წინასიტყვაობა დოროთი ლ. სეიერსის შესანიშნავი დეტექტიური რომანები ისეთი უჩვეულო გზით აღმოვაჩინე, რომ გამოჩენილი მწერალი, ალბათ, საფლავში გადატრიალდებოდა, ეს რომ გაეგო. წლების წინ მსახიობმა იან კარმაიკლმა ბრწყინვალედ შეასრულა მთავარი როლი მისი ნაწარმოებების მიხედვით გადაღებულ ფილმებში, რომლებიც საზოგადოებრივ არხზე ვნახე ჰანტინგტონ-ბიჩში, კალიფორნიაში. მახსოვს, შოუს წამყვანმა სეიერსის ცხოვრებისა და კარიერის - სხვათა შორის, მან ოქსფორდი დაამთავრა და დანტე თარგმნა - მნიშვნელოვანი დეტალები გაგვაცნო, რამაც ჩემზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა. მაგრამ უფრო მეტად მისმა საუცხოო მაძებარმა ლორდმა პიტერ უიმზიმ აღმაფრთოვანა და მალე ამ მწერლის რომანების ძებნა დავიწყე. ვინაიდან არასდროს ვიყავი და არც ახლა ვარ დეტექტიური ლიტერატურის მოყვარული, ამ საოცარი პერსონაჟის შესახებ არაფერი მსმენოდა. მაგრამ უმოკლეს დროში მის შესახებ ყველაფერი ვიცოდი: საუბრის არისტოკრატული მანერით დაწყებული, ოჯახური ურთიერთობით დამთავრებული. მალე აღმოვაჩინე, რომ ძალზე მივჯაჭვოდი უიმზის, მის მშვიდ და ყველგან მყოფ მსახურ ბანტერს, დაქვრივებულ ჰერცოგინია დენვერს, ვიკონტ სენტ-ჯორჯს, ჩარლზ პარკერს, ლედი მერის... დოროთი ლ. სეიერსის რომანებში ახალი ტიპის მთავარი გმირი აღმოვაჩინე და მაშინვე შევიყვარე. იგი "რეალური" ცხოვრებით ცხოვრობს, თავს არ გაბეზრებთ და სიუჟეტში არეულ-დარეულობა არ შეაქვს.
დოროთი ლ. სეიერსმა ბევრი მასწავლა როგორც მკითხველს და როგორც მომავალ რომანისტს. მაშინ, როცა დეტექტიური ჟანრის "ოქროს ხანის" მწერალთა უმრავლესობას აუცილებლად მიაჩნდა სიუჟეტის აგება დანაშაულზე, ეჭვმიტანილებზე, სამხილებსა და ყურადღების სხვა რამეზე გადატანაზე, სეიერსი თავს ასე არ იზღუდავდა. იგი დანაშაულსა და მის გამოძიებაში უფრო ვრცელი ამბის კარკასს ხედავდა, ჩონჩხს - თუ გნებავთ - რომელზეც შეეძლო, კუნთები, ორგანოები, სისხლძარღვები და ფიზიკური თვისებები მოეთავსებინა. იგი ისეთი სტილით წერდა, რომელსაც მე გობელენის რომანს ვუწოდებ. ავტორი თითქოს გობელენს ქმნის - წიგნს, რომელშიც მკითხველისთვის ნაცნობი გარემოა შექმნილი (ოქსფორდიდან დევონის დრამატულ სანაპირომდე და ფენსის პირქუშ დაბლობებამდე), პერსონაჟები მთელი სიუჟეტის გაყოლებაზე შესანიშნავად ასრულებენ თავიანთ როლს, განხილულია სხვადასხვა თემა, გამოყენებულია ცხოვრებისეული და ლიტერატურული სიმბოლოები, უხვადაა ალუზიები. მოკლედ, სეიერსი დეტექტიურ ჟანრს ისე უდგება, რასაც მე ვუწოდებ "ტყვეები არ აგვყავს". იგი მკითხველის დონემდე არ ეშვება, პირიქით, იცის, რომ ისინი ჭკვიანი ადამიანები არიან და მის იმედებს გაამართლებენ.
მის რომანებში ისეთი მრავალფეროვნება და სიმდიდრე აღმოვაჩინე, როგორსაც მანამდე დეტექტიურ ნაწარმოებებში არ შევხვედრივარ. გამაოცა დეტალების ზედმიწევნით ზუსტად გამოყენებამ: გინდ ზარზე ჰყვებოდეს "ცხრა მკერავში", გინდ დარიშხანის უჩვეულო გამოყენებაზე "ძლიერ საწამლავში", გინდ ოქსფორდის არქიტექტურულ სილამაზეზე "გამოსაშვებ საღამოში". ავტორი საუცხოოდ ერკვევა ყველაფერში, რაზეც წერს, კრიპტოლოგიიდან დაწყებული, მეღვინეობით დამთავრებული, შესანიშნავად აღწერს ომებს შორის გიჟურ პერიოდს, როდესაც ერთი კლასობრივი სისტემა მოკვდა და მეორე დაიბადა.
სეიერსის რომანები იმითაც არის აღსანიშნავი, რომ იგი ადამიანის მდგომარეობას იკვლევს. ოთხმოცი წლის წინ შექმნილი პერსონაჟების ვნებები დღესაც ისევე აქტუალურია, როგორც მაშინ, ქცევის მოტივები კი თითქმის იგივეა, როგორიც 1923 წელს იყო, როდესაც ლორდი პიტერ უიმზი პირველად გამოჩნდა საზოგადოების წინაშე. მართალია, სეიერსის დროინდელი ინგლისი ძალიან განსხვავდება ახლანდელისგან, მაგრამ დღესაც უდიდეს სიამოვნებას გვანიჭებს მისი სურვილი, ჩასწვდეს ადამიანის ბუნების არსს, რომელიც არ იცვლება, მიუხედავად იმისა, რომ, გარემოებათა გამო, სამყაროს უკვე სხვანაირად აღვიქვამთ.
დეტექტიურ ჟანრში სამწერლობო კარიერის დასაწყისში განვაცხადე, კმაყოფილი ვიქნები, თუ ჩემს სახელს ოდესმე იმავე კონტექსტში მოიხსენიებენ, რომელშიც დოროთი ლ. სეიერსისას-მეთქი. ბედნიერი ვარ, რომ ჩემი პირველი ნაწარმოების გამოსვლის შემდეგ სწორედ ეს მოხდა. მაგრამ თუ შევძლებ და მკითხველებს იმდენ სიამოვნებას მივანიჭებ, რამდენსაც სეიერსი ჩუქნის მათ უიმზიზე შექმნილი რომანებით, ვიტყვი, რომ ნამდვილ წარმატებას მივაღწიე.
ცხადია, სეიერსის რომანის ხელახლა გამოცემა უმნიშვნელოვანესი მოვლენაა. მას მკითხველთა ყოველი მომდევნო თაობა მიესალმება. ისინი დაუვიწყარ მოგზაურობაში მიემართებიან დაუვიწყარ თანამგზავრთან ერთად. რთულ და შემაშფოთებელ ვითარებაში ვინმეს შესაძლოა შერლოკ ჰოლმსი და ჩახლართულ საქმეთა გამოძიების მისი საოცარი ნიჭიერება გაახსენდეს, მაგრამ ვისაც სურს, რომ მშვიდად გადაიტანოს ბედის უკუღმართობა, ამას ყველაზე უკეთ ლორდ პიტერ უიმზისთან ერთად გააკეთებს.
ელიზაბეტ ჯორჯი
ჰანტინგტონ-ბიჩი, კალიფორნია
2003 წლის 27 მაისი
ჩუქება
