წიგნი პირველი - შუშის ქალაქი
1
ეს ამბავი შეცდომით აკრეფილი ნომრით დაიწყო; გვიან ღამით ტელეფონმა სამჯერ დარეკა და უცნობმა ხმამ ვიღაც იკითხა. მოგვიანებით, როცა თავს გადამხდარ ამბებზე დაფიქრების დრო მიეცა, იმ დასკვნამდე მივიდა, რომ არაფერი ყოფილა მაშინ სარწმუნო, შემთხვევის გარდა. მაგრამ ეს გაცილებით გვიან მოხდა. თავიდან კი იყო მხოლოდ მოვლენა და მისი შედეგები. საკითხავია, ყველაფერი შემთხვევითობა იყო და შეიძლებოდა ეს ამბავი სხვაგვარად დასრულებულიყო თუ წინასწარ, იმ მომენტიდანვე იყო განსაზღვრული, როცა ტელეფონმა დარეკა. საკითხავი თვითონ ამბავია, ხოლო შეიცავს თუ არა ის რაიმე ისეთს, რაც განსჯად ღირს, მნიშვნელობა არ აქვს.
ქუინზე რამე საგულისხმო ან სასეირო ამბავი არ მოგვეპოვება. ვინ იყო, სად დაიბადა, რას საქმიანობდა? ამას არც აქვს დიდი მნიშვნელობა. ჩვენთვის ცნობილია, რომ იმ დროისთვის ოცდათხუთმეტი წლის იყო. ისიც ცნობილია, რომ ოდესღაც ცოლ-შვილი ჰყოლია, მერე კი ცოლიც გარდაცვლია და ვაჟიც. ცნობილია ისიც, რომ დეტექტიურ წიგნებს წერდა. უილიამ უილსონის ფსევდონიმით წელიწადში თითო წიგნს აქვეყნებდა. წიგნების ჰონორარი ნიუ-იორკის ერთ პატარა ბინაში ხელმომჭირნედ ცხოვრებას სწვდებოდა. რომანების წერას ხუთ-ექვს თვეზე მეტს არ ანდომებდა, ხოლო წელიწადის დანარჩენ დროს თავის გემოზე ატარებდა: ბევრს კითხულობდა, დადიოდა გამოფენებსა და კინოში; ზაფხულობით ტელევიზორში ბეისბოლს უყურებდა, ზამთარში ოპერა ერჩივნა. განსაკუთრებით ფეხით სიარული უყვარდა. თითქმის ყოველდღე, თოვლსა თუ წვიმაში, ყინვასა თუ თაკარა მზეში ბინის კარს გაიხურავდა და ქალაქის ქუჩებს გაუყვებოდა უმიზნოდ და უმისამართოდ, იქით, საითაც ფეხები თავისით წაიყვანდა.
ნიუ-იორკი მისთვის უსასრულო სივრცე იყო, უკიდეგანო ლაბირინთი და, მიუხედავად იმისა, რომ მისი ყველა ქუჩა და ჩიხი ზეპირად იცოდა, ამ ქალაქში თავს მაინც ყოველთვის დაკარგულად გრძნობდა, თითქოს მხოლოდ გზა კი არ აებნა, საკუთარ თავსაც დაეკარგაო. ისეთი განცდა ეუფლებოდა, თითქოს თავი სადღაც უკან ჩამოიტოვა. როცა მოსიარულე ადამიანების ტალღას მიაპობდა, მისგან მარტო ყოვლისმხედველი თვალიღა რჩებოდა. მხოლოდ მაშინ ახერხებდა საკუთარი ფიქრებისგან გაქცევას. არაფერი ამშვიდებდა ისე, როგორც ეს შინაგანი სიცარიელე, რომელიც მის სულს სალბუნივით ედებოდა. სამყარო გარეთ რჩებოდა, მის გარშემო, მის თვალწინ გამუდმებით სახეს იცვლიდა და საშუალებას არ აძლევდა, ერთ რომელიმე საგანს ან ფიქრს დიდი ხნით მოსჭიდებოდა. მთავარი წინსვლა იყო – ახალი ნაბიჯი, რომელიც მის სხეულს წინ უბიძგებდა. უმიზნო ხეტიალი ქალაქს ერთსა და იმავე იერს აძლევდა და ამის გამო მნიშვნელობა აღარ ჰქონდა, სად აღმოჩნდებოდა მეორე წუთს. ხანდახან, თუ ბედი გაუღიმებდა, ადგილის განცდას კარგავდა. მეტი არც არაფერი უნდოდა, თავის დაკარგვას, არსად ყოფნას ეძებდა. ნიუ-იორკი იყო ის ადგილი, სადაც ეს არსად ყოფნა გამოსდიოდა და იცოდა, რომ ამ ქალაქს ვერასოდეს შეელეოდა.
ადრე ქუინი უფრო ამბიციური იყო. ახალგაზრდობაში ლექსების რამდენიმე კრებული ჰქონდა გამოცემული; პიესებსაც წერდა, კრიტიკულ ესეებს აქვეყნებდა, დიდტანიან წიგნებს თარგმნიდა; მაგრამ ერთ მშვენიერ დღეს ყველაფერზე ხელი აიღო. მისი ერთი ნაწილი მოკვდა და, როგორც მეგობრებისთვის გაუმხელია, აღარ უნდოდა, რომ ეს ნაწილი აღმდგარიყო და მასზე უფლებები კვლავ განეცხადებინა. სწორედ ამის მერე აირჩია ფსევდონიმად უილიამ უილსონი. ქუინი გამოერიდა იმ კაცს, ვისაც წიგნების წერა რატომღაც ისევ შეეძლო და, მიუხედავად იმისა, რომ ფიზიკურად ყოფნას აგრძელებდა, სინამდვილეში აღარავისთვის არსებობდა, საკუთარი თავის გარდა.
ისევ წერდა, რადგან წერა იყო ერთადერთი, რაც ეხერხებოდა. დეტექტივების წერა კარგი გამოსავალი გამოდგა. ინტრიგებსა და მოვლენათა ხლართებს ადვილად იგონებდა, თითქოს თავს ძალასაც კი არ ატანდა. თავს ამ ნაწერების ავტორად არ თვლიდა და არც პასუხისმგებლობას გრძნობდა დაწერილის მიმართ. ბოლოს და ბოლოს, უილიამ უილსონი მისი ფანტაზიის ნაყოფი იყო და მართალია, მის შექმნაში თავად ქუინის ხელი ერია, უილსონი მაინც დამოუკიდებელი ცხოვრებით ცხოვრობდა. ქუინი საკუთარ ფსევდონიმს ანგარიშს უწევდა, დროდადრო მის მიმართ აღფრთოვანებასაც კი გრძნობდა, მაგრამ ამაზე შორს არ წასულა და თავი უილიამ უილსონთან არასოდეს გაუიგივებია. ამიტომ ერთხელაც არ გასჩენია იმის სურვილი, რომ ნიღაბი ჩამოეხსნა და ფსევდონიმის უკან თავი გამოეაშკარავებინა. აგენტიც ჰყავდა, მაგრამ ქუინი მას არასოდეს შეხვედრია, მასთან მიწერ-მოწერას სჯერდებოდა, ამისთვის კი ფოსტაში საკუთარი ნომრიანი ყუთი ჰქონდა საგანგებოდ ნაქირავები. გამომცემელთანაც ასეთივე ურთიერთობა ჰქონდა - ჰონორარებსა და დანარიცხებსაც აგენტის მეშვეობით იღებდა. ავტორის ფოტოსურათი ან ბიოგრაფია მის არცერთ წიგნს არ ჰქონდა დართული. უილიამ უილსონის სახელი არცერთ სამწერლობო ცნობარში არ იყო შეტანილი. ინტერვიუებზე ყოველთვის უარს ამბობდა, ხოლო ყველა წერილს, რომელსაც უილსონს უგზავნიდნენ, აგენტის მდივანი პასუხობდა. ქუინი დარწმუნებული იყო, რომ მისი საიდუმლო არავინ იცოდა. თავიდან, როცა მეგობრებმა შეიტყვეს, რომ წერას თავი დაანება,