I სერგეი ლუგოვოიმ დავალება შეასრულა და ახლა გენერლის მისაღებში იჯდა. ეს ოთახი უფრო კომფორტულად გამოიყურებოდა, ვიდრე უშიშროების სამსახურების ძლევამოსილი გენერლების ძველ ფილმებში ნაჩვენები ოთახები. მსგავსება მხოლოდ ეს იყო – სახელმწიფოს მეთაურის ფოტო კედელზე.
– ამხანაგო ლუგოვოი, გენერალი გთხოვთ.
– მობრძანდით, სერგეი ვლადიმიროვიჩ.
გენერალი ჟდანოვი – მთავარი სამმართველოს ანალიტიკური მიმართულების ხელმძღვანელი. სამოქალაქო ტანსაცმელში ჩაცმული, სპეცსამსახურის წარმომადგენელს არ ჰგავდა. არადა, ის არის მთავარი „სპეცოპერაციების“ დამგეგმავი იმ ქვეყნების წინააღმდეგ, რომლებშიც რუსეთს სამხედრო-პოლიტიკური ინტერესი აქვს.
ლუგოვოი – 35 წლის გამორჩეული ანალიტიკოსი. მამა სამხედრო იყო, რომელიც გუდერმესთან, ჩეჩნეთის მეორე ომში დაიჭრა და ორი წლის თავზე მოსკოვში, საავადმყოფოში გარდაიცვალა.
სერგეი კარგად სწავლობდა. სკოლაში ბევრს კითხულობდა, განსაკუთრებით მხატვრულ ლიტერატურას. უნივერსიტეტში მოსწონდა ჯგუფელი, რომელმაც კარგ ჯაზს აზიარა. სამი უცხო ენა ისწავლა – ინგლისური, გერმანული და ფრანგული. დედა, ლილია იაკირი, ფრანგულის მასწავლებელი იყო. მან ასწავლა ბოდლერის ლექსები. უნივერსიტეტში, ბოლო კურსზე მოულოდნელად დაინტერესდა პოლიტიკითა და ისტორიით.
– თქვენი წინადადება ძირითადად მოწონებულია. დეტალებია დასაზუსტებელი. დრო ცოტა გვაქვს.
– როდის უნდა დავიწყოთ, ამხანაგო გენერალო?
– ორ კვირაში. ორ-სამ თვეში ევროპული საბჭო გადაწყვეტილებას მიიღებს. თუ ვერ დავასწარით, პირდაპირი ინტერვენცია მოგვიწევს. იმას ეგ იდეა არ მოსწონს. გენერალმა სიტყვების მნიშვნელოვნების ხაზგასასმელად საჩვენებელი თითი აწია და ზემოთ აიხედა.
ზუსტად ერთი თვის წინ ლუგოვოი გენერალ ჟდანოვთან დაიბარეს. გაუკვირდა, რადგან გენერალი მისი რანგის თანამშრომლებს არ ხვდებოდა.
– ამიერკავკასიას ვკარგავთ. აზერბაიჯანი თურქულ ორბიტაზეა, საქართველო ევროპასთან ძალიან ახლოსაა. სომხეთი მას კვალში მიჰყვება. თუ საქართველო გაძვრა, ეგენიც გაძვრებიან. საჭიროა სასწრაფო ზომები.
– ომი?
– კი, ოღონდ – სამოქალაქო.
ლუგოვოი გენერალს მიაშტერდა.
– მსგავსი დავალებით სხვა ჯგუფებსაც მივმართავთ, ვეძებთ გზებს. თქვენ ერთ კვირას გაძლევთ.
ლუგოვოი კავკასიისა და ცენტრალური აზიის დეპარტამენტში მუშაობდა. ბოლო წლის განმავლობაში მის მიერ შემუშავებული ანალიტიკური დოკუმენტები გენერლის მაგიდაზე ხვდებოდა. მისი პორტფოლიო არა მარტო სტანდარტულ ანალიზს, არამედ „განსხვავებული“ იდეების მოფიქრებასაც მოიცავდა. ლუგოვოი არ იყო ამ ტიპის სამუშაოთი კმაყოფილი, რადგან ვერ ხვდებოდა მის მნიშვნელობას. თუმცა მოქმედებდა ისე, როგორც მამა ასწავლიდა. რატომღაც იმ დღეებში აეკვიატა გერმანული ანგაჟირებული ფრაზა „Ordnung muss sein“. („წესრიგი უპირველეს ყოვლისა“.)
გაუჭირდა. იცოდა, რომ კავკასიაში ღერძი სახელმწიფო საქართველოა. საქართველოს შესახებ არაერთი გვერდი გადაიკითხა – ოპერატიული მასალები, კომპრომატები პოლიტიკურ, საზოგადოებრივ, სამეწარმეო თუ რელიგიურ ლიდერებზე. ხელახლა გადაავლო თვალი „მოკლე დისკურსს საქართველოს უახლეს ისტორიაში“. „სრულფასოვანი“ სურათის მისაღებად წვდომა მისცეს ტოპლიდერებისა და ელიტების იმ წარმომადგენლების დოსიეებზე, რომლებიც მათი სპეცსამსახურების მიერ იყვნენ „გადაბირებულნი“.
დაიმახსოვრა ციტატა, რომ ქართველი ხალხი კონსერვატიულია, ქართველებს უყვართ სიცოცხლე, თუმცა ბევრს ლაპარაკობენ წარსულზე – „პატარა ხალხის კომპლექსები, რომელსაც ჰგონია, რომ დიდი ისტორია აქვს“.
ის ორი მიმართულებით ფიქრობდა. ყველაზე მტკივნეული იქნებოდა ან მომავალში ყველაზე მნიშვნელოვანი მიზნის მიღწევისთვის ხელის შეშლა, ან წარსულთან დაკავშირებული დიდი სიმბოლოს გათელვა.
ლუგოვოის არ უყვარდა კავკასიელები, განსაკუთრებით ჩეჩნები. არც ქართველები უყვარდა. უყვარდა მხოლოდ ერთი ქართველი – იოსებ კობა ჯუღაშვილი. ამავდროულად, მისთვის ის იყო ყველაზე დიდი რუსი – დღეს ბევრი რუსი ფიქრობს ასე. მან ისიც იცოდა, რომ სტალინი ბევრი ქართველისთვის ყველაზე დიდი ქართველია. კითხვა გაუჩნდა – თავად რომ ყოფილიყო ქართველი, შეეგუებოდა ყველაზე დიდი თანამემამულის სხვა ქვეყნის მიწაში სიმბოლურ არსებობას?
საარქივო მასალებში ამოიკითხა, რომ 1956 წელს იმდროინდელი საბჭოთა ლიდერის, ხრუშჩოვის მიერ სტალინის კულტის გამოცხადებას თბილისი აუჯანყდა. დაამახსოვრდა ერთ-ერთი თვითმხილველის მონაყოლი: „კავშირგაბმულობის შენობასთან ნაცნობი გოგონა ბელადზე ლექსს კითხულობდა. ამ დროს ატყდა სროლა და გოგონა დაეცა, ის ტყვიით მოკლეს. რუსთაველის მთელი გამზირი ხოხვით გავიარე. სტალინი ჩემთვის დიდი ქართველი იყო. იმ დღეს ორჯერ გვესროლეს: თავდაპირველად – დიდ ქართველს, მეორედ – საქართველოს, დიდი ქართველის და ჩემს პატარა სამშობლოს“.
მას გაახსენდა საბჭოთა პერიოდის ქართული ფილმი „მონანიება“, რომელიც მოსკოვის ნებართვის გარეშე გადაიღეს საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის თავმჯდომარის უშუალო მითითებით. ეს მოხდა საბჭოთა კავშირის დაშლამდე რვა წლით ადრე.
იმ ფილმის მიხედვით, წინა დღით დაკრძალულ ძველ საბჭოთა ჩეკისტს ამოთხრილს უკან უბრუნებენ ოჯახს. ამოთხრილი მიცვალებული ჭირისუფლებს დილით ეზოში, გადახდილი კუბოთი, ხეზე აყუდებული ხვდებათ. ამას გარდაცვლილი ჩეკისტის მიერ დიდი ხნის წინ რეპრესირებული მშობლის შვილი აკეთებს ჯალათისთვის სამაგიეროს გადახდისა და სამართლიანობის აღდგენის მიზნით. ეს მეორე საქართველოა, რომელსაც სძულს საბჭოეთი და მისი ბელადები.
ლუგოვოი ყოველდღე ფეხით გადიოდა გრძელ გზას, რადგან ასე უკეთესად
ჩუქება
