წინათქმა ახალი გამოცემისთვის
ამ წიგნის ბოლო სტრიქონები 2002 წელს დავწერე.
და აი, უკვე 2019 წელია.
თითქოს შეუმჩნევლად, ფეხაკრეფით შევაბიჯეთ 21-ე საუკუნეში.
რა მოგვიტანა ახალმა საუკუნემ?
ჩემი პატარა ქვეყანა ისევ დამოუკიდებლობისა და თავისუფლების დასამკვიდრებლად იბრძვის.
ისევ ეძებს თავის ადგილს საერთო კონტექსტში.
ეს კონტექსტი დღესაც ევროპაა, ევროპული ღირებულებები.
ის ევროპა და ღირებულებები, რომელთაც დღეს თვითონა აქვთ შემდგარი წყალი.
შიგნით კი კიდევ უფრო გახლეჩილი ვართ, ვიდრე ვიყავით. შეგრძნება ისეთია, თითქოს საზოგადოების მთავარი მამოძრავებელი ძალა ერთმანეთის სიძულვილი და შეურიგებლობაა.
„აკვანი ირწევა უფსკრულის თავზე“, – ნაბოკოვის წინა საუკუნეში ნათქვამი ეს საბედისწერო სიტყვები დღევანდელი სამყაროს ხატად მესახება.
უფსკრულის თავზე დაკიდებულ აკვანში, სადღაც კიდეზე, ერთი ბეწო კუნჭულში ჩემი ქვეყანაც შეყუჟულა.
გადავიჩეხებით უფსკრულში თუ მოვაშორებთ აკვანს ამ ავბედით ადგილს?
ეს ალბათ მთელი კაცობრიობის და ყოველი ჩვენგანის ძალისხმევაზეა დამოკიდებული.
კაცობრიობა – მარად მშფოთვარე ოკეანე და მე – ამ ოკეანის ერთი წვეთი.
ცხოვრება დასასრულს უახლოვდება. წინ – მარადისობაა.
ეს ფიქრი სევდიანია და თან შვების მომგვრელიც.
ვფიქრობ მოვლენებზე, რომელთაც განსაზღვრეს ჩემი ცხოვრება 21-ე საუკუნეში:
ერთმანეთის მიყოლებით წავიდნენ ამ ქვეყნიდან ჩემი მეგობრები, რომლებთანაც მთელი ცხოვრება ვიარე.
დაიბადა ჩემი კიდევ ერთი შვილიშვილი – ლანა, და ოთხი წლის წინ, შვილთაშვილი – ეკატერინე, რომელმაც ზაფხულში, დამშვიდობებისას, მითხრა: შენ არ იტირო, მე ჩქარა მოვალო. მეც მინდა, იგივე დავუბარო ჩემს ახლობლებს.
ამ საუკუნეში მოხდა კიდევ ერთი, ჩემთვის უმნიშვნელოვანესი მოვლენა: დედაჩემის, როგორც კინორეჟისორის, გაცოცხლება. 2014 წელს, მრავალწლიანი ძებნის შემდეგ, ვიპოვეთ და ვაჩვენეთ მაყურებელს მისი 78 წლის წინ გადაღებული დოკუმენტური ფილმი „ბუბა“, მაშინვე აკრძალული საბჭოთა ცენზურის მიერ. მას მერე ფილმმა მთელი მსოფლიო მოიარა. ამერიკელმა კინომცოდნემ მას სრულყოფილი პოეტური ნაწარმოები უწოდა.
ბოლო ხანს კი მოხდა კიდევ ერთი საოცარი ამბავი: მოსკოვის არქივებში იპოვეს და ჩამოიტანეს საქართველოში დედას მიერ 1934 წელს გადაღებული მხატვრული ფილმი „უჟმური“, პირველი მხატვრული ფილმი, გადაღებული საბჭოთა კავშირში ქალი რეჟისორის მიერ, ასევე აკრძალული დედას დაპატიმრებისთანავე და გამქრალი ქართული კინოს ისტორიიდან. ალბათ ადვილი მისახვედრია, როგორი მღელვარებით ველოდები ფილმის ჩვენებას!
ვამთავრებ მხატვრულ ფილმს „ოქროს ძაფი“. ეს იქნება ჩემი ძალიან პირადი ფილმი, რომელშიც ჩაქსოვილია ის განცდები, ფიქრები, მოგონებები, რითაც მოვედი დღევანდელ დღემდე. „ცხოვრება მოგზაურობაა, საკმაოდ მოკლე, მაშინაც კი, როდესაც გრძელია“, – ამას ფილმის მთავარი გმირი ამბობს, რომელსაც სულ უფრო და უფრო ახლოს ესმის მთავარანგელოზის ფრთების შრიალი.
2018 წელს 90 წლის გავხდი. ისე მოხდა, რომ ეს თარიღი დაემთხვა ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობას, რომელზეც საქართველო საპატიო სტუმრის სტატუსით იყო მიწვეული. სამუდამოდ დამრჩა მეხსიერებაში ის ჭეშმარიტი ბედნიერებით სავსე დღეები, ქართული კულტურა – ლიტერატურა, მუსიკა, თეატრი, კინო – ფართოდ და საინტერესოდ წარმოდგენილი გერმანელი ხალხის წინაშე, და გერმანელი ხალხი, ასეთი ინტერესით და, მე ვიტყოდი, აღფრთოვანებით დაწაფებული ამ მათთვის უცხო, შორეული ქვეყნის კულტურას! აი, ამ კონტექსტში, ზუსტად 13 ოქტომბერს, გაიმართა ჩემი წიგნის გერმანული გამოცემის პრეზენტაცია, ხოლო ცოტა მოგვიანებით, საქართველოში დაბრუნებისთანავე, ჩემს უსაყვარლეს ბორჯომის ხეობაში, ევროსაბჭოს პოლიტიკური სკოლის სემინარის ფარგლებში, „შავნაბადამ“ – ბავშვთა 45-კაციანმა გუნდმა მრავალჟამიერი მიმღერა. შავ ჩოხებში გამოწყობილი ბავშვების მიერ შესრულებული საკვირველი ქართული მრავალხმიანობა შემოდგომით შეფერადებული ხეობის ფონზე! ეს კი მართლაც ქართველი ხალხისა და ქართული ბუნების საჩუქარი იყო!
ეს დამშვიდობება მკითხველთან მინდა დავასრულო იოსიფ ბროდსკის ჩემ მიერ თარგმნილი სტრიქონებით:
დავეხეტები ქვეყანაზე ყარიბი მწირი
და ბედისწერას შევთხოვ დანდობას;
და ვიდრე მიწით სამუდამოდ დამიხშეს პირი,
იქიდან მაინც აღმომხდება მხოლოდ მადლობა.
ლანა ღოღობერიძე
მე გზას ვგავარ, რომელიც ღამით
ყურს უგდებს თავის მოგონებათა
სათუთ ფეხის ხმას...
რაბინდრანათ თაგორი
შენი წუთისოფლის შესახებ წერას მაშინ იწყებ, როცა გინდა სხვა საკუთარი მოგონებების თანამონაწილედ აქციო.
ცხოვრების ბოლოსთვის უამრავი კითხვა გიგროვდება, მაგრამ პასუხები კიდევ უფრო გაურკვეველია, ვიდრე ახალგაზრდობაში იყო. ასაკის პრივილეგია კითხვების და არა პასუხების სიზუსტე ყოფილა.
ყოველი სიცოცხლე, ისიც კი, რომელიც შედარებით შეუზღუდავი და თავისუფალია დროსა და სივრცეში, მაინც ხანმოკლეა! შენ უნდა გაიარო ეს შენთვის განკუთვნილი გზა – შენი სიცოცხლე, რომელიც სამყაროში განფენილი იდუმალების ძალით, – და ისე, რომ შენ ეს არც კი იცი, – შენ მიერვე არის არჩეული და, იმავდროულად, თავის არსში ამოუცნობია. მაგრამ შენ გაგების წყურვილით ხარ შეპყრობილი და ამიტომ ცდილობ გაიაზრო, ჩაუღრმავდე, აღმოაჩინო ის, რაც საგულისხმოა არამარტო შენთვის, ჩასწვდე შენი არსებობის მარადიულ საიდუმლოს.
ჩუქება
