ნაწილი პირველი Rêveries–Passions
„ყოველივე ძალ-მიც განმაძლიერებელისა
ჩემისა ქრისტეს მიერ.“
3
ახალი ნაკურთხი იყო ილია მეორე პატრიარქად, მამაჩემმა მე და ჩემს ტყუპისცალ დას ინგლისური რომ გაგვაცდენინა და გაკვეთილის მაგივრად სიონში წაგვიყვანა წირვაზე, სადაც ღვთისმსახურებას თავად ახალგაზრდა უწმინდესი და უნეტარესი აღავლენდა. მაშინ ინგლისური კავშირგაბმულობის სახლის თაღებიან ფლანგში გვიტარდებოდა, რომელიც თბილისის ომის დროს დაიწვა და მას შემდეგ აღარც აღდგენილა. ცოტა რამ მეჯავრებოდა ისე, როგორც ის გადავსებული და ჩახუთული აუდიტორია, სადაც მოწაფეები და მასწავლებლები თითქმის ერთნაირად წვალობდნენ მათთვის მართლაც ყველანაირად „უცხო“ ენასთან გასამკლავებლად. რა გასაკვირია, რომ გაკვეთილის ეკლესიაზე გაცვლას სიამოვნებით დავყაბულდი და ამ საიდუმლოსაც დიდხანს ვუნახავდი მამაჩემს.
იმ ასაკში წირვა-ლოცვისა რა უნდა გამეგო, მაგრამ რიტუალმა მომნუსხა – რიტუალმა, რომელიც ბავშვურ ფსიქიკაში აკრძალულსა და იდუმალთან პირველი შეხების სასიამოვნო განცდად დაილექა. წლების მერე მივხვდი, რომ ყველა რიტუალს თავისთავადი, შინაარსისგან სრულიად დამოუკიდებელი სიცოცხლე გააჩნია და შესაძლებელია, ბანალური სისულელეც სულისშემძვრელ რიტუალად აქციო. იმ საღამოს კი ლიტურგიაზე პირველად ვიყავი და არ ვიცოდი, რისი მოლოდინი უნდა მქონოდა. რამე უნდა „მომხდარიყო“? სულგანაბული ველოდი ამ მონოტონური მდინარების რაიმე ფორმით კულმინაციას, „კვანძის გახსნას“. ტყუპისცალს დაყრდნობილი, ვცდილობდი დამენახა, რა ხდებოდა კანკელს მიღმა და საკურთხევლიდან კათოლიკოს-პატრიარქის გამოსვლას სასწაულივით ველოდი...
ცოტა რომ წამოვიზარდე, პიონერთა სასახლიდან გამოსული, ხშირად ქაშვეთის ტაძარში ვატარებდი შუადღის მშვიდ საათებს. მიყვარდა ამ „ახალი სამთავისის“ იდილიური გარემო, გუდიაშვილის ლუში ფერები და ეკლესიაში ჩაბუდებული სიჩუმე, როგორც მუსიკა, რომელიც მხოლოდ მიტოვებულსა და ხავსმოდებულ ქართულ საყდრებში ჟღერს ასე ტოტალურად... ისედაც მცირერიცხოვანი მრევლი ამ დროს მთლად შეთხელდებოდა ხოლმე და ჩემს მყუდროებას ხელს აღარაფერი უშლიდა. ვიჯექი კედელთან და სხვადასხვა კუთხიდან მომავალი ჩურჩულისა და ბუტბუტის ფონზე ტაძრის ყველა დეტალს ვაკვირდებოდი. გაუთავებლად შემეძლო ერთი და იმავე ადგილის ხელახლა შესწავლა, აღმოჩენა, მოწონება ან დაწუნება. ზოგჯერ ახალი ნიუანსის პოვნა მახარებდა, ხანაც რომელიმე არასაკმარისად დახვეწილ დეტალს მეათასედ სრულვყოფდი წარმოსახვაში.
მაშინ მღვდლები ჯერ კიდევ თავმდაბალნი და უშუალონი იყვნენ. ჩემი ყველაზე ხშირი თანამოსაუბრე მათგან ყველაზე ახალგაზრდა, მამა ეფრემი იყო. რიდითა და ინტერესით ვეწაფებოდი მის ყოველ სიტყვას, თუმცა, არ მახსოვს, რა უფრო დიდ მოწიწებას იწვევდა ჩემში – მისი რიტორიკა თუ მისი ექოიანი ხმის ტემბრი... მაშინდელი საზომით, ზღვა ხალხი დადიოდა მის ქადაგებებზე – მარტოხელა, უპატრონოდ დარჩენილი მოხუცები, პოეზიის მოყვარული და სამშობლოსათვის თავდადებული შვილების გაჩენის სურვილით გულანთებული გაუთხოვარი ქალები, დიდი ხნის გაშიფრული და, როგორც მაშინ მეგონა, აქტუალობადაკარგული უშიშროების თანამშრომლები, შუახნის მოიმპოტენტო ინტელიგენტი მამრები და პატრიოტული იდეალიზმის ეიფორიაში მყოფი წვერღინღლიანი სტუდენტები... ხანდახან უხერხულობამდე სულელურ კითხვებს უსვამდნენ – თითქოს უნდოდათ, ყველაფერი სცოდნოდა და პირდაპირ, კონკრეტულად ეთქვა, რა შეიძლებოდა და რა იყო დაუშვებელი, როგორ ეცხოვრა მრევლს – რა პოზაში სძინებოდა, მოენანიებინა თუ არა სიზმრად განცდილი ემოციები და ფიზიოლოგიური პროცესები, ებანავა თუ არა ოთხშაბათისა და პარასკევის მარხვისას... ელოდნენ – და ითხოვდნენ – სიცხადესა და არაორაზროვნებას. უხაროდათ, როცა რაიმე ახალ აკრძალვას უწესებდა მამა ეფრემი და ჩქარობდნენ მის შესრულებას. ერთგვარ ეროტიკულ სიხარულსა და აღმატებულებას განიცდიდნენ ამ, ხშირად ერთობ ღიმილისმომგვრელი აკრძალვების შესრულებისას... „მამაოს“ დასანახად (რა საყვარელი იყო ის პირველი, უმანკო უმეცრება, რომელმაც მიმართვა „მამაო!“ არსებით სახელ „მამაო“-დ აქცია!) ეჯიბრებოდნენ ერთმანეთს დოგმების ზედმიწევნით ზუსტ შესრულებაში. ხანდახან თავად იწესებდნენ ახალ-ახალ შეზღუდვებს – თითქოს იცოდნენ, რა ეამებოდა ახალგაზრდა მოძღვარს და წინსწრებით უსრულებდნენ სავარაუდო სურვილებს.
პირდაპირ არასდროს შეუმჩნევია, მაგრამ მეჩვენებოდა, რომ პოპულარობის ეშხში შესული მამა ეფრემი ნელ-ნელა ირგებდა ამ როლს – მისი გამორჩეული თავმდაბლობა და ხაზგასმული გულისხმიერება თანდათან ერთგვარ ბრენდად, ჩვეულებრივი ადამიანური პატივმოყვარეობის დაკმაყოფილების გზად იქცეოდა. რა უნდა ყოფილიყო იმაზე გენიალური, ვიდრე თავმდაბლობა, როგორც ძალაუფლების წყარო? თავმდაბლობა, რომელსაც მორჩილება მოჰქონდა? ვინ დაადანაშაულებდა ასეთ ადამიანს პატივმოყვარეობაში ან არაკეთილსინდისიერებაში?
ერთი-ორჯერ გამეფიქრა, რომ მამა ეფრემი ყველაფერს აცნობიერებდა და ფარულად ხალისობდა კიდეც თავისი მზარდი ძალაუფლებით, რომელიც დიდწილად მისი უშუალო საურთიერთო მანერითა და საუცხოოდ დაყენებული ხმის ზემოქმედების ძალით აიხსნებოდა. მისი შემხედვარე, იფიქრებდით, რომ „საეკლესიო მეტყველებას“ ისევე ასწავლიდნენ სემინარიაში, როგორც საერო სკოლებში – „სუფთა წერას“. იმასაც მშვენივრად ხვდებოდა, რომ გასაჭირში მყოფი ადამიანების სმენა და გულწრფელი თანაგანცდის ილუზიის შექმნა ხშირად სრულიად საკმარისი იყო მათზე ბატონობისათვის. შეუძლებელი იყო, ეს ვერ გაეცნობიერებინა... ხოლო
რაც გაცნობიერებულია, განიკითხება კიდეც – ვფიქრობდი და ადრენალინის მოზღვავებაზე ვგრძნობდი, როგორ იბადებოდა ჩემში პატარა, ჟინიანი ინკვიზიტორი.
მოგვიანებით მსგავსი აზრებისა
ჩუქება
