წინასიტყვაობა „საქსენჰაუზენისა და ოსვენციმის ღუმელებიდან ამოსული კვამლი
მაგადანისა და კოლიმის ყინულებზე ილექება“.
ძმები ვაინერები,ყულფი და ქვა მწვანე ბალახში
დღემდე არ ვარ დარწმუნებული, სწორად ვპოულობ თუ არა სიტყვებს: მოვლენათა თვალსაწიერი მეტისმეტად ფართოა. ცხოვრებამ განვლო პლასტმასის ბოთლის ტკაცუნიდან, რომლის ხმაც მთელ სარდაფს აძაგძაგებდა, კლასიკურ მუსიკამდე, რადიოდან რომ ისმოდა შედარებით წყნარ დღეებში. რანაირად უნდა ახსნა ეს შუალედი? კლასიკური მუსიკა სულაც არ ნიშნავდა იმას, რომ იმ წუთას სარდაფში მუხლზე დაჩოქილები ან ფეხგადაჯვარედინებულები და თავზე პარკებჩამოცმულები არ იდგნენ...
წიგნში მოთხრობილია დონეცკის ცენტრის შუაგულში არსებული საიდუმლო საპყრობილის შესახებ, რომელსაც „დონეცკის დახაუ“ უწოდეს. თუმცა მათთვის, ვინც ეს ადგილი გამოიარა, ეს წიგნი მხოლოდ საპყრობილის შესახებ მონათხრობი არ იქნება. ის, რაც „იზოლაციის“ (სწორედ ასეთი სახელი ჰქონდა ამ ტერიტორიას) კედლებში ხდებოდა, ჯანსაღი აზროვნების ფარგლებს სცდება იქაც კი, სადაც, როგორც ჩანს, სისასტიკის გარდა არაფერია მოსალოდნელი. მრავალი თვის განმავლობაში თავისუფლებაზე ყოფნის მიუხედავად, დღემდე ვეკითხები საკუთარ თავს: ნუთუ მართლა მოხდა ეს ყველაფერი? შესაძლებელია, რომ ეს ყველაფერი თავს მე გადამხდენოდა? ეს ადამიანები, დენი, წამება და წებოვანი ლენტი, კოლექტიურად შესრულებული სიმღერები, რომლითაც ახშობდნენ მათი ყვირილის ხმას, ვისაც ელექტროსადენებს უერთებდნენ...
წინამდებარე წიგნი მშრალი რეპორტაჟი უნდა ყოფილიყო შეფასებების, ემოციების გარეშე, მხოლოდ ჩანახატები იმაზე, რისი მოწმეც მე გავხდი, თითქოს ამ ციხეში არა ტყვედ, არამედ, უბრალოდ, ჟურნალისტად მოვხვდი. „იზოლაციაში“ მოხდილი 28 თვის განმავლობაში, რამდენიმე ტექსტი დავწერე, რომელიც პირვანდელ ჩანაფიქრს შეესაბამებოდა. თავშეკავებულად და ლაკონიურად უნდა მეწერა; მომავალი წიგნის ჩონჩხს ვაგებდი მხოლოდ, რადგან მესმოდა, რომ ნებისმიერ წუთს შეიძლებოდა ხელნაწერი წაერთმიათ და წაეკითხათ. ასეც მოხდა, მაგრამ თავისუფლებაზე გამოსვლის შემდეგ გავაცნობიერე, რომ მშრალი პუბლიცისტიკა, ამ შემთხვევაში, წარმოუდგენელია – მრავალი თვის შემდეგაც კი ემოციები მახრჩობს. სწორედ ამიტომ ზოგიერთი თავი მკითხველს ცივად და ცინიკურადაც შეიძლება მოეჩვენოს, ზოგიერთი კი გამგმირავ კივილად ჩაესმას.
წიგნის წერას როცა შევუდექი, ვერც კი წარმოვიდგენდი, რომ ამდენი შეკითხვა დამებადებოდა. მისი დასრულების შემდეგ კი ვერ ვიჯერებდი, რომ ვერც ერთ მათგანს ვერ მოვუძებნე პასუხი. შესაძლოა, პასუხი თავად ეს წიგნია! მის დასაწერად თავი უნდა გადამერჩინა. თავის გადასარჩენად კი, საჭიროა მცოდნოდა, რომ უნდა დამეწერა წიგნი. ცნობიერების ამ უცნაურ ლაბირინთში ფიქრი ცდილობს, რაიმე საზრისს მიაგნოს: „ეს ყოველივე შემთხვევითი არ არის“, „ასე უბრალოდ ვერ ჩაივლის“... ბოლოს კი ყველაფერი, რაც რჩება, რამდენიმე წინადადებაა, რომელიც ერთ აბზაცში ეტევა. კურსორი ციმციმებს, აზრი წყდება, ისევ ღრმა ფსკერზე ვეშვები. „იზოლაციამ“ გვასწავლა, რომ „ფსკერს ძირი“ არა აქვს: ყოველთვის არსებობს უფრო ღრმა უფსკრული. მუდმივად იქნებიან ისეთები, ვინც შენზე უარესადაა. ეს წიგნი ამაზედაც არის.
ეს ადგილი, საპყრობილე, მხოლოდ ერთი სიტყვით რომ აღმეწერა, მას „გარდაუვალობას“ დავარქმევდი. და აი, რატომ: როდესაც მაგიდაზე გაწვენენ და მჭიდროდ შემოგახვევენ წებოვან ლენტს, როგორ ხმამაღლადაც უნდა იყვირო, ეს საერთოდ არაფერს შეცვლის. ვერც ლოცვა, ღმრთისადმი ვედრება, ვერც თქვენი სქესი, ასაკი, საკუთრივ თქვენი ტკივილი, შიშით ძრწოლა და ყვირილი ვერაფერს შეცვლის. ეს არ არის უბრალოდ სიტყვები, ეს იქაური რწმენაა, თითქმის რელიგიაა მათთვის, ვინც საწამებელ მაგიდაზე ასობით ადამიანი „გაატარა“. სწორედ იმ წამს გრძნობს ადამიანი მთელ თავის უმწეობას, უძლურებასა და სისუსტეს, ის ლერწამია, რომელზეც პასკალი წერდა. ადამიანს ლამის ზედ შემოასკდეს ტკივილისგან ძარღვები, ამ სიტყვების პირდაპირი მნიშვნელობით, სიმწრის ოფლი მოსდის, ზემოდან კი, მეტი სიმძაფრისათვის, წყალს ასხამენ. გარდაუვალობაა... არ ღირს განწირული კივილი და ვედრება – მაინც ჩაიდენენ ამას, მაინც გაწამებენ.
თუმცა, რაც უნდა უცნაური იყოს, „ნათელი გზა“ წამების შესახებ არ არის. წამება არ არის ამ საპყრობილის არსის განმსაზღვრელი. ბოლოს და ბოლოს, იმავე დონეცკში, „იზოლაციის“ გარდა, ათამდე სხვა ადგილიც არსებობს, სადაც დღემდე აწამებენ. არ ვიცი, როგორ ვთქვა ყველაზე მთავარი, როგორ ავხსნა უემოციოდ, რა არის ეს საპყრობილე, ბოლოდან დაწყება ხომ არ აჯობებს? მახსოვს, 2018 წლის ზაფხულის შუა რიცხვებში, როგორ დაიწყო „იზოლაციიდან“ სხვა საპყრობილეებში მასობრივი გადაყვანის პირველი ტალღა. მაშინ მეხუთე კამერაში ვიჯექი და ყველას გვსმენოდა, რომ იმ დღეებში „ორადგილიანიდან“ და „რვაადგილიანიდან“ რამდენიმე ტყვე წაიყვანეს დონეცკის „ცენტრალში“. საკანში მაშინ ისეთი განწყობა იყო, რომელსაც მხოლოდ შობას თუ შეადარებ: ბევრს უკვე გაემზადებინა თავისი უწყინარი ნივთები და ელოდებოდა, ეს სასწაული მასთანაც როდის მოაღწევდა.
და აი, იღება კარი, ზედამხედველი ერთდროულად ოთხ გვარს ასახელებს, შემდეგ კი ამბობს: „გავდივართ“. ძნელია ამ წამის აღწერა. დავიწყეთ იღბლიანებისთვის მილოცვა, მათთვის უკანასკნელი ჩაის, ქაღალდის
ჩუქება
