ამბები - რასაც ყველა ვერ ხედავს
კარგად ჰყვება, ძალიან კარგად... აი, დაახლოებით ისე, დონალდ ბისეტი რომ მოჰყვებოდა თავის ზღაპარს ადმირალ ნელსონის ქანდაკებისა და ტრაფალგარის მოედანზე მობაჯბაჯე მტრედ არტურის დაძმობილების შესახებ.
სახლზე ჰყვება, ტყის პირას მდგარ ხის სახლზე, ძველზე, ქარის წამობერვისთანავე ჭრიალს რომ იწყებს, მის ბინადარზე, გამხდარ, სახედაღარულ ბერიკაცზე, სხვა, ჩვეულებრივ ბერიკაცებს რომ არ ჰგავს, მათსავით მოკლე, უღონო ნაბიჯებით არ გადაადგილდება, არც სქელი სვიტრი აცვია პაპანაქება ზაფხულში და, მიუხედავად იმისა, რომ ჩიბუხს ეწევა, ყრუდ და გადაბმულად არ ახველებს...
ჰყვება, როგორ გამოდის ის დილაადრიან ჭრიალა სახლიდან, შორს არ მიდის, იქვე, ათიოდ ნაბიჯში, ტოტებგაბარჯღული ხის ქვეშ ჯდება. ხე ისეთი დიდია, ნახევარ ეზოს ჩრდილავს და კენწეროს ცას უწვდენს. მაგიდა უდგას იქ და სკამი, ეზოსთვის გამოჩორკნილები კი არა, შინიდან გამოტანილები – ლამაზები, ძველებურები. წიგნებიც, ორი ან სამი, წინ რომ იწყობს: ძველებია, გახუნებული ყდებით და ჩაყვითლებული ფურცლებით...
აღწერს, როგორ კითხულობს ბერიკაცი – სკამის ზურგს არის მიყრდნობილი, ფეხი ფეხზე აქვს გადადებული, შერჩეული წიგნი მუხლზე უდევს, გადასაფურცლად ცერა და საჩვენებელ თითებს ჰკიდებს თითოეულს, რომ არ დაეჭმუჭნოს. საათი თუ საათნახევარი თითქმის გაუნძრევლად ზის. ცხვირზე ჩამოცურებულ სათვალეს თუ შეისწორებს დროდადრო... როცა წიგნს ხურავს და მაგიდაზე აბრუნებს, დგება, წელზე იჭდობს ხელებს და უკან იხრება, მხრებს ამოძრავებს – დაღლილობას მიერეკება სხეულიდან...
ამის მერე მზადებას იწყებს. შარვლის ჯიბიდან ამოცოცებული ჯაყვით დიდხანს და გულმოდგინედ უთლის წვერებს ახალთახალ, საშლელიან ფანქრებს. თლას რომ ამთავრებს, კვლავ დოინჯს იყრის და მზერას წიგნების გვერდით მოთავსებულ ფურცლების დასტას აპყრობს. როცა დაჯდა, მაშინაც განაგრძო მისი ცქერა. ამ ჯერზე სკამის ზურგს აღარ ეხება, გამართული ზის. ორივე ხელი მუხლებზე უდევს. როდის-როდის მარჯვენა ხელს ზევით, მაგიდისკენ, სწევს, ფანქარს იღებს და დასტის სულ ზედა ფურცელზე ასოების გამოყვანას იწყებს. ნელა ირჯება, თითქოს უმცროსკლასელი მოწაფე იყოს და შეცდომის დაშვების ეშინოდეს...
ცოტა ხანში ეს სიფრთხილე თუ გაუბედაობა სადღაც ქრება და ფანქარი სულ უფრო და უფრო სწრაფად იწყებს მოძრაობას მარცხნიდან მარჯვნივ, მარცხნიდან მარჯვნივ. ჯერ ერთი ფურცელი ივსება მოკლე და გრძელი სიტყვებით, მათი გამყოფი სასვენი ნიშნებით, მერე მეორე, მესამე და ასე შემდეგ...
ორ თუ სამ ფანქარს რომ გამოიცვლის წვერის განლევის გამო და ქაღალდების დასტასაც ლამის გაანახევრებს, კვლავ კითხვის დრო დაუდგება, ოღონდ წიგნების არა, თვითონ რაც წერა, იმისი. კითხულობს და ასწორებს. რაღაცას მთლიანად შლის, რაღაცის გადასაკეთებლად წაშლილის ნაცვლად სხვა სიტყვებს წერს... საშლელებიც ფანქრის წვერების ბედს იზიარებენ, ისინიც ილევიან...
ამასობაში მზე გადადის. მისი სხივები, სვეტებად რომ ჩამომდგარიყვნენ ტოტებს შორის, ახლა გვერდიდან, ირიბად ანათებენ ფოთლებს. ბერიკაცი ფართოფარფლებიანი ჭილის შლაპით სახეს ნიკაპამდე იფარავს და სკამის ზურგს მოხერხებულად აყრდნობს ბეჭებს. ირინდება. თავის კანტურის მიხედვით ჯერ თვლემს, მერე ძილს ეძლევა...
დამავიწყდაო, ამბობს მთხრობელი, ეს მისი განუყრელი შლაპაა, რომელიც შინიდან გამოსვლისას ეხურა და ხის ქვეშ რომ დაჯდა, მაშინ მოიხადაო... და განაგრძობს, მთავარი ამბავი მერე ხდება, ჭრიალა სახლს რომ უბრუნდება ბერიკაცი, იმ კარს რომ მიიხურავს, დილით რომ გამოაღოო. მანამდე ღობესთან ახლოს, მაყვლის ბუჩქების უკან, მჯდარი ახლა ეზოში ვიპარები, ფეხაკრეფით ავდივარ კიბეზე და კარის საკეტის ნაჭვრეტში ვიჭვრიტებიო...
და ყველა, ვინც უსმენს, მისი თვალებით ხედავს მკრთალად განათებულ ოთახს, სინათლის სუსტ წყაროს – აპარპალებულ ნავთის ლამფას, რომლის შუქი მხოლოდ ოვალურ მაგიდასა და მის ირგვლივ შემოწყობილ ოთხ სკამს სწვდება... ბერიკაცი ვახშმობს. მწირია მისი საკვები: პური, ყველი, შუაზე გაჭრილი პომიდორი, რომელსაც მარილს აყრის და ისე შეექცევა, და მუცლიანი ბოთლით ღვინო, დანაყრებისა და მაგიდის ზედაპირიდან ნამცეცების გადაყრის შემდეგ ნათალ ჭიქაში რომ ისხამს და როგორც ეზოში, კითხვისას, სკამზე გადაწოლილი, ფეხიფეხგადადებული, ნელ-ნელა, დაგემოვნებით, მცირე ყლუპებით სვამს...
მოულოდნელად ოთახის რომელიღაც კუთხეში, სადაც ლამფის შუქი ვერ აღწევს, იატაკი აჭრიალდება. ბერიკაცი წამოდგება, თავს მსუბუქად დაუკრავს ვიღაცას და მოპირდაპირედ, მაგიდის მეორე მხარეს გაიშვერს ხელს, მიანიშნებს, დაბრძანდითო...
საკეტის ნაჭვრეტიდან არ ჩანს, ვინ გამოსწევს სკამს და ვინ დაეშვება მძიმედ მასზე. გასაღების მოსარგებად განკუთვნილი ხვრელიდან მხოლოდ ხელჯოხის ტარზე დასვენებული მტევნების დანახვაა შესაძლებელი და ძველებური სამაგრით დამშვენებული თეთრი რგოლისა – პერანგის სახელოსი, რომელიც მაჯას უფარავს...
ყველაზე გასაოცარი და იდუმალი სტუმრის გამოჩენაში ის არის, რომ ოთახს სხვა კარი არა აქვს, იმის გარდა, რომელსაც მე ვარ აკრულიო, განმარტავს მთხრობელი და ამატებს, მუქი ფარდებით დაგმანული ორი ფანჯარაც მხოლოდ აივანზე გამოდის, ვერც ფანჯრიდან