იუნკერ ერისთავის ბუცები ვის როგორ და წითურ ბიჭუნას, სიმინდის მარცვლებით სავსე პატარა ტომსიკის ასჯერ აკენწვლა რომ შეეძლო გინდა მარჯვენა და გინდა მარცხენა ფეხით, დიდების ბურთაობის ყურება კარის უკნიდან უყვარდა. დიდუბის იპოდრომზე წვრილი თოკებისაგან დაწნულ ბადეებს მხოლოდ მაშინ ამაგრებდნენ კარის ძელებზე, როცა ერთმანეთს სხვადასხვა ქალაქის გუნდები ეჯიბრებოდნენ; კირითაც მაშინ ხაზავდნენ მოედანს და მსაჯობასაც ერთის ნაცვლად სამი კაცი სწევდა. ღონივრად დარტყმული, მეკარის მიერ მოუგერიებელი ბურთის ბადეზე მოხვედრის ხმა მუსიკასავით, ღამით გაგონილი იდუმალი შრიალივით ჩაესმოდა ბიჭუნას, რომელიც მუდამ იმ კარის უკან დგებოდა, მისი რჩეული მობურთავეები რომ უტევდნენ. ბადეების გარეშე თამაშსაც ჰქონდა თავისი ხიბლი, მოუგერიებელ და შორს გაფრენილ ბურთს მოტანა ხომ უნდოდა; ვერავინ ასწრებდა გაქცევას და მოთამაშეებისათვის მორბენინებას. დიდი სიამოვნება იყო კარგად გაბერილი, თასმებგადაჭერილი ბურთის ხელში დაჭერა, რომელსაც ტყავის მკვეთრი სურნელი ასდიოდა. ბიჭუნას მოსწონდა ეს სურნელი და მიაჩნდა, რომ სწორედ ასეთი უნდა ყოფილიყო ნამდვილი ვაჟკაცური არომატი. მაყურებლები, რომელთა რაოდენობა რამდენიმე ათეულს არ აღემატებოდა და მათ შორის ზრდასრული კაცებიც ერივნენ, გუნდებთან ერთად ცალკეულ ფეხბურთელებსაც ირჩევდნენ საგულშემატკივროდ. ბიჭუნა მაღალ, მხრებში გაშლილ, თმადატალღულ ყმაწვილს ქომაგობდა, რომელიც ყველაზე სწრაფად დარბოდა, ყველაზე ზუსტად ურტყამდა კარში და ბურთსაც ყველაზე დროულად აწვდიდა თანაგუნდელებს. მისი თამაშით აღტაცებას ისიც განაპირობებდა, რომ იუნკერი იყო, თბილისის ყველაზე ცნობილი სამხედრო სასწავლებლის კურსანტი. ამ სასწავლებელში სამხედრო საქმეს ბრძოლებში გამოწრთობილი ოფიცრები, ხოლო „ჩვეულებრივ“ საგნებს სახელგანთქმული მეცნიერები და მწერლები ასწავლიდნენ – იუნკერთა სკოლა მიხეილის ქუჩაზე იდგა და იქიდან დიდუბის იპოდრომამდე მისვლას დიდი-დიდი ნახევარი საათი სჭირდებოდა. ისეთი ნავარჯიშევი ბიჭისთვის კი, როგორიც მობურთალი იუნკერი გახლდათ – ამ დროის ნახევარი. ვიწრო და ხალხმრავალი სავაჭრო რიგის – „პასაჟ კროშკას“ ავლისას თუ შეფერხდებოდა კაცი, თორემ მერე, ელისაბედის ქუჩაზე თავისუფლად შეიძლებოდა სწრაფი ნაბიჯით სიარული. სპორტული ფორმა – გულამოღებული მაისური, გრძელი, გვერდებზე ზოლებჩაყოლებული ტრუსი და ფეხბურთის მოთამაშისათვის ყველაზე აუცილებელი რამ, ბუცები – იოლად ეტეოდა მხარიღლივ გადასაკიდებელ, აბგასავით ჩანთაში. იპოდრომს გასახდელი ჰქონდა, ქვის პატარა, უფანჯრო შენობა, სადაც ჟოკეები იცვლიდნენ ხოლმე ტანსაცმელს არასაფეხბურთო დღეებში. ისინი ძალიან განსხვავდებოდნენ ათლეტური აღნაგობის მობურთალებისგან. ტანმორჩილი, მკვირცხლი კაცები მაღალყელიან, წვივებზე შემოტკეცილ ჩექმებსა და დიდწინაფრიან კეპებში, საახალწლო ნაძვისხის სათამაშოებს, კალის ჯარისკაცებს ჰგავდნენ. წითური ბიჭუნა არც ცხენების რბოლებს აკლდებოდა და არც გამამხნევებელ შეძახილებს იშურებდა წინასწარ შეთვალიერებული ბედაურებისათვის, მაგრამ ფეხბურთს ვერაფერი შეედრებოდა – თითქმის ყველაფერი აინტერესებდა ამ არაჩვეულებრივი თამაშის, მათ შორის მატჩისწინა სამზადისი – გასახდელიდან გამოსული ფეხბურთელები მინდორზე რომ მოკალათდებოდნენ და ბუცების ძირებზე გლუვთავიანი კბილანების მიხრახვნას რომ შეუდგებოდნენ. ბიჭუნას „ჯილას“ ამ საქმეშიც არ ჰყავდა ბადალი – ყველაზე სწრაფად და ყველაზე მოხერხებულად ირჯებოდა, ცერა და საჩვენებელ თითებს შორის მოქცეულ კბილანას სამი, ან ოთხი მოტრიალებით სვამდა ბუდეში და ფეხზე წამომდგარი მოკლე გარბენით ამოწმებდა მათ სიმყარეს, თუ როგორ ეჭიდებოდა მიწას ორივე ძირი. ასეთ დეტალებს და თავად მატჩების ყველაზე საინტერესო ეპიზოდებს ბიჭუნა მერე თანატოლებს უყვებოდა და ეს ისე კარგად გამოსდიოდა, რომ მსმენელი ყოველთვის მრავლად ჰყავდა... გინდა შინ, აივნებიან ეზოში და გინდა გარეთ, სკოლის დერეფნებში.
ის იპოდრომთან ახლოს ცხოვრობდა და არც სკოლა იყო შორს. როგორც ერთის, ისე მეორის სახურავებიდან კარგად მოჩანდა რკინიგზის სადგური, ვერცხლისფრად აპრიალებული ლიანდაგები, ლოტკინის გორა და გორის ფერდობებზე უწესრიგოდ მიმოფანტული ქოხმახები. ბიჭუნას გაგონილი ჰქონდა, რომ იქ ჩვეულებრივი კი არა, ბრაზიანი მუშები ცხოვრობდნენ, რომლებიც ხშირად იფიცებოდნენ და თავიანთ ხმაურიან თავყრილობებზე შინდისფერი ქართული დროშის ნაცვლად წითელ ბაირაღებს აფრიალებდნენ. ეს დაბღვერილი, თვალებჩაწითლებული კაცები არასოდეს ჩნდებოდნენ იპოდრომზე, სამაგიეროდ, მათი ნახვა არცთუ იშვიათად შეიძლებოდა თამბაქოს ქარხნის უკან მდებარე მომცრო მოედანზე, სადაც მაწანწალები და მათსავით ჩამოხეულ-ჩამოფლეთილი რუსი დეზერტირები იყრიდნენ თავს. ბიჭუნას ხანდახან უწევდა ამ ადგილის გავლა და ყოველ ჯერზე მის ყურთასმენას ცუდად ხვდებოდა უწმაწური სიტყვებით გაჯერებული გადაძახილ-გადმოძახილი. ყნოსვასაც არ ადგებოდა კარგი დღე – ყროლის სუნი მოჰქონდა ნიავს, მდარე არყის, ამჟავებული ღვინის და დამპალი ბოსტნეულის...
იმ წლის ბოლო თამაში გვიან შემოდგომაზე გაიმართა. „შევარდენის“ ბიჭები, რომელთა დევიზი – „ვგუშაგობ ერს“, პირზე ეკერა ყველა თბილისელ სტუდენტსა და გიმნაზიელს, ფოთელ მეზღვაურებს ერკინებოდნენ. ყოჩაღი იუნკერი „შევარდენის“ მაისურით დაქროდა გადაყვითლებულ, ალაგ-ალაგ მოტიტვლებულ მოედანზე. მის გუნდსა და თავად მას ადრინდელზე მეტი ხალხი გულშემატკივრობდა. მათ შორის გამოირჩეოდა ქერათმიანი, სიფრიფანა გოგონა კალთებზე ბეწვშემოყოლებული პელერინით, რომელიც ხელთათმნიანი ხელებით უკრავდა ტაშს და აღტაცებისგან დროდადრო ხტოდა...
* * *
წითურმა
ჩუქება
