დევის პური
საღამოობით აივანზე ვჯდები და განათებულ ქალაქს ვუყურებ. ქალაქში ადამიანები ცხოვრობენ, ზოგი - დაბადებიდან, ზოგი - ჩემსავით, აქ შემთხვევით მოხვედრილი. როგორც გადამფრენი ჩიტები, ისე გავებით ამ ქალაქის ხაფანგში. დავრჩით. ზოგჯერ ავხედავთ ხოლმე იმ ცას, ჩვენგან გათელილი ბილიკებით დასერილ მინდორს რომ ჰგავს. ზოგჯერ.
სხვების ფანჯრებში ყურება მიყვარს, სხვა ადამიანების ცხოვრების თვალთვალი. ცხოვრობენ ისინი ჩემსავით, ჩემნაირები, დადიან იმ ქუჩებზე, სადაც მე დავდივარ, ხედავენ იმ ცას, რომელსაც მე ვუყურებ, მაგრამ მაინც არის რაღაც, რაც ძალიან განგვასხვავებს.
ალბათ ის, რაც ოდესღაც, შორს დარჩენილ ბავშვობაში ვნახეთ. ან - წარმოვიდგინეთ და დავიჯერეთ.
დღეს ერთი ფიჭვი მოჭრეს აქვე, ხუთსართულიანი სახლის კედელთან. სადენებს ეხებოდა ტოტებით, როცა ქარი წამოუბერავდა. რამდენჯერმე იჩივლეს სახლის ბინადრებმა. ბოლოს ადგნენ და მოჭრეს. ფიჭვის ტანი სადღაც წაიღეს, წვრილი ტოტები კი დაწვეს _ იქვე დაანთეს პატარა კოცონი. აივანზე ვიჯექი და ვუყურებდი. ტკაცუნით იწვოდა წიწვები და მთელ ქუჩაზე ფიჭვის ფისის სუნი იდგა.
ამ ქალაქში არ უნდა ცხოვრობდნენ-მეთქი ფიჭვები, გავიფიქრე.
აი, იქით თუ წახვალთ, ჩრდილოეთისკენ, შორს, მთებში, გზა რომ თანდათან დავიწროვდება, სულ რომ დავიწროვდება და ბოლოს გაწყდება, ფიჭვის ხეების ქვეყანაში მოხვდებით. ჩემი ბავშვობაა იქ. ჩემი სოფელი ისეა ფიჭვებში შეყუჟული, რომ არ იცოდე, ვერ მიაგნებ.
ზამთრისპირები ყველაზე ძნელია მთებში. თოვლი ადრე მოდის. პირველად მრგვალ, მკვრივ ფიფქებს წამოყრის, თოვლის გულებს ეძახიან. მიწა უკვე მოყინულია ამ დროს და თოვას აქვს უცნაური ხმა, თოვლის ბურთულები წკრიალით ეცემიან მიწაზე.
მაღალი, ასწლიანი კაკლის ხეები გვიდგას ეზოში. დიდხანს მეგონა, რომ ეს კაკლის ხეები ღამღამობით სადღაც მიდიოდნენ და უკან ყვავებით დახუნძლულები ბრუნდებოდნენ დილისთვის. პირველი თოვლი რომ მოვიდოდა, მაშინ იწყებდნენ ჩხავილს ყვავები. თითქოს ვიღაცას ეძახდნენ, ისე გასჩხაოდნენ მთებს.
ვიდექი ერთ დილას თოვაში და ვუსმენდი. ბებიაჩემს ეზო მოევლო, კალთა ვაშლით ჰქონდა სავსე. ხეებს შერჩენილი უკანასკნელი ვაშლები ჩამოეყარა და მოჰქონდა. რა უნდათ-მეთქი ამ ყვავებს, ვთქვი. ამომხედა ბებიაჩემმა. ისე იყო უკვე წელში მოხრილი, სიარულისას ხელს მიწას აბჯენდა. ამომხედა და - დევებს ეძახიანო, მითხრა.
მიყვარდა ამბები დევებზე. ზოგჯერ ძილის წინ გვიყვებოდნენ ბავშვებს. გვეუბნებოდნენ, რომ დიდი ხნის წინ ცხოვრობდნენ, დიდები და ბანჯგვლიანები იყვნენ, ავსულები და უწმინდურები, ქვესკნელის ჯარისკაცები, და იმათთან შეხვედრას კაცი ცოცხალი ვერ გადაურჩებოდა. თანაც ზოგჯერ ტერფებს შეიბრუნებდნენ ხოლმე უკუღმა და დევის კვალი თუ შეგხვდებოდა, მიდიოდა თუ მოდიოდა, ვერ გაიგებდი.
კიდევ ის ვიცოდი, რომ, როცა ვინმე მოკვდებოდა, ერთ დიდ პურს აცხობდნენ და „ დევის პურს “ ეძახდნენ. პური უსაფუვროდ ცხვებოდა, ბრტყელი იყო და მაგიდისხელა. ზედაპირზე რაღაც ნიშნებს გამოსახავდნენ, მერე აიტანდნენ სოფლის ყველაზე მაღალ ადგილას და იქიდან დააგორებდნენ. ეს პური ერთგვარი ქრთამი იყო დევებისთვის, მიცვალებულის სული ქვესკნელში რომ არ გაეტყუებინათ.
ბებიაჩემს დიდად არ უყვარდა დევებზე ლაპარაკი. ათას რამეს მოგიყვებოდა ქაჯებსა და კუდიანებზე, ოღონდ დევებზე არ გეკითხა. ქალებს დასდევდნენ და იტაცებდნენო, მითხრა ერთხელ. ჭამდნენ-მეთქი? არაო. შვილებს აჩენინებდნენო. ზოგჯერ ბრუნდებოდნენ ეს ქალები, თავისი გაჩენილი დევებით, მაგრამ ხალხი აღარ უშვებდა. სოფელთან ახლოს დასახლების უფლებას აძლევდნენ, ოღონდ სოფელსა და მათ საცხოვრებელს შორის პატარა მდინარე მაინც უნდა ყოფილიყო. წყალში ვერ გამოდიოდნენ პატარა დევები, დადგებოდნენ მდინარის პირას, გადმოსვლა და ბავშვებთან თამაში უნდოდათ თურმე. მაგრამ არ ეთამაშებოდნენ ბავშვები, ქვებსაც ესროდნენ. დასცინოდნენ, ხუჭუჭა თმიდან ციცქნა რქები რომ მოუჩანდათ პატარა დევებს, ბოროტ სიმღერებს თხზავდნენ ამაზე და უმღეროდნენ მდინარის მეორე ნაპირიდან.
ბევრი ვიდარდე მაშინ ამაზე. მე ვეთამაშებოდი-მეთქი, მუჭით ამოვიწმინდე ცრემლები თვალებიდან. ჩავდიოდი ხოლმე მდინარესთან, ჩამოვჯდებოდი და საათობით გავყურებდი ტყეს მეორე ნაპირზე.
არავინ გამოჩენილა.
მერე წამოვიზარდე. დევებზე აღარავინ მიყვებოდა. ბებია უკვე აღარ მყავდა, აჩხავლებული ყვავები რომ მაინც დაეწყევლა ხანდახან. ცხოვრება ჩვეულებრივი გახდა, მარტო კაბა მიმოკლდებოდა მუხლისთავებზე, მეტი არაფერი.
იმ ზამთარს, განსაკუთრებით ხმამაღლა რომ ჩხაოდნენ ყვავები, გვიან დაიძინეს დათვებმა. თოვლი მოვიდა და ჯერაც არ შესულიყვნენ ბუნაგებში. შეგროვდებოდნენ უთენია კაცები, თოფებაკიდებულები, და მძიმედ გააბოტებდნენ ტყისკენ დათვებზე სანადიროდ.
ერთხელ მამაჩემიც წავიდა.
დედაჩემმა წინა ღამეს ცუდი სიზმარი ნახა. შეშინებული იყო და დიდხანს ეხვეწა მამაჩემს, არ წახვიდე, იყვნენ დათვები, მაინც მალე დაიძინებენ, ხორციც გვაქვს, ძროხებს მინდორში აღარ ვუშვებთ, რას გვიშლიან
ჩუქება
