სკანდარა ეძღვნება გომბორელი ალიბაის, თვირთვილათ რეზოს (რეზო გახუტელაშვილის), ოთარ თიღილაურის, ვალიშას, აბრამა შეთეკაურის, მამაჩემი ჯემალას (ჯემალ ქურხულის) ნათელ ხსოვნას; ასევე პაკოზას (გოგია ქისტაურს), ვალერა კორნილოვს, თორღვა ანატორელს, ვალერა ვაისმანს, ისკანდერას, რომლებიც, მადლობა ღმერთს, ცოცხლები არიან და კიდევ სხვა გომბორელ მაგარ ბიჭებს – ქართველებს, ოსებს, აზერბაიჯანელებს,ებრაელებს – ამ ქვეყნადაც და საიქიოშიც...
„მე კარგად ვიცი, რას ველოდები,
მაგრამ არ ვიცი, რა მელოდება
და ამიტომაც ჩემი ცოდვები
მიუტევებელ რჩება ცოდვებად...“
ოთარ ჭილაძე
მე რომ მანდ მოვალ, მოვუყვები ქრისტე ღმერთს, რატომ უნდა იყო შენ სამოთხეში! მანამდე კი სულ სხვა ამბავს ვიტყვი...
გომბორი ჩემი სოფელია. მამაჩემის, ჯემალას დედულეთი. მამაჩემი ერთადერთი იყო ჩვენს გვარში, რომელსაც თავისი დედის მხარე – მათურიდან ჩეჩენ მოყვარეებთან ჩამოწოლილი სისხლის გამო გადმოხვეწილი ფშავლები – ისევე უყვარდა და სცემდა პატივს, როგორც თავის ქურხულებს. მისთვის გომბორი იგივე იყო, რაც პპაბლო ესკობარის კორეშისა და მთავარი მეტოქისთვის, ხოსე როდრიგეს გონსალო გაჩასთვის, მშობლიური რანჩო – „ელ პაჩო“. იმ ხოსე როდრიგეს გონსალო გაჩას მეტსახელად “El mexicano”-ს ეძახდნენ, რადგან ბილწსიტყვაობა უყვარდაო. ეტყობა, მექსიკელებს ლათინოსებში ისეთივე გინების მოყვარული ხალხის სახელი აქვთ, როგორიც კახელებს საქართველოში. ჰოდა, ეგ ხოსე როდრიგო გონსალო გაჩა, იგივე “El mexicano”, მიუხედავად თავისი 3 000 000 000 დოლარი (3 მილიარდი დოლარი) კაპიტალისა, მშობლიური რანჩოდან ვერავინ გამოიყვანა და ვერც ადგილობრივ გლეხებთან მოედანზე ბირჟაობას, საღეჭი თამბაქოს ფურთხებასა და კოლუმბიური ესპანური ცხრასართულინი გინების – “jodida policiame cago en vuestra puta madre cabrones de mierda”, “hijo de la gran puta”, “jodidos bodrios y cucaros”, “matare a todos maltidas arrabaleras”, “cabron” და “bastardo”-ს ჩამორაკრაკებას გადააჩვია ვინმემ. აამ რანჩოს დაცვის დროსვე დაიღუპა FBI-ისა და კოლუმბიის სპეცდანიშნულების რაზმთან ბრძოლისას, როდესაც დაინახა, როგორ დაეცა მისი ტყვიაგარტყმული ბიჭი და სიმწრისგან აღრიალებული გახსნილი ხელყუმბარით შეუვარდათ, თავი აიფეთქა და რამდენიმე სპეცნაზელიც აიყოლა ცაში.
მამაჩემი ჯემალა, ძველი ქართული წესით, დედის ანუ პაპამისი იაკობის სახლში, დაიბადა 1944 წლის 20 ივლისს. მეც მახსოვს ის ბებიაქალი, რომელმაც მამაჩემი ამ ქვეყნად მოავლინა. სულ იმას იხსენებდა, წვიმიანი დღე იყო და ქოლგა დავკარგეო. ამ პაპა იაკობს, იაკობ გახუტელაშვილს, რომელიც „წინა დღეშიც“ მყავს მოხსენიებული, ამ მხარეში გიჟ-იაკობას ეძახდნენ, რადგან ჯერ კიდევ 17 წლისამ ოქროსფერნაწნავიანი ჩეჩნის გოგო გადმოიტაცა ითუმ-ყალედან. ალბათ იმ ჩეჩნის გოგოსაც უყვარდა და გამოჰყვა, თორემ ერთი დაცერებული, სიფრიფანა ფშავლის ბალღი იყო, კავკასიონის ბილიკებზე გოგოს ძალით ზურგზე მოკიდებულს როგორ გადმოიყვანდა? მე ჩეჩნებს კარგად ვიცნობ კაციან-ქალიანად და ჩეჩნის გოგოებს, თუ თვითონ არ არიან შეყვარებულები და არ მოგყვებიან, ეგრე ადვილად ვერ მოიტაცებ. ასეა თუ ისე, მოიყვანა ცოლად იაკობამ ეს ჩეჩნის გოგო.
მაშინ არც ისე იშვიათი იყო მთაში ასეთი შერეული ქორწინება. ქრისტიანობაშიც და ისლამშიც უფრო ძველი, ნახევრადწარმართული გავლენები იგრძნობოდა, საერთო ხატობებს მისდევდნენ, მაგალითად, ანატორის ხატს, რომელსაც დღემდე რჯულიან-ურჯულოთ სალოცავს ეძახიან. ეთნიკურად, გენეტიკურად და იერით ხომ ლამის ერთნი იყვნენ. მათურაში დღემდეა ამბავი დარჩენილი: მათურელები უკანა ფშავში ქორწილში წასულიყვნენ, სოფელში მარტო ქალ-ბალღიღა დარჩენილიყო. ეს ამბავი ჩეჩნებმა გაიგეს და სოფელს დაესხნენ, ხატის საგანძური ვერცხლეულის გატაცება ჰქონდათ გუნებაში. ქალები და ბავშვები შიშით და ტირილით გაქცეულან ტყისკენ და საქონელიც, რაც მოუსწრიათ, გაურეკიათ. ერთადერთი მათურაში გამოთხოვილი ჩეჩნის გოგო არ დაბნეულა, შევარდნილა სახატეში, სადაც ქალის სათოფეზე მიკარებაც კი არ შეიძლება, დაუხვეტავს მთელი საგანძური და თავის თანამემამულეებს მათურხევის ცნობილ ჩანჩქერში დამალვია. ვერ უპოვიათ ჩეჩნებს ჩანჩქერს ამოფარებული, თავისი, ფშაველს გამოყოლილი გოგო და დამრჩალან ცარიელები. იმის მერე ტრადიციაა, მათურას მთავარანგელოზის ხატის ყმა ხატობაში რომ ადის, თან თუ ცოლიც ახლავს, ვინც უნდა იყოს, სულ რომ შვედეთის პრინცესა მადლენა გამოჰყვეს, ქმარმა კარგად მოდიდებულ და გაჩქარებულ მათურხევში უნდა გადააგდოს იმ ჩანჩქერში დამალული, ხატის განძის გადამრჩენელი ჩეჩენი გოგოს საპატივცემულოდ და სახსოვრად. ხატობაში დამთვრალი ფშავლები არც იმას ნაღვლობენ, იცის თუ არა იმ გოგომ ცურვა, ხან წყალიც წაიღებს პატარძალს და არის მერე ერთი გამოკიდაობა, ხარხარი და ყიჟინა.
მოკლედ, იმის თქმა მინდოდა, რომ ასეთი ქორწინებები მაშინ არც ისეთი იშვიათობა იყო, მაგრამ იმ ჩეჩენი გოგოს მამას დიდად უუკადრისებია, ვიღაცა „კირისტე ფხიიემ“ – ქრისტიანმა ფხოველმა – ვაინახები დღემდე ასე ეძახიან თავის მეზობელ ქართველ მთიელებს – ქალი როგორ მომტაცაო. ჩაუსაფრდა პაპა იაკობის მამას – დარჩიას, ჰკრა ბერდანკის ტყვია და გადააგდო მკვდარი თავის ტყაპუჭიან,
ჩუქება
