სიყვარული და პედაგოგიკა -
პროლოგი მავანი იტყვის, ეს თხზულება მწერლის სავალალო, თანაც ფრიად სავალალო შეცდომააო და ექნება კიდეც ამის საბაბი.
უთუოდ ახირებამ თუ სულსწრაფობამ, ყოველთვის და ყველაფერში ამ მზაკვარმა მრჩეველმა, დააწერინა ეს რომანი, – თუკი ამას რომანი ჰქვია, – ჩვენ თავად ვერ ვიკისრებთ ამ ჟანრის განსაზღვრას. კაცი ვერ გაუგებს, მაინც რისი თქმა სურს ავტორს და წიგნის მთავარი წუნიც ეს გახლავთ. ეტყობა, მწერალს ბევრი მავნე წიგნი წაუკითხავს და სწორედ ამიტომაც აჰკვიატებია სრულიად უგუნური სურვილი, ახირებულ კაცად წარმოაჩინოს თავი, წეროს ათასგვარი უცნაურობანი და, რაც კიდევ უფრო სამწუხაროა, სულ შხამი და ბალღამი ანთხიოს. მართლაც, წიგნში პირველი სტრიქონიდან მოყოლებული ბოლომდე, ერთთავად ვიღაცას თუ რაღაცას ედავება და გამუდმებით ბუზღუნებს.
ეს ჩვენი რომანი უხამსი მახვილსიტყვაობის, უგერგილო ქილიკისა და სულელური აზრების ნამდვილი დომხალია და თუ ალაგ მაინც გაიელვებს ორიოდე დახვეწილი გამონათქვამი, იმასაც უმალ კონსეპტისტური ტალღა გადალეკავს ხოლმე. ჩანს, ავტორი, ასე თუ ისე, მაინც ერიდება თავისი პირით ილაპარაკოს ამდენი აბდაუბდა და ეშმაკურ ხერხს მიმართავს – ყველაფერს, რასაც სინამდვილეში თვითონ ფიქრობს, ვითომ ხუმრობით, სულ იმ თავის მასხარა და ყეყეჩ პერსონაჟებს ათქმევინებს. თუმცა ეს ხერხი ბევრისთვის უცხო კი არ არის, მაგრამ მისაბაძად და სანიმუშოდ, სულერთია, მაინც ვერ მივიჩნევთ.
მავანს ეგებ მოეჩვენოს, რომ ეს რომანი იმდენად სისულელის წინააღმდეგ არ არის მიმართული, – რაც ხშირად იჩენს ხოლმე თავს მეცნიერებას მიტმასნილ და პედაგოგიური გზნებით შეპყრობილ ადამიანთა შორის, – რამდენადაც თვით მეცნიერების და კერძოდ, პედაგოგიური მეცნიერების წინააღმდეგ; ამავე დროს იმასაც ვაღიარებთ, რომ ავტორს, შესაძლოა, სულაც არ ჰქონია ასეთი განზრახვა, – მაგრამ არც თავი შეუწუხებია, ამაში დავერწმუნებინეთ, – რადგან ყველას მშვენივრად მოეხსენება, თავადვე გახლავთ მეცნიერიცა და პედაგოგიც.
ასე გეგონებათ, გაუსაძლისი ქავილი ასტყდომიაო, ერთთავად ცმუკავს და სულ იმაზე უჭირავს თვალი, როგორმე ააფორიაქოს მკითხველი, იმის მაგივრად, რომ შეიყოლიოს და გაართოს, პირიქით, აბუჩადაც კი იგდებს და დასცინის ყველას, ვისაც მისი ხუმრობა არ ესმის. მართლაც რომ ვერაფერს გაუგებ. თითქოს დარბაისელი, თავდაჭერილი კაცია, გარკვეული საზოგადოებრივი მდგომარეობაც უკავია, არასდროს უთქვამს და არც ჩაუდენია რაიმე ისეთი, რაც დადგენილ ნორმებს არღვევს, მაშ, რატომ უნდა იყოს ასე მტრულად განწყობილი სერიოზული ადამიანებისადმი, რატომ უნდა სძულდეს ის ხალხი, ვინც პირნათლად ასრულებს თავის მოვალეობას, ან მკაცრად იცავს ყოფაქცევის დადგენილ წესებს! თავადვე უთქვამს, და არაერთხელაც, ყველა ეგრეთ წოდებული სერიოზული კაცი, თავისი შინაგანი ბუნებით პირწავარდნილი რეგვენიაო და სწორედ ამაში ცდება თუ ცდება.
რატომღაც დაუჩემებია, ადამიანთა მანკიერების სათავე მათივე უკეთურობა კი არა, უბრალოდ, სიბრიყვეაო და ამის პატიება მართლა არ შეიძლება. ანდა ის როგორ დავიჯეროთ, რომ კაცი, რომელიც ასე ბეჯითად კითხულობს სახარებას, – ყოველ შემთხვევაში, ასეა ცნობილი, – ერთხელ მაინც არ ჩაუფიქრებია მათეს სახარების V თავის 22-ე მუხლს!
კიდევ ვიმეორებთ, ამ წიგნის ყველაზე თვალშისაცემი ნაკლი ის გახლავთ, რომ ვერც იმას ვხვდებით, ბოლოს და ბოლოს, რისი თქმა სურს მწერალს და ვერც ის დაგვიჯერებია, ვითომ მარტო ერთი სურვილი ამოძრავებდეს – ერთნი გააცინოს, მეორენი კი საგონებელში ჩააგდოს.
ახლა ერთიც ვთქვათ, ვინ მოუწონებს, რომ მათეს, ამ ბრძენკაცის რიდიც კი არა აქვს და კიდეც გვეცინება, თავი ისე რომ უჭირავს, ვითომც აღთქმა სულ არაფერ შუაში იყოს. მერედა, ასე ადვილი გამოსაცნობია და მით უფრო ადვილი ასახსნელი, რით ვერ აამა ამ ღირსეულმა ადამიანმა მწერალს? ანდა ის ვიკითხოთ, ამდენი წიგნის შემთხზველმა, ამდენის მცოდნემ, ბერძნული ლიტერატურის პროფესორმა, ერთხელ როგორ არ მოინდომა ამ ლიტერატურაზეც, ანუ სახარებაზე, რაიმე დაეწერა? ძალაუნებურად ეჭვი შეგეპარება, ეგებ მართლა კარგად არც იცის და ეშინია, საქვეყნოდ არ გამჟღავნდეს, რომ სწორედ იქ მოიკოჭლებს, სადაც დიდ მცოდნედაა აღიარებული? რაც არ ვიცით, რა გვეთქმის!
ახირებაო კი ვამბობთ, მაგრამ ამაზე უარესი რა გითხრათ, როცა ესპანურ ლიტერატურასაც კი ასეთი ავი თვალით უყურებს? კაცი იფიქრებს, ან ძალიან ცუდად უსწავლია, ან არადა, წინასწარ შექმნილი წარმოდგენით სწავლობსო, – თუკი საერთოდ სწავლობს, – თორემ როგორ უნდა ეთქვა, ესპანური ლიტერატურა უხამსობისა და მოუქნელი სტილის განსახიერებაა და ერთიანად სულელური საღი აზრის სულისკვეთებითაა გამსჭვალულიო. კარგი და კეთილი, ესპანური ლიტერატურა ხომ სძულს და სძულს, მაგრამ არც ფრანგული რომ ეფონება გულს! ხოლო თუ ერთისა და მეორის სული სადმე ერთმანეთს შეერწყა, მაშინ იტყვის ხოლმე, სწორედ ასეთ დროს იბადებიან მორატინის მსგავსი ტიპებიო.
ჩუქება
