თოლია
კომედია ოთხ მოქმედებად
მოქმედი პირები:
ირინა ნიკოლაევნა არკადინა - ქმრის გვარით ტრეპლევა, მსახიობი.
კონსტანტინ გავრილოვიჩ ტრეპლევი - მისი შვილი, ახალგაზრდა ვაჟი.
პიოტრ ნიკოლაევიჩ სორინი - არკადინას ძმა.
ნინა მიხაილოვნა ზარეჩნაია - ახალგაზრდა ქალიშვილი, მდიდარი მემამულის შვილი.
ილია აფანასიევიჩ შამრაევი - გადამდგარი პორუჩიკი, სორინის ადგილ-მამულის მოურავი.
პოლინა ანდრეევნა - მისი ცოლი.
მაშა - მათი ქალიშვილი.
ბორის ალექსეევიჩ ტრიგორინი - ბელეტრისტი.
ევგენი სერგეევიჩ დორნი - ექიმი.
სემიონ სემიონოვიჩ მედვედენკო - მასწავლებელი.
იაკობი - სორინის მსახური.
მზარეული.
მოსამსახურე ქალი.
მოქმედება სორინის მამულში ხდება.
მესამე და მეოთხე მოქმედებას შორის ორი წელიწადი გადის.
მოქმედება პირველი
ბაღის ერთი კუთხე სორინის მამულში. ფართო ხეივანი, რომელიც სცენის სიღრმეში მდებარე ტბისკენ მიემართება, სახელდახელოდ აგებული „სცენით“ არის გადაღობილი. ამ „სცენის“ ორივე მხარეს ბუჩქნარია. იქვე რამდენიმე მერხი და მაგიდა დგას.
მზე უკვე ჩასულა. „სცენაზე“, ფარდის უკან, იაკობი და სხვა მუშები მუშაობენ. ისმის ჩაქუჩის რახუნი, შეძახილები, ჩახველება. მაშა და მედვედენკო მარცხენა კულისიდან გამოდიან.
მედვედენკო. სულ შავი კაბა რატომ გაცვიათ?
მაშა. ჩემს თავს ვგლოვობ. უბედური ვარ.
მედვედენკო. რატომ? (ჩაფიქრდება.) ვერაფერი გამიგია... ჯანმრთელობა არ გაკლიათ. მამათქვენი, მართალია, მდიდარი არ არის, მაგრამ შეძლებული კაცია. მე უფრო მიჭირს, ვიდრე თქვენ... თვეში ოცდასამ მანეთს ვიღებ. თან სამასწავლებლო გადასახადსაც ვიხდი და მაინც, მიუხედავად ამისა, თქვენსავით ჭირისუფალივით არ ვიცვამ. (სხდებიან.)
მაშა. რა შუაშია ფული? უღარიბესი ადამიანიც შეიძლება ბედნიერი იყოს.
მედვედენკო. ეგ თეორიულად. პრაქტიკულად კი რა გამოდის? ჩვენს ოჯახში ხუთი სულია: მე, დედაჩემი, ორი უფროსი და, კიდევ მცირეწლოვანი ძმა. ჯამაგირი კი ოცდასამი მანეთი! ჭამა-სმა ხომ გვინდა? ჩაი, შაქარი... თამბაქოც იანგარიშეთ... ჰოდა, ასეთ პირობებში როგორ გინდა იოლად გახვიდე?
მაშა. (ესტრადისკენ გაიხედავს.) მალე წარმოდგენას დაიწყებენ.
მედვედენკო. დიახ... სპექტაკლში ზარეჩნაია ითამაშებს, პიესა კი კონსტანტინ გავრილოვიჩის დაწერილია. ამ ახალგაზრდებს ერთმანეთი უყვართ და დღეს მათი სულები შეერთდებიან, რათა ერთი მთლიანი, ამაღლებული მხატვრული სახე შექმნან. მე და თქვენ კი სულ ასე ვართ, - ჩვენმა სულებმა ვერა და ვერ მონახეს ერთმანეთის შეხების წერტილი! მე თქვენ მიყვარხართ, მაშა; უთქვენოდ ერთ დღესაც ვერ ვძლებ; ყოველდღე ფეხით მოვდივარ თქვენთან... ექვსი ვერსი აქეთ, ექვსი ვერსი იქით, თქვენ კი... თქვენ ყურადღებასაც არ მაქცევთ, თუმცა, ეს გასაგებია! რას წარმოვადგენ თქვენთვის? სახსარი არ გამაჩნია, ოჯახიც მაწევს კისერზე... ბოლოს და ბოლოს, ისეთი რა გაგჭირვებიათ, რომ ცოლად გაჰყვეთ კაცს, ვისაც თავისი თავიც ვერ შეუნახავს?
მაშა. სისულელეა. (ბურნუთს ყნოსავს.) თქვენი სიყვარული დიახაც მაღელვებს, მაგრამ თანაგრძნობით ვერ გიპასუხებთ. მორჩა და გათავდა (სათუთუნეს გაუწვდის.) ინებეთ.
მედვედენკო. გმადლობთ, თავს შევიკავებ.
პაუზა.
მაშა. დახუთული ჰაერია, ალბათ, გაწვიმდება... აი, თქვენ სულ ფილოსოფოსობთ ან ფულზე ლაპარაკობთ. თქვენი აზრით, სიღარიბეზე უფრო საშინელი არაფერია. მე კი მგონია, ათასჯერ უმჯობესია, კაცი ღარიბი იყოს, ვიდრე... თუმცა, თქვენ ამას ვერ გაიგებთ.
მარჯვენა მხრიდან სორინი და ტრეპლევი შემოდიან.
სორინი. (ხელჯოხს ეყრდნობა.) არა, ძმაო, სოფლური ყოფა ჩემი საქმე არ არის! ვერასოდეს მივეჩვევი აქაურობას!.. წუხელ ათ საათზე დავწექი და დილის ცხრაზე რომ გამეღვიძა, ისეთი გრძნობა მქონდა, თითქოს ხანგრძლივი ძილისაგან ჩემი ტვინი თავის ქალას მიეწება და... მოკლედ... (ხელს ჩაიქნევს, იცინის.) ნასადილევს კი, დასწყევლოს ღმერთმა, ისევ ჩამეძინა და ისეთი მოთენთილი ვარ ახლა, თითქოს... არ ვიცი, რა ვთქვა.
ტრეპლევი. მართალი ბრძანდები, ძია, სოფელში შენი ცხოვრება არ იქნება. (მაშასა და მედვედენკოს.) ბატონებო, აქ ნუ გაჩერდებით. როცა დაიწყება, დაგიძახებთ. მიბრძანდით!
სორინი. (მაშას.) მარია ილინიჩნა, გადაეცით, გეთაყვა, მამათქვენს, განკარგულება გასცეს, რომ ღამღამობით ძაღლი აუშვან ხოლმე; ისე ღმუის ის სამგლე, ჩემს დას წუხელაც არ სძინებია.
მაშა. თქვენ თვითონ ელაპარაკეთ მამაჩემს, არაფერსაც არ ვეტყვი! (მედვედენკოს.) წავიდეთ.
მედვედენკო. (ტრეპლევს.) მაშ, შეგვატყობინეთ, როცა დაიწყებთ. (გადიან.)
სორინი. დასწყევლოს ღმერთმა, ისევ იღმუვლებს და მთელი ღამე არ დაგვაძინებს. (ტრეპლევს.) რა ვქნა, ძმაო, ვერაფრით შევეგუე სოფელს! ყოფილა ხოლმე, შვებულება ამიღია ოცდარვა დღით, ჩამოვსულვარ აქ დასასვენებლად, სულის მოსათქმელად... მაგრამ ვინ გაცლის? პირველივე დღეს თავზე დაგადგებიან ვიღაც-ვიღაცები, გულს გაგიწყალებენ ათასგვარი სისულელით და ისე გაგხდიან, ლამის ქუდმოგლეჯილი გაიქცე აქედან! (იცინის.) სოფელში ჩამოსვლაზე რა მოგახსენო, აქედან კი ყოველთვის სიამოვნებით გავქცეულვარ. ახლა კი რა ვქნა, არ ვიცი. სამსახურიდან გადავდექი და თავს ზემოთ ძალა არაა; გინდა თუ არა, აქ უნდა ვეგდო.
იაკობი.
ჩუქება
