ეთეროვანი ტრაქტი
ფადეი კირილოვიჩს მოსკოვში, თავის ბინაში, დილის ხუთ საათზე გაეღვიძა. იგრძნო, რომ რაღაც აღიზიანებდა. ოთახი განათებული იყო, რადგან ნათურა ჩასაქრობი დარჩენოდა, ხოლო სადღაც მსხვილი ვირთაგვები წრიპინებდნენ.
ფადეი კირილოვიჩს აღარ დაეძინა. ჟილეტი ჩაიცვა, წამოჯდა და გაბუჟებული ტვინი შეანჯღრია. პირველ საათზე საწოლამდე ძლივს მილასლასდა და ლოგინში ჩაწვა, ახლა კი უდროო დროს გაეღვიძა.
- აბა, ფადეი კირილოვიჩ, ერთხელაც შევუტიოთ, - უთხრა საკუთარ თავს, - დაღლილობის მიკრობები დაწყნარდებიან: მაინც არ შევიწყალებ.
მან კალამი სამელნეში ჩაყო, მკვდარი ბუზი ამოათრია და გაიცინა:
- ეს ხომ, გენაცვალეთ, ბუზების საჭერია! ყველაფერი ასეთი მაქვს, ყვითელო მოქალაქენო, - კალამი ქაღალდს კაწრავს, მელანი გაწყალებულია, ქაღალდი ნეჭასავითაა! საოცარია, ბატონებო!..
ფადეი კირილოვიჩს თავისი ოთახი მუდამ მუნჯი, მაგრამ გულისყურიანი თანამოსაუბრებით დასახლებული ეგონა. ეს კი არა, უჩუმრად საგნებს განუსჯელად ცოცხალ არსებებად, თანაც თავის მსგავს არსებებად წარმოიდგენდა.
ერთხელ, საშინლად დაქანცულმა, კალამი მელანში ჩააწო, ჩაუმთავრებელ ფურცელზე დადო და თქვა: აბეზარო, დაამთავრეო! თვითონ კი დასაძინებლად დაწვა.
მარტოობამ, სულის გამოყრუებამ, ბნელმა და ნესტიანმა ბინამ ფადეი კირილოვიჩი ცხოვრებისთვის განუვითარებელი გონების მქონე ხანდაზმულ, დაუდევარ სუბიექტად აქცია.
ფადეი კირილოვიჩი ერთთავად ბუტბუტით მუშაობდა, ნააზრევის სტილისა და შინაარსის შესაძლო ვარიანტებს ხმამაღლა არჩევდა.
ვირთაგვები გაინაბნენ, რადგან ფადეი კირილოვიჩი მართლა აბუტბუტდა:
- ვიჩქაროთ, ფადეი! ვიჩქაროთ, ჩემი სულის სატანავ!.. ერთი რამ უეჭველია... როგორც კი მიწა თითო დესეტინაზე ორმოცი ფუტის ნაცვლად ხუთას ფუტს მოგვცემს, ხოლო... რკინა გამრავლებას დაიწყებს, მაშინ... ისინი, რა ჰქვიათ, ქალები და მათი ქმრები, უმალვე ადგებიან და იმდენ ხალხს დააჩენენ, ვეღარ იმყოფინებენ ვერც პურს, ვერც რკინას და სიღატაკე დამკვიდრდება... მორჩი ბუტბუტს, სულელო, ხელს მიშლი!..
ფადეი კირილოვიჩმა თავი ასე გამოილანძღა, გაყუჩდა და მუშაობას გულმოდგინედ შეუდგა, ასოები ისე ფაქიზად გამოჰყავდა, თითქოს სუფთა წერის გაკვეთილზეაო.
მოსკოვმა გაიღვიძა და ტრამვაები ააზრიალა. დროდადრო ნისლსა კვეთდა ვოლტას რკალები, რადგან დენშემკრებები ზოგჯერ მავთულებს სწყდებოდა.
- ბრიყვები! - ვეღარ მოითმინა ფადეი კირილოვიჩმა, - რაციონალური დენშემკრებები აქამდე ვეღარ დააყენეს: მავთულებს წვავენ, ენერგიას ფლანგავენ და ქუჩაში მოსიარულე ხალხს აშფოთებენ!..
როცა ნისლი საბოლოოდ გაიფანტა და მოულოდნელად დღე გაბრწყინდა, ფადეი კირილოვიჩმა აცრემლებული თვალები მოისრისა და გააფთრებით იწყო ფრჩხილებით წელის ფხანა:
- ეს რა ოხერი შემიჯდა, ორი დღეა! ცოტა სულს მოვითქვამ და უმალ რაღაც სატკივარი გაგიჩნდება! კაცი ერთთავად გაწამებულია!..
ამ დროს ფადეი კირილოვიჩს კარზე მიუკაკუნეს: დედაბერმა მოკრიდა ზახაროვნამ პოპოვს საუზმე შემოუტანა, თან ოთახიც უნდა დაელაგებინა.
- რაო, ზახაროვნა? იქ არაფერი მომხდარა? ხალხი არ ამომწყდარა? მეორედ მოსვლა ჯერ არ დაწყებულა? შემხედე ერთი, ზურგი უკანა მაქვს?..
- ფადეი კირილოვიჩ, ბატონო ჩემო, აბა, რას ამბობ? გონს მოდი, ბატონო ჩემო, - ასეთი რამ არსად გაგონილა, კაცი ერთთავად რომ ზის და ქაღალდებს ჩაჰკირკიტებს, ამან იცის გამოთაყვანება! ჭამე, გენაცვალე, დაისვენე, გული დაგიამდება და გონებაც დაგიწყნარდება...
- დიახ, ზახაროვნა, დიახ, მოკრიდა! დიახ, დიახ, დიახ! სამგზის, სამჯერ - დიახ! და ერთხელ კიდევ - დიახ! მოიტა შენი გემრიელი საჭმელი. თორმეტგოჯა ნაწლავში მლპობელი ბაქტერიები მოვაშენოთ, დაე, წყვდიადში იცხოვრონ!.. შენ, კი, დედაბერო, წადი! არ მცალია, ქვაბების წასაღებად საღამოზე მოდი, ოთახიც მაშინ დაალაგე. საღამოს წავალ.
- ოჰ, ბატონო ჩემო, ფადეი კირილოვიჩ, ძალზე ახირებული და ჭირვეული გახდი, გამაწამე დედაბერი!.. როდის გელოდოთ?
- ნუ მელი, წადი, გარდაცვლილად მიმიჩნიე!
ფადეი კირილოვიჩმა ფაცაფუცით შეჭამა, პაპიროსი გააბოლა და უცებ წამოხტა, - მხნე, მკვირცხლი და მხიარული:
- აი, თურმე სად იმალებოდი, ცხოველო, პირუტყვთმავლობავ და სუპრემატიავ! გამოძვერ, ღვთის ჭუპრო! ისუნთქე, ჩემო ფიტულო! იცოცხლე, ჩემო შვილიკო! იცეკვე, ფადეი, იბზრიალე, გავრილა, ბორბალი მარცხნივ, ისტორიას მუხრუჭი მოაცილე! ეჰ, ჩემო სიჭაბუკევ! გაუმარჯოს ბავშვობას, საპატარძლოებს და სველ, წითელ, ხარბ ბაგეებს! ძირს მალთუსი და შობადობის სახელმწიფო გეგმები! გაუმარჯოს ცხოვრების გეომეტრიულ და ჰომეროსულ პროგრესიას!..
ფადეი კირილოვიჩი შეჩერდა და მერე თქვა:
- ფადეი, ხანდაზმული სუბიექტი კი ხარ, მაგრამ მაინც ბრიყვი ბრძანდები! ძლივს მიხვდი და უკვე ქველმოქმედებას აპირებ, თავმოყვარე არამზადავ! მაგიდას მიუჯექ, მუშაობით დაგალპობ, ბილწო მაიმახო!
ფადეი კირილოვიჩი მაგიდას მიუჯდა, მაგრამ გონების საშინელი სიცარიელე იგრძნო, თითქოს იქ მუშაობის თქეშს მთელი ნაყოფიერი ნიადაგი გადაერეცხა და მისი შემოქმედების ყლორტებს აღარაფერი ასაზრდოებდა.
ამიტომ კერძო წერილის წერას შეუდგა:
„პროფესორ ტაუფერს, ვენა.
სახელოვანო კოლეგა! უეჭველია დაგავიწყდებოდით თქვენი ოცდაერთი წლის წინანდელი ნამოწაფარი. გახსოვთ თუ არა ვენაში გატარებული მაისის წკრიალა ღამე, როცა გალურსული ჰარიც