცალი მხარე ძილისას მომეთელაო. მაგრამ გულის სიღრმეში დარწმუნებული იყო, რომ ინსულტმა დაარტყა. მამამისი სწორედ ინსულტმა დაახეიბრა 1940-იან წლებში, ჰოდა, თვითონაც რომ დაბერდა, რამდენჯერმე მითხრა, არ მინდა, ისე წავიდე, როგორც მამაჩემი – ლოგინად ჩავარდნა არ მინდა, ყველაზე მეტად მაგისა მეშინიაო. მიყვებოდა, როგორ აკითხავდა მამას დილაადრიან, სამსახურში მისვლამდე, და მერე საღამოობითაც, შინ დაბრუნებამდე. დღეში ორჯერ უკიდებდა სიგარეტს და პირში სჩრიდა, საღამოობით კი საწოლთან ჩამოუჯდებოდა და იდიშზე გამოცემულ გაზეთებს უკითხავდა. ასეთნაირად დაუძლურებულმა, სრულიად უსუსურმა სენდერ როთმა, რომლის ერთადერთი ნუგეშიც სიგარეტის გაბოლება იყო, თითქმის მთელი წელი გაქაჩა – მანამდე, სანამ ერთ ღამესაც, 1940-ში, ინსულტმა არ გაუმეორა. საბრალო მამაჩემი დღეში ორჯერ იჯდა მასთან და უყურებდა, როგორ ნელ-ნელა კვდებოდა.
ექიმმა, რომელმაც ბელის დამბლის დიაგნოზი დაუსვა, დაარწმუნა, მალე სახე მთლიანად თუ არა, ნაწილობრივ მაინც აღგიდგებათო. დიაგნოზის დასმიდან რამდენიმე დღეში ექიმის სიტყვები მამას უზარმაზარი კონდომინიუმის სექციაში მცხოვრებმა სამმა პირმაც დაუდასტურა – სამივეს გადატანილი ჰქონდა იგივე დაავადება. მათგან ერთ-ერთს ოთხი თვეც კი უწვალია სახის ბოლომდე აღდგენამდე, მერე კი, ერთ მშვენიერ დღეს, სრულიად მოულოდნელად გამოჯანმრთელებულა.
მამაჩემს კი საშველი არ დაადგა.
მალე მარჯვენა ყურზე დაყრუვდა. ფლორიდელმა ექიმმა ყური გაუსინჯა, სმენის დაქვეითების ხარისხი დაუდგინა და უთხრა, ამას ბელის დამბლასთან საერთო არაფერი აქვს, ასაკობრივი დაყრუებაა, ალბათ ყურს ნელ-ნელა გაკლდებოდათ, ისევე, როგორც თვალის ჩინი, და მხოლოდ ახლაღა შენიშნეთო. ამჯერად, როდესაც მამამ ჰკითხა, როგორ გგონიათ, პარალიზებული სახე როდის აღმიდგებაო, ექიმმა უთხრა, რადგან ამდენ ხანს არ აღგიდგათ, ეს ის შემთხვევაა, როცა აღარც აღგიდგებათ, ასეც ხდება ხოლმეო. მერე დაამშვიდა, ღმერთს ნუ სცოდავთ, აი, ნახეთ, მაგ ცალი თვალით დაბრმავების, ცალი ყურით დაყრუებისა და ნახევარი სახის მოქცევის გარდა, ისეთი ჯანსაღი ბრძანდებით, თქვენზე ოცი წლით ახალგაზრდასაც შეშურდებაო.
კვირაობით რომ ვურეკავდი, ვგრძნობდი, დამბლის შედეგად მეტყველება თანდათან უფრო და უფრო ბუნდოვანი უხდებოდა; დროდადრო კი ისე ლაპარაკობდა, როგორც დანტისტის სავარძლიდან წამომდგარი კაცი, ნოვოკაინის მოქმედება რომ არ გასვლია. მის მოსანახულებლად ფლორიდაში გადაფრენილს მთლად თავზარი დამეცა – უკვე ისეთ ადამიანს ჰგავდა, მეტყველების უნარი საერთოდ რომ აღარ გააჩნია.
– აბა, – მითხრა შეხვედრისთანავე ჩემს სასტუმროში, სადაც ის და ლილი სადილად დავპატიჟე, – რას იტყვი? – აი, ეგრე პირდაპირ მაჯახა, როცა მის საკოცნელად დავიხარე. ის და ლილი გვერდიგვერდ ისხდნენ სასტუმროს ფოიეს ორადგილიან, რბილ, გობელენგადაკრულ დივანში ჩაფლულები. ყელი მოიღერა და სახე მომიშვირა, ცვლილებები კარგად რომ დამენახა. ბოლო წელიწადს, დროდადრო, მარჯვენა თვალზე შავ სახვევს იკეთებდა ქარისა და შუქისაგან დასაცავად, ჰოდა, თვალახვეული, მომჩვარული ლოყით, მოქცეული პირითა და წონაში საგრძნობლად დაკლებული რომ დავინახე, დრამატულად შეცვლილი მომეჩვენა ელიზაბეტში ბოლო შეხვედრასთან შედარებით – დაჩიავებულ, უძლურ ბერიკაცად ქცეულიყო. დაუჯერებელი იყო, რომ სულ რაღაც ექვსი წლით ადრე, იმ ზამთარს, როცა დედაჩემის გარდაცვალების მერე ბალ-ჰარბორში გადავიდა საცხოვრებლად თავის ძველ მეგობარ ბილ უებერთან ერთად, მეზობლად მცხოვრები მდიდარი ქვრივების ყურადღების ცენტრში მოექცა. ერთობ ელეგანტურ ზოლიან პიჯაკსა
ჩუქება
