წლები

მთარგმნელისგან თუ ვწერ, ეს იმიტომ ხდება,
რომ გადავარჩინო ის, რაც მოხდა.
ანი ერნო

თანამედროვე ფრანგი მწერალი და ლიტერატორი ანი ერნო (ნამდვილი გვარია დიუშენი) 1940 წელს, ლილბონში (ნორმანდია) დაიბადა. ბავშვობა გაატარა ივეტოში, სადაც მის მშობლებს კაფე-საბაყლო ჰქონდათ.
მისი წიგნები ძირითადად ავტობიოგრაფიულია. დაბალი სოციალური წრიდან გამოსული მწერალი სოციალური თემებისკენ იხრება. 1974 წელს გამოაქვეყნა პირველი რომანი „ცარიელი ოთახები“. მეორე რომანს „ადგილი“ რენოდოს პრემია მიენიჭა. შემდეგ მოჰყვა რომანების მთელი სერია - „სხვა გოგონა“, „ქალიშვილის მეხსიერება“ და სხვა. 2017 წელს მთელი მისი შემოქმედება მარგარიტ იურსენარის პრემიით აღინიშნა.
რომანი „წლები“ 2008 წელს გამოიცა. ეს ნაწარმოები, რომელიც ანი ერნოს შემოქმედების მთავარ ნაწარმოებად ითვლება, ავტობიოგრაფიულ ელემენტებს ეფუძნება. ის აგებულია მწერლის თორმეტი ფოტოსურათის მიხედვით და მეხსიერებაში არსებული მოგონებებით, განცდებით, მოვლენებით, რომლებიც იმ ეპოქაში ხდებოდა. ასე რომ, ამ წიგნით, როგორც თვითონ ამბობს, შეეცადა, აღედგინა კოლექტიური მეხსიერება ინდივიდუალურ მეხსიერებაში.
ანი ერნოს აქვს უნარი აღბეჭდოს ეპოქის კადრები, აღწეროს ატმოსფერო, გამოცდილება, რომელიც არის როგორც უნივერსალური, ასევე უაღრესად ინტიმური. სხვადასხვა დროს გადაღებულ კადრებზე დაყრდნობით, ის წარმოგვიდგენს 1940 წელს დაბადებული ქალის ბიოგრაფიას, რომელიც ყოველთვის კავშირშია ეკონომიკურ, პოლიტიკურ და სოციალურ გარემოსთან, ეხმიანება ყოველდღიურ პროგრესსა და მენტალიტეტის სერიოზულ ცვლილებებს.
ანი ერნო გვიზიარებს მეხსიერების ფენებში დალექილ 60-წლიან შთაბეჭდილებებს, ეტაპებს, მომენტებს. ამბობენ, რომ მისი მონათხრობი თითქოს შემაშფოთებელი ისტორიაა. ადამიანები აგროვებენ გამოცდილებას, შეგრძნებებს, მოგონებებს და ცოდნას, მნიშვნელოვანსა თუ ტრივიალურს, რომლებიც უმეტესწილად განწირულია მათთან ერთად გაქრობისთვის - რასაც მწერალი ნაწარმოების დასაწყისშივე აანონსებს: „ყველა სურათი გაქრება“. ამასთანავე, გასაოცრად იხსენებს იმ ყველაფერს, რაც ადასტურებს, რომ სიცოცხლე ღირს და ეს ათასობით პატარა შეგრძნება, დიდი თუ მოკრძალებული სიამოვნება ის წამებია, როცა ბედნიერება მზის სხივიდან ან ხელახლა აღმოჩენილი სურნელიდან ჩნდება.
ამ გახსენებით ის ცდილობს აღადგინოს საერთო დრო, რომელიც თვალსა და ხელს შუა გასხლტა, ინდივიდუალურ მეხსიერებაში კოლექტიური მეხსიერების აღდგენით გააცოცხლოს მრავალი ადამიანი და ისტორიის მიერ გამოვლილი განზომილებანი.
მწერალი განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს ტექნიკურ პროგრესზე, დომინანტური შეგრძნება კი ისევ და ისევ განადგურების განცდაა, ძველის დაკარგვა ახალი ჩვეულებების გამო - ინტერნეტი და მსოფლიოს მეტყველების გასაოცარი გარდაქმნა, მომხმარებელთა საზოგადოება, რომელმაც თავისუფლებას კომერციული ცენტრის იერი შესძინა და ა.შ.
ამ აღმოჩენებით შეშფოთებული და ღირებულებათა გადარჩენის წუხილით შეპყრობილი მწერალი წიგნს ამთავრებს ბოლო „ოჯახური ვახშმის“ რიტუალით, რომელიც დამკვიდრებული წეს-ჩვეულებების გაგრძელების ფორმად შემორჩენილა, იმ წეს-ჩვეულებების, მისი ბავშვობიდან რომ მოდის, იმ ეპოქიდან, როცა იხსენებდნენ ომში დაღუპულებს, იმ დრომდე, როცა ის უკვე ბებიაა და უკვე თვითონ იწვევს საშობაო ვახშამზე თავის შთამომავლობას - შობაზე, რომლის კომერციული რიტუალი ასე სძულს.
მიუხედავად იმისა, რომ მწერალი არ შედის ისტორიული, პოლიტიკური და ეკონომიკური მოვლენების დეტალებში, ის იმ დროის მსოფლიოსა და საფრანგეთში მომხდარ ყველა მოვლენას ეხება: ინდოჩინეთისა თუ ვიეტნამის ომს, 1968 წლის მაისის მოვლენებს პარიზში, მთელ რიგ ტრანსფორმაციებს, ალჟირის ომს, ევიანის შეთანხმებას და ა.შ. ასე რომ, რომანი „წლები“ არც მხოლოდ ავტობიოგრაფიულია და არც - სოციალური ქრონიკა. ის ორივეს შერწყმაა - არა მხოლოდ ერთი ქალის, არამედ მთელი თაობის ცხოვრების ანონიმური ისტორიაა, როგორც თავად მწერალი ამბობს, ვირჯინია ვულფიდან სამოცდაათი წლისა და მარგარეტ დიურასიდან ოცი წლის შემდეგ. ანი ერნო მიჰყვება ურთიერთგამომრიცხავ შთაბეჭდილებებს მუდამ გაუგებარ რეჟიმში გატარებული ცხოვრებიდან და მას „უპიროვნო“ და კოლექტიური ავტობიოგრაფიის ფორმად აქცევს. არსად ჩანს „მე“, მხოლოდ „ის“, „ჩვენ“ ან სულაც განუსაზღვრელი პირის თხრობაა. მეორე მსოფლიო ომის შემდგომი პერიოდის ეს ქრონიკა მცირე შტრიხებით გადმოცემული ფრანგული საზოგადოების ევოლუციის ისტორიაა - ავტორის მოგონებებითა და გამოცდილებით დანახული.
ანი ერნო არ არის ლიტერატურული იერარქიების მიმდევარი. ის წერს ისე, როგორც მეტყველებენ ნორმანდიის მუშები და გლეხები - უბრალო და გასაგები ენით, რომელიც თვრამეტ წლამდე მისი ენაც იყო. „ჩემთვის მნიშვნელოვანია აღვადგინო სიტყვები, რომლებითაც ვაზროვნებდით მე და ჩემი გარემომცველი სამყარო“.
ის არაერთხელ მოექცა კრიტიკის ქვეშ სწორედ იმის გამო, რომ ასე წერს - შიშველი, შულამაზებელი ფრაზებით, ყოველგვარი მეტაფორებისა და სინატიფის გარეშე, სიტყვებით, რომლებიც ბასრი იარაღივით ჭრის. რომანში „წლები“ მწერალმა დაიცვა ერთგვარი ბალანსი როგორც ჟანრის, ისე ენობრივი სტილის თვალსაზრისით. თუმცა ის კალმის ერთი მოსმით ისვრის დამაინტრიგებელ ფრაზას, მის გაგებას კი მთლიანად მკითხველს მიანდობს.
როგორც აღვნიშნეთ, ნაწარმოებს მიღებული აქვს რამდენიმე ლიტერატურული ჯილდო. მას უამრავი მწერლისა და ლიტერატორის საკმაოდ დადებითი შეფასება მოჰყვა. ფრედერიკ ბეგბედერმა თქვა, რომ ამ