პირველი ნაწილი – გაჩერება მარჯვენა ტროტუარზეა. ტროლეიბუსი ნომერი სამი. პუშკინის მოედნამდე მიხვალ. იქ ძეგლს დაინახავ, რომელსაც ალბათ იცნობ. Exegi monumentum და ა. შ. ძეგლს მარჯვნიდან გაუვლი და გორკის ქუჩას გაუყვები, რომელსაც რამდენიმე ნაბიჯში ტვერის ბულვარის ზედა მხარე კვეთს.
იქიდან ძალიან ადვილია. ერთი წუთის სავალზე, არც კი, მარჯვენა ტროტუარზე, გორკის სახელობის ინსტიტუტის მთავარი შესასვლელი კარი აღიმართება. თვითონ აღიმართება, ხომ გესმის ჩემი? შენ გინდა, არ გინდა, ის მაინც აღიმართება შენ წინ...
– როგორ არ უნდა მინდოდეს? წლებია, მანდ მისვლაზე ვოცნებობ.
– რატომ არ უნდა გინდოდეს? რატომ? არავინ იცის. ადამიანს ჰგონია რამეზე, ათასჯერ მინატრიაო, და ბოლოს ხვდება, რომ აღარ უნდა.
– არა, არა. რამდენი ვიწვალე აქ მოსასვლელად. ტროლეიბუსები ველური ცხენებივით ჭიხვინებდნენ დახეთქილ გზებზე. ვიდრე ის ცნობილი ძეგლი არ დავინახე. მერე, როგორც მირჩიეს, მისგან მარჯვნივ გავაგრძელე გზა...
– რა ძეგლი, ახალგაზრდავ? რას მიედ-მოედები?! არავითარი ძეგლი აქ არ არის...
– როგორ თუ არა? პუშკინის ძეგლი. რამდენჯერ მისეირნია მის ძირას.
– რაც გეგონა, რომ დაინახე, მსგავსი არაფერი ყოფილა. ჰა-ჰა!
– კი მაგრამ, მთელმა მსოფლიომ იცის ეს: Exegi monumentum...! შენ თვითონ მითხარი: „ძეგლი აღვიგე...“
– განაგრძე, ახალგაზრდავ. „ძეგლი აღვიგე, ხელთუქმნელი“. ანუ ნერუკოტვორნი ძეგლიო. შენ თვითონ გაები ხაფანგში. ძეგლი, რომელიც ხელებმა კი არა, სულებმა ააგესო, ამბობს პოეტი. მაშასადამე, ქანდაკება, რომელსაც უგუნურთა გარდა ვერავინ ხედავს, როგორებიც, მაგალითად, თქვენ, გორკის სახელობის ინსტიტუტის სტუდენტები ხართ.
– ჩვენ ეგეთები არ ვყოფილვართ, როგორც თქვენ ამბობთ. თქვენ ბევრად უარესები იყავით. ყველა სხვისი ბიუსტის ჩამოგდებაზე ოცნებობდა, იქ რომ თავისი აღემართა.
– პასტერნაკთან შეხვედრაზე? მსგავსი არაფერი მომხდარა. ეგ სულ სხვა რამე იყო. შენ იყავი იმ შეხვედრაზე? შენც ყვიროდი მის საწინააღმდეგო რამეებს?
– არასოდეს.
– აბა, რას აკეთებდი იმ დროს, როცა სხვები ყვიროდნენ?
– ერთ თვალცრემლიან გოგოს ვუყურებდი. ვფიქრობდი, მისი ძმისშვილია-მეთქი.
– ამდენი წლის შემდეგ დაბრუნდი მასთან შესახვედრად? გგონია, რომ შეხვედრა ჯერ კიდევ გრძელდება? მართალია, შეიძლება ისევ გრძელდება კიდეც. შორიდან გაგონილი ყვირილის ხმები უფრო ზუსტად გიჩვენებს, ვიდრე თავშეყრის ადგილის კარზე გაკრული წარწერა. მოსკოვიდან ტირანამდე იგივე, უსასრულო ხმაურია.
ზემოთ აღწერილი ხეტიალი წლების განმავლობაში მეორდებოდა. ტროლეიბუსების ოხვრა-კვნესა ოკრობოკრო და დამსკდარ გზაზე. ძეგლი, რომელსაც საფრთხე ემუქრებოდა. და ცრემლები და ტკბილი მოსკოვი.
დარწმუნებული ვიყავი, რომ იმ გოგოზე რამეს დავწერდი. იმდენად, რომ ზოგჯერ მეჩვენებოდა, ამასობაში უკვე კიდეც დავწერე-მეთქი, სიტყვების მარაგი კი, რომლებსაც ფრაზების ასაგებად გამოვიყენებდი, თავისთვის სადღაც, კუთხეში იჯდა და თავის რიგს ელოდებოდა.
ასეთი მოგზაურობების მოხშირება სიზმრებში ყველაზე უტყუარი ნიშანი იყო იმისა, რომ მომენტი ახლოვდებოდა. მათი ბუნდოვანება და ულოგიკობა კი სულ უფრო და უფრო იზრდებოდა. ისეც ხდებოდა, რომ ტროლეიბუსი ნომერი სამი უარს აცხადებდა ადგილიდან დაძვრაზე. მისი გამათრახებაც კი ხდებოდა საჭირო. როდის აქეთ-მეთქი, ვეკითხებოდი საკუთარ თავს. უკვე რამდენიმე წელი იქნებოდა, რაც მოსკოვიდან გადავედი და გასაგები იყო, რომ ბევრი რამ შეიცვლებოდა, თუმცა მაინც ვერასოდეს წარმოვიდგენდი, საქმე იქამდე თუ მივიდოდა, რომ ტროლეიბუსების გამათრახება გახდებოდა საჭირო.
ტირანაში ჭეშმარიტი ცხოვრების აღმოჩენის კამპანია მთელი ძალით გაჩაღებულიყო. მწერლებმა, უკლებლივ ყველამ, უგამონაკლისოდ, აღიარეს, რომ ანგარიშგასაწევი ხარვეზები ჰქონდათ ამ სფეროში, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც საქმე ქარხნების მუშებს და, კიდევ უფრო მეტად, სასოფლო-სამეურნეო კოოპერატივების მუშებს შეეხებოდა. ამასობაში ისე, რომ არავისთვის გამიმხელია, დაწყებული მქონდა რომანი მოსკოვზე, თუმცა საერთოდ არ ვიყავი დარწმუნებული, რომ წერას გავაგრძელებდი. დღისით სრულიად შეუძლებლად მეჩვენებოდა იმის გამო, რადაც მოსკოვი იქცა უეცრად თითოეული ჩვენგანისთვის. დიპლომატიური ურთიერთობების გაწყვეტით იქ მოგზაურობის ყოველგვარი იმედი გადამეწურა. ღამით კი, ხშირად ნაშუაღამევს, ყველაფერი იცვლებოდა. იმ იმედით ვიძინებდი, რომ სიზმარში რაღაცეებს ვიპოვიდი. ეს კი სულ უფრო და უფრო იშვიათად ხდებოდა. და თითქოს განგებო, ქაოსი, რომელშიც ეს ყველაფერი ეხვეოდა, ისე სქელდებოდა, რომ უკვე მიჭირდა იმის თქმა, ხელს უშლიდა თუ უწყობდა ეს ამბავი ჩემს სურვილს.
ეს ალბათ უფრო უკანასკნელი შესაძლებლობა იყო, რომელიც სადაცაა, ამიხდებოდა. ქარხნებისა და კოოპერატივებისგან განსხვავებით, ჩემი რომანის მოსკოვს ამის ცოდნა სულ არ სჭირდებოდა.
ერთ-ერთ სიზმარში პუშკინის მოედანი ლამის ხოხვით გადავკვეთე და შეხვედრაზე მისულს სტუდენტების უმეტესობა იქ დამხვდა. თითქოს ველოდი კიდეც ამას, თუმცა, ჩემდა დიდად გასაკვირად, პლაკატებზე ჩემი სახელი ამოვიკითხე. ცოტა ხანს მოვიცადე და ჩემკენ მომართული ყვირილის ხმებიც ასევე მკაფიოდ გავარჩიე.
იმათ შორის ჩემი კურსელებიც იყვნენ. პეტროს ანტეოსმა არ იცოდა,
ჩუქება
