პროლოგი
პირველი შაშვი
მერე, როცა მის ირგვლივ სამყარო ფეთქდებოდა და სკოლის ეზოში სავარჯიშო მოედანს ავბედითი შავი შაშვები ესეოდნენ, საკუთარ თავზე გაბრაზდა - როგორ დამავიწყდა ბბჩ-ის იმ ჟურნალისტი ქალის სახელი, რომელმაც გამაფრთხილა, შენი ძველი ცხოვრება დამთავრდა და ახალი, უფრო მძიმე და პირქუში არსებობა მოგელისო. შინ დაურეკა და არც უთქვამს, მხოლოდ განდობილთათვის ცნობილი ეს ნომერი ვისგან ან საიდან გაიგო. ჯიქურ აჯახა: ახლა რას გრძნობთ, როცა აიათოლა ჰომეინიმ სიკვდილი მოგისაჯათო?
ლონდონისთვის უჩვეულოდ მზიანი დღე კი იდგა, მაგრამ ამ შეკითხვამ თითქოს ერთიანად ჩაუბნელა თვალისჩინი. ვერაა მთლად კარგი გრძნობაო - მხოლოდ ამის თქმა მოახერხა და თან წესიერად არც ის იცოდა, რას ამბობდა. ერთადერთი ფიქრიღა უტრიალებდა თავში - უკვე მკვდარი ვარო. მერე იმ კითხვამაც გაუელვა, ნეტავ რამდენი დღის სიცოცხლეღა დამრჩენიაო და ერთნიშნა რიცხვსაც კი ვერ გადააცილა. ყურმილი დაკიდა, სამუშაო ოთახიდან გამოვარდა და აილინგტონის უბანში მდებარე სახლის შიდა, ქვემოთ ჩამავალ კიბეს ეცა. სასტუმრო ოთახის ფანჯრებს ხის დარაბები ეკრა და სრულიად გაუაზრებლად, საჩქაროდ დაგმანა. მერე შემოსასვლელი კარიც გადარაზა.
წმინდა ვალენტინის დღე იდგა, თუმცა იმხანად ცოლთან - ამერიკელ მწერალ მერიენ უიგინსთან ურთიერთობა გვარიანად არეოდა. სულ რამდენიმე დღის წინ არ იყო, რომ უთხრა, თავს უბედურად ვგრძნობ, ჩვენმა ქორწინებამ არ გაამართლაო?! არადა, სულ რაღაც ერთი წლის წინ შეუღლდნენ და უკვე თავადაც გრძნობდა, ეს კავშირი სულ უფრო და უფრო მყიფე რომ ხდებოდა. ქალი უხმოდ აკვირდებოდა, თუ როგორ აწყდებოდა აქეთ-იქით, დამწყვდეული მხეცივით, ფარდებს აფარებდა, ფანჯრის საკეტებს ამოწმებდა და ამ ახალი ამბის შეტყობით ისე იყო დამუხტული, თითქოს მთელ სხეულში დენი გაუტარესო. თან ცოლისთვისაც ხომ უნდა აეხსნა, რა ხდებოდა. იმან კი მშვიდად მოუსმინა და მერე იმაზე წამოიწყო საუბარი, ახლა როგორ უნდა მოქცეულიყვნენ. მრავლობით რიცხვში ლაპარაკობდა, აქაოდა, ამ გასაჭირში ქმრის მიტოვებას არ ვაპირებო.
სახლთან ტელეკომპანია CBS-ის გამოგზავნილი მანქანა შეჩერდა. წინდაწინ იყო შეთანხმებული, რომ ნაითსბრიჯში, ბოუოთერ-ჰაუზის სტუდიაში უნდა მისულიყო, სადაც დილის პირდაპირ ეთერში გამოვიდოდა.
- უნდა წავიდე, - უთხრა ცოლს. - უარს ვერ ვიტყვი, ამ გადაცემას მთელი მსოფლიო უყურებს.
იმავე დილით, ცოტა მოგვიანებით, ბეიზ-უოთერში, მოსქოუ-როუდზე მდებარე მართლმადიდებლურ ეკლესიაში მისი მეგობრის, ბრიუს ჩეთვინის სულის მოსახსენიებელი პარაკლისი უნდა გადაეხადათ. არადა, სულ ორიოდე წლის წინ, ჰომერ-ენდში, ბრიუსის სახლში მისი მეორმოცე დაბადების დღე იზეიმეს. ახლა კი ის შიდსით გარდაცვლილიყო და ვინ იცის, ეგებ სიკვდილს დღეს-ხვალ მისთვისაც მოეკაკუნებინა კარზე…
- და წირვას რას უშვრები? - ჰკითხა ცოლმა.
ამაზე პასუხი არ ჰქონდა. კარი გააღო, ქუჩაში გამოვიდა. მერე მანქანაში ჩაჯდა და გაემგზავრა. მაშინ ამისთვის არანაირი განსაკუთრებული მნიშვნელობა არ მიუნიჭებია. არადა, მხოლოდ სამი წლის შემდეგღა დაუბრუნდებოდა ამ სახლს, სადაც ბოლო ხუთი წელი გაეტარებინა, ოღონდ უკვე - არა როგორც მისი მეპატრონე.
კალიფორნიის ქალაქ ბოდეგა-ბეის სკოლის შენობაში, საკლასო ოთახში ბავშვები რაღაც სულელურ, სევდიან სიმღერას ღიღინებენ: „თვეში ერთხელ ივარცხნიდა თმას…“ გარეთ ცივი ქარი უბერავს. შავი შაშვი ციდან დაბლა ეშვება და სავარჯიშო მოედანზე, ორძელზე ჯდება. ბავშვების სიმღერა თითქოს უსასრულო წრეზე ტრიალებს, იწყება და აღარ თავდება. კიდევ და კიდევ: „ივარცხნიდა, თან ცრემლს ღვრიდა, დარი-დური-დარი-რა…“ ორძელზე უკვე ოთხი შაშვი ზის. აი, მეხუთეც გამოჩნდა. კლასში ბავშვები კი ისევ მღერიან. ახლა ორძელს კიდევ ორი შაშვი დასტრიალებს და ათასობით სხვას ცა ისე დაუბნელებია, დამშეული კალიების შემოსევა გეგონება. სიმღერა დაიწყო და არც არასოდეს დამთავრდება.
როცა პირველი შაშვი ჯდება ორძელზე, ეს თითქოს ერთეული მოვლენაა, ცალკეული, გამორჩეული. აუცილებელი არაა, აქედან ზოგადი თეორია შექმნა, მისი იქ ყოფნა რაღაც უფრო დიდის მანიშნებლად მიიჩნიო. მოგვიანებით კი, როცა შემოსევა იწყება, ადამიანისთვისაც უფრო იოლია, იმ პირველ შაშვში უბედურების მაცნე დაინახოს. თუმცა, როცა ორძელზე ჯდება, ჯერ მხოლოდ ერთი უბრალო ჩიტია და სხვა არაფერი.
მომდევნო წლებში ეს სურათი არაერთხელ დაესიზმრება და მიხვდება კიდეც, რომ ეს ერთგვარი წინათქმა გახლდათ: იმ დროის ამბავი, როცა პირველი შაშვი დაეშვა ციდან. თავიდან ეს მხოლოდ მას ეხება - ყველაფერი პიროვნულია, ცალკეული, გამორჩეული. არავინაა ვალდებული, რაიმე დასკვნა გამოიტანოს. ათობით და მეტი წელიც ჩაივლის, ვიდრე ამბავი იმდენად განივრცობა, რომ მთელ ცას გადაფარავს - როგორც ცისკიდურზე მდგომი მთავარანგელოზი გაბრიელი; როგორც ტყუპი მაღალი შენობისაკენ დაძრული წყვილი თვითმფრინავი; როგორც მკვლელი ჩიტების გუნდი ალფრედ ჰიჩკოკის დაუვიწყარ ფილმში.
CBS-ის ოფისში
ჩუქება
